Metoda Vojty – na czym polega terapia i jakie są wskazania do rehabilitacji metodą Vojty?
Mateusz Burak

Metoda Vojty – na czym polega terapia i jakie są wskazania do rehabilitacji metodą Vojty?

Metoda Vojty to metoda usprawniania ruchowego określana także jako terapia odruchowej lokomocji, stworzona w latach 60–tych przez czeskiego neuropediatrę dr Vaclava Vojtę. Rehabilitacja metodą Vojty stosowana jest głównie u niemowląt i małych dzieci – wtedy przynosi najlepsze rezultaty, lecz stosowana może być także u dorosłych. Na czym polega metoda Vojty, dla kogo jest wskazana i jakie dokładnie przynosi efekty?

Metoda Vojty – na czym polega? Podstawowe zasady

Profesor Vojta stworzył metodę obejmującą część diagnostyczną – oceniającą zaburzenia powstałe na skutek uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego oraz część terapeutyczną. Podczas badania terapeuta obserwuje i analizuje motorykę spontaniczną u niemowląt w pozycji na plecach oraz na brzuchu, a także reakcje ułożeniowe w postaci charakterystycznych zawieszeń. Ocenie poddawane są również tzw. przetrwałe odruchy pierwotne. 

Terapia Vojty polega na manualnej stymulacji punktów uciskowych zlokalizowanych w odpowiednich strefach na ciele. Znaczenie ma zarówno siła ucisku, jak też kierunek stymulacji oraz pozycja w której wykonywana jest taka rehabilitacja dzieci. Fizjoterapia z zastosowaniem ćwiczeń Vojty ma za zadanie doprowadzić do pojawienia się wzorców ruchowych (wzorców motorycznych). Wzorce ruchowe mają bardzo określone cechy i są potrzebne do prawidłowego rozwoju motorycznego niemowląt i dzieci.

Wcześnie rozpoczęta rehabilitacja neurologiczna ma kluczowe znaczenie dla uniknięcia utrwalenia się patologicznych wzorców ruchowych u pacjentów z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Metoda ta bazuje na zasadzie odruchowej lokomocji co oznacza, że powstałe reakcje ruchowe podczas rehabilitacji są uwalniane bez świadomości pacjenta. 

Metoda Vojty – dla kogo? Wskazania i przeciwwskazania

Rehabilitacja metodą Vojty jest stosowana u wcześniaków, niemowląt i dzieci starszych z zaburzeniami neurologicznymi, np. z porażeniem mózgowym. Podejmując taką terapię, należy pamiętać, że efekty są uzależnione od tego, jak duże są uszkodzenia i na jakim etapie rozwoju wdrożono rehabilitację ruchową. Bardzo ważne jest, aby w przypadku dysfunkcji układu nerwowego kompleksową fizjoterapię zastosować jak najwcześniej, liczy się czas. W przeciwnym wypadku dojdzie do utrwalenia patologicznych wzorców ruchowych (wzorców motorycznych) u dziecka i "ufiksowania się" na nich.

Główne wskazania do terapii metodą Vojty to:

  • porażenie nerwów obwodowych i splotów nerwowych
  • skolioza,
  • artrogrypoza,
  • mózgowe porażenie dziecięce,
  • kręcz szyi mięśniopochodny i kostnopochodny,
  • choroba Perthesa,
  • dystrofie mięśniowe,
  • stwardnienie rozsiane,
  • wylewy krwi do mózgu u dorosłych,
  • urazy rdzenia kręgowego,
  • porażenie nerwu twarzowego,
  • dysplazja stawów biodrowych,
  • asymetria i zaburzenia liniowości,
  • wodogłowie,
  • wady wrodzone mózgu.

Przeciwwskazania do prowadzenia rehabilitacji metodą Vojty to:

  • stany zapalne,
  • padaczka,
  • nowotwór,
  • temperatura ciała powyżej 38 stopni Celsjusza,
  • duża nietolerancja dziecka na stosowanie pozycji ułożeniowych stosowanych podczas terapii.

Powiązane produkty

Metoda Vojty u dzieci

Warto podkreślić, że stosując ten rodzaj terapii nie ćwiczymy funkcji ruchowej. Stymulując punkty uciskowe, wyzwalamy napięcie w obrębie łańcuchów mięśniowych, które uczestniczyć powinny w pożądanej funkcji, którą chcemy u dziecka uzyskać. Aby odpowiednio aktywować mięśnie, stosuje się pozycje ułożeniowe, co jest gwarantem właściwej reakcji. Ćwiczenia Vojty najpierw wykonuje fizjoterapeuta dziecięcy. Wizyta trwa zazwyczaj 30 minut, ustala się cele i program terapii, który potem ulega modyfikacji w zależności od potrzeb i rozwoju dziecka. Następnie instruuje się rodziców o sposobie stymulacji, którą muszą kontynuować w warunkach domowych – zazwyczaj 3–4 razy dziennie przez kilka minut. Tylko poprzez powtarzalność terapii w ciągu dnia jesteśmy w stanie wpłynąć na normalizację napięcia mięśniowego, zmianę wzorca ruchu z patologicznego na fizjologiczny. 

Dziecko w trakcie sesji zazwyczaj płacze – często proporcjonalnie do jego zaburzeń i problemów motorycznych. Rodzice są zobligowani zachować wówczas spokój i pewnie prowadzić dalsze postępowanie, ćwiczenia – nastrój rodziców (opiekunów) przenosi się też na małego pacjenta. 

Metoda Vojty u dorosłych

W przypadku osób dorosłych taką rehabilitację prowadzi się zarówno w fazie ostrej, jak również w późniejszej fazie postępowania usprawniającego. Zazwyczaj wskazania obejmują schorzenia centralnego układu nerwowego nabyte, które ograniczają możliwości ruchowe, ale także nietrzymanie moczu. Celem jest wtedy poprawa funkcjonowania w życiu codziennym. Dąży się do optymalizacji partycypacji pacjenta w codziennych czynnościach niezbędnych do pracy, spędzania czasu wolnego oraz uczestnictwa w życiu rodzinnym.

W przypadku osób dorosłych niektóre rodzaje stymulacji pacjenci mogą wykonywać samodzielnie w postaci ćwiczeń. Przykładem może być podpór na kończynie górnej i dolnej po przekątnej w leżeniu na brzuchu. Przy właściwym ułożeniu ciała i aktywacji mięśni, dochodzi do normalizacji napięcia mięśniowego oraz przenoszenia tułowia do przodu.

Zastosowanie ćwiczeń wg zasad metody Vojty wymaga zawsze jednak konsultacji z fizjoterapeutą w celu potwierdzenia zasadności ich wprowadzenia i zdobycia informacji na temat właściwej metodyki. 

Rehabilitacja metodą Vojty – efekty

Naukowo dowiedziono skuteczności metody Vojty. Stosowanie terapii daje widoczne efekty, powoduje pogrubienie mięśnia prostego brzucha i zewnętrznych skośnych mięśni brzucha, co ma znaczenie dla poprawy stabilności tułowia. Poprawie ulega także funkcja chodu u dzieci ze spastyczną postacią mózgowego porażenia dziecięcego. Stan pacjenta ulega poprawie nie tylko pod kątem ruchowym, ale także sensorycznym – kształtowanie poczucia ciała w przestrzeni oraz wegetatywnym. W przypadku asymetrii terapia metodą Vojty przywraca liniowość ciała. Poprawie ulega także praca układu oddechowego i krążenia. Polepsza się funkcja zwieraczy pęcherza i odbytu, co ma znaczenie u chorych z przepukliną oponowo–rdzeniową. Poprawia się także funkcjonalna ruchomość kręgosłupa.

Kontrowersje wokół terapii Vojty wzbudza głośny płacz dziecka podczas stymulacji. Według niektórych terapeutów może to mieć negatywny wpływ na rozwój emocjonalny, co jest opisywane jako skutek uboczny. Często jest to argument przeciw stosowaniu tego rodzaju usprawniania. Badania naukowe wyraźnie jednak przeczą tym argumentom. Fakty traktują o tym, że zachowanie podczas sesji terapeutycznej może mieć podłoże wieloczynnikowe. Może to zależeć od stopnia uszkodzenia mózgu, niedosłuchu, obecności refluksu, temperamentu dziecka, stosunku rodziców do terapii czy kompetencji samego terapeuty. Warto podkreślić, że stymulacji poddaje się głównie niemowlęta, których najczęstszą formą wyrażania niechęci oraz sposobu komunikacji jest płacz. Robią to kiedy są zmęczone, głodne, gdy nie mogą zasnąć. Powyższe fakty powinny ostatecznie rozwiać wątpliwości i stanowić argumenty przemawiające za stosowaniem tej formy usprawniania.

  1. S. Grzeszczyk, Rola rehabilitacji ruchowej w terapii osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] K. Janiszewska–Nieścioruk (red.), Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną, t. II, Oficyna Wydawnictwa Impuls, Kraków 2004, s. 167.
  2. G. Banaszek, Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty, Ośrodek Wydawniczy Augustana, Bielsko Biała 2004, s. 114.
  3. L. Selby–Silverstein, H. J. Hillstrom, R. J. Palisano, The effect of foot orthoses on sanding foot posture and gait of young children with Down syndrome. „NeuroRehabilitation” 2001, v. 16, s. 183–193.
  4. G. Dytrych, Kontrowersje wokół metody Vojty – spojrzenie terapeuty, „Neurologia Dziecięca 2007, v. 17 (33), s. 59–63.
  5. M. Matyja, A. Gogola, Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy jakości napięcia posturalnego w okresie niemowlęcym, „Neurologia Dziecięca” 2007, v. 16 (32), s. 49–56.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Tabletki antykoncepcyjne jedno- i dwuskładnikowe – które wybrać? Jaka jest różnica?

    Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Występują głównie w dwóch rodzajach: tabletki jednoskładnikowe, które zawierają wyłącznie progestagen, oraz tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie estrogen i progesteron. Które są skuteczniejsze? Jakie mają zalety i wady?

  • Omega-3 – właściwości, źródła, zapotrzebowanie na kwasy tłuszczowe omega-3

    Kwasy tłuszczowe omega-3 zaliczane są do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nie są wytwarzane w organizmie, dlatego muszą być dostarczane wraz z dietą. Do najważniejszych kwasów omega-3 zalicza się: EPA, DHA i ALA. Kwasy omega-3 zwykle są stosowane w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

  • Jaka jest rola żywienia medycznego w chorobie nowotworowej?

    Optymalnie zbilansowana dieta u osób z chorobą nowotworową zmniejsza ryzyko rozwoju niedożywienia, co z kolei może ograniczać dolegliwości związane z chemio- i radioterapią czy występowanie powikłań pooperacyjnych. Wsparciem dla organizmu może być specjalne żywienie medyczne. Czym jest ten rodzaj żywności? Jakie ma zalety? Kiedy zacząć je stosować?

  • Nowe wytyczne w sprawie przyjmowania witaminy B6. Jak teraz ją dawkować?

    Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności wydał opinię naukową dotyczącą nowego schematu dawkowania witaminy B6. Badania EFSA wpłynęły na decyzję Zespołu ds. Suplementów Diety, o czym poinformował Główny Inspektorat Sanitarny. Jaka jest obecnie dopuszczalna maksymalna dawka witaminy B6, która może znaleźć się w suplementach diety?

  • Probiotyki i prebiotyki – kiedy je stosować? Czy trzeba to robić cały czas?

    Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światowej Organizacji Zdrowia probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które przyjmowane w zalecanej i właściwej dawce przynoszą pozytywne rezultaty dla zdrowia gospodarza. Stosowanie probiotyków jest uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane.

  • Łupież w ciąży – przyczyny. Jak sobie radzić? Czym myć głowę?

    W okresie ciąży następuje szereg zmian w organizmie kobiety, np. zmiany hormonalne czy stres, które mogą prowadzić do pojawienia się łupieżu. Wówczas można rozpocząć samodzielną terapię poprzez stosowanie delikatnych dermokosmetyków o działaniu przeciwłupieżowym lub naturalnych metod, które mogą okazać się skuteczne i wystarczające. Jednak niekiedy pomimo stosowanych preparatów i kuracji przeciwłupieżowych problem nie znika. Należy wtedy skonsultować się z dermatologiem, znaleźć przyczynę choroby i dobrać właściwe leczenie.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.