Metoda Vojty – na czym polega terapia i jakie są wskazania do rehabilitacji metodą Vojty?
Mateusz Burak

Metoda Vojty – na czym polega terapia i jakie są wskazania do rehabilitacji metodą Vojty?

Metoda Vojty to metoda usprawniania ruchowego określana także jako terapia odruchowej lokomocji, stworzona w latach 60–tych przez czeskiego neuropediatrę dr Vaclava Vojtę. Rehabilitacja metodą Vojty stosowana jest głównie u niemowląt i małych dzieci – wtedy przynosi najlepsze rezultaty, lecz stosowana może być także u dorosłych. Na czym polega metoda Vojty, dla kogo jest wskazana i jakie dokładnie przynosi efekty?

Metoda Vojty – na czym polega? Podstawowe zasady

Profesor Vojta stworzył metodę obejmującą część diagnostyczną – oceniającą zaburzenia powstałe na skutek uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz część terapeutyczną. Podczas badania terapeuta obserwuje i analizuje motorykę spontaniczną u niemowląt w pozycji na plecach oraz na brzuchu, a także reakcje ułożeniowe w postaci charakterystycznych zawieszeń. Ocenie poddawane są również tzw. przetrwałe odruchy pierwotne. 

Terapia Vojty polega na manualnej stymulacji punktów uciskowych zlokalizowanych w odpowiednich strefach na ciele. Znaczenie ma zarówno siła ucisku, jak też kierunek stymulacji oraz pozycja w której wykonywana jest taka rehabilitacja dzieci. Fizjoterapia z zastosowaniem ćwiczeń Vojty ma za zadanie doprowadzić do pojawienia się wzorców ruchowych (wzorców motorycznych). Wzorce ruchowe mają bardzo określone cechy i są potrzebne do prawidłowego rozwoju motorycznego niemowląt i dzieci.

Wcześnie rozpoczęta rehabilitacja neurologiczna ma kluczowe znaczenie dla uniknięcia utrwalenia się patologicznych wzorców ruchowych u pacjentów z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Metoda ta bazuje na zasadzie odruchowej lokomocji co oznacza, że powstałe reakcje ruchowe podczas rehabilitacji są uwalniane bez świadomości pacjenta. 

Metoda Vojty – dla kogo? Wskazania i przeciwwskazania

Rehabilitacja metodą Vojty jest stosowana u wcześniaków, niemowląt i dzieci starszych z zaburzeniami neurologicznymi, np. z porażeniem mózgowym. Podejmując taką terapię, należy pamiętać, że efekty są uzależnione od tego, jak duże są uszkodzenia i na jakim etapie rozwoju wdrożono rehabilitację ruchową. Bardzo ważne jest, aby w przypadku dysfunkcji układu nerwowego kompleksową fizjoterapię zastosować jak najwcześniej, liczy się czas. W przeciwnym wypadku dojdzie do utrwalenia patologicznych wzorców ruchowych (wzorców motorycznych) u dziecka i "ufiksowania się" na nich.

Główne wskazania do terapii metodą Vojty to:

  • porażenie nerwów obwodowych i splotów nerwowych
  • skolioza,
  • artrogrypoza,
  • mózgowe porażenie dziecięce,
  • kręcz szyi mięśniopochodny i kostnopochodny,
  • choroba Perthesa,
  • dystrofie mięśniowe,
  • stwardnienie rozsiane,
  • wylewy krwi do mózgu u dorosłych,
  • urazy rdzenia kręgowego,
  • porażenie nerwu twarzowego,
  • dysplazja stawów biodrowych,
  • asymetria i zaburzenia liniowości,
  • wodogłowie,
  • wady wrodzone mózgu.

Przeciwwskazania do prowadzenia rehabilitacji metodą Vojty to:

  • stany zapalne,
  • padaczka,
  • nowotwór,
  • temperatura ciała powyżej 38 stopni Celsjusza,
  • duża nietolerancja dziecka na stosowanie pozycji ułożeniowych stosowanych podczas terapii.

Polecane dla Ciebie

Metoda Vojty u dzieci

Warto podkreślić, że stosując ten rodzaj terapii nie ćwiczymy funkcji ruchowej. Stymulując punkty uciskowe, wyzwalamy napięcie w obrębie łańcuchów mięśniowych, które uczestniczyć powinny w pożądanej funkcji, którą chcemy u dziecka uzyskać. Aby odpowiednio aktywować mięśnie, stosuje się pozycje ułożeniowe, co jest gwarantem właściwej reakcji. Ćwiczenia Vojty najpierw wykonuje fizjoterapeuta dziecięcy. Wizyta trwa zazwyczaj 30 minut, ustala się cele i program terapii, który potem ulega modyfikacji w zależności od potrzeb i rozwoju dziecka. Następnie instruuje się rodziców o sposobie stymulacji, którą muszą kontynuować w warunkach domowych – zazwyczaj 3–4 razy dziennie przez kilka minut. Tylko poprzez powtarzalność terapii w ciągu dnia jesteśmy w stanie wpłynąć na normalizację napięcia mięśniowego, zmianę wzorca ruchu z patologicznego na fizjologiczny. 

Dziecko w trakcie sesji zazwyczaj płacze – często proporcjonalnie do jego zaburzeń i problemów motorycznych. Rodzice są zobligowani zachować wówczas spokój i pewnie prowadzić dalsze postępowanie, ćwiczenia – nastrój rodziców (opiekunów) przenosi się też na małego pacjenta. 

Metoda Vojty u dorosłych

W przypadku osób dorosłych taką rehabilitację prowadzi się zarówno w fazie ostrej, jak również w późniejszej fazie postępowania usprawniającego. Zazwyczaj wskazania obejmują schorzenia centralnego układu nerwowego nabyte, które ograniczają możliwości ruchowe, ale także nietrzymanie moczu. Celem jest wtedy poprawa funkcjonowania w życiu codziennym. Dąży się do optymalizacji partycypacji pacjenta w codziennych czynnościach niezbędnych do pracy, spędzania czasu wolnego oraz uczestnictwa w życiu rodzinnym.

W przypadku osób dorosłych niektóre rodzaje stymulacji pacjenci mogą wykonywać samodzielnie w postaci ćwiczeń. Przykładem może być podpór na kończynie górnej i dolnej po przekątnej w leżeniu na brzuchu. Przy właściwym ułożeniu ciała i aktywacji mięśni, dochodzi do normalizacji napięcia mięśniowego oraz przenoszenia tułowia do przodu.

Zastosowanie ćwiczeń wg zasad metody Vojty wymaga zawsze jednak konsultacji z fizjoterapeutą w celu potwierdzenia zasadności ich wprowadzenia i zdobycia informacji na temat właściwej metodyki. 

Rehabilitacja metodą Vojty – efekty

Naukowo dowiedziono skuteczności metody Vojty. Stosowanie terapii daje widoczne efekty, powoduje pogrubienie mięśnia prostego brzucha i zewnętrznych skośnych mięśni brzucha, co ma znaczenie dla poprawy stabilności tułowia. Poprawie ulega także funkcja chodu u dzieci ze spastyczną postacią mózgowego porażenia dziecięcego. Stan pacjenta ulega poprawie nie tylko pod kątem ruchowym, ale także sensorycznym – kształtowanie poczucia ciała w przestrzeni oraz wegetatywnym. W przypadku asymetrii terapia metodą Vojty przywraca liniowość ciała. Poprawie ulega także praca układu oddechowego i krążenia. Polepsza się funkcja zwieraczy pęcherza i odbytu, co ma znaczenie u chorych z przepukliną oponowo–rdzeniową. Poprawia się także funkcjonalna ruchomość kręgosłupa.

Kontrowersje wokół terapii Vojty wzbudza głośny płacz dziecka podczas stymulacji. Według niektórych terapeutów może to mieć negatywny wpływ na rozwój emocjonalny, co jest opisywane jako skutek uboczny. Często jest to argument przeciw stosowaniu tego rodzaju usprawniania. Badania naukowe wyraźnie jednak przeczą tym argumentom. Fakty traktują o tym, że zachowanie podczas sesji terapeutycznej może mieć podłoże wieloczynnikowe. Może to zależeć od stopnia uszkodzenia mózgu, niedosłuchu, obecności refluksu, temperamentu dziecka, stosunku rodziców do terapii czy kompetencji samego terapeuty. Warto podkreślić, że stymulacji poddaje się głównie niemowlęta, których najczęstszą formą wyrażania niechęci oraz sposobu komunikacji jest płacz. Robią to kiedy są zmęczone, głodne, gdy nie mogą zasnąć. Powyższe fakty powinny ostatecznie rozwiać wątpliwości i stanowić argumenty przemawiające za stosowaniem tej formy usprawniania.

  1. S. Grzeszczyk, Rola rehabilitacji ruchowej w terapii osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] K. Janiszewska–Nieścioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną, t. II, Oficyna Wydawnictwa Impuls, Kraków 2004, s. 167.
  2. G. Banaszek, Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty, Ośrodek Wydawniczy Augustana, Bielsko Biała 2004, s. 114.
  3. L. Selby–Silverstein, H. J. Hillstrom, R. J. Palisano, The effect of foot orthoses on sanding foot posture and gait of young children with Down syndrome. „NeuroRehabilitation” 2001, v. 16, s. 183–193.
  4. G. Dytrych, Kontrowersje wokół metody Vojty – spojrzenie terapeuty, „Neurologia Dziecięca 2007, v. 17 (33), s. 59–63.
  5. M. Matyja, A. Gogola, Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy jakości napięcia posturalnego w okresie niemowlęcym, „Neurologia Dziecięca” 2007, v. 16 (32), s. 49–56.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij