Dyspraksja (syndrom niezdarnego dziecka) – przyczyny i objawy dyspraksji rozwojowej
Mateusz Burak

Dyspraksja (syndrom niezdarnego dziecka) – przyczyny i objawy dyspraksji rozwojowej

Dyspraksja, nazywana również syndromem dziecka niezdarnego, to dysfunkcja percepcyjno-motoryczna przejawiająca się zaburzeniami koordynacji rozwojowej. Dzieci dyspraktyczne mają trudności z planowaniem i wykonywaniem czynności zarówno w zakresie motoryki małej (np. z rysowaniem, pisaniem, zapinaniem guzików), jak i w zakresie motoryki dużej (np. gra w piłkę, jazda na rowerze). Dyspraksja objawia się także opóźnionym rozwojem mowy, trudnościami ze skupieniem i z nauką czy zaburzeniami równowagi. Nie wpływa ona jednak na inteligencję. Aby pomóc dziecku, warto udać się do specjalistów, m.in. terapeuty SI, logopedy, pedagoga, aby dobrać odpowiednią terapię.

Dyspraksja – co to jest?

Dyspraksja to trudność w wykonywaniu zadań sekwencyjnych, problemy z koordynacją, przetwarzaniem bodźców oraz zapamiętywaniem, co ma wpływ na układ nerwowy i odpornościowy organizmu. Dysfunkcje w zakresie zaburzeń koordynacji ruchowej, nauki motorycznej, zaburzenia percepcji to również cechy charakterystyczne opisywanego problemu.  

Bardzo często dyspraksja jest nazywana syndromem niezdarnego dziecka. Najbardziej klasycznym przykładem nieprawidłowości tego typu u dziecka jest brak umiejętności sekwencjonowania złożonych zadań motorycznych. Może to być chociażby problem z pokonywaniem poszczególnych etapów podczas mycia zębów. 

Dyspraksja – przyczyny

Dyspraksja to zaburzenie neurologiczne, które wpływa na możliwości planowania i przetwarzania zadań ruchowych. Pomimo, że dyspraksja może utrudniać odbiór bodźców, powodować pewne trudności z myśleniem, to jednak nie wpływa na inteligencję danej osoby. Może z kolei przysparzać trudności w uczeniu się. 

Wśród przyczyn dyspraksji wymienia się najczęściej brak właściwego rozwoju neuronów ruchowych, co powoduje, że nie mogą one utworzyć efektywnych połączeń – to z kolei stwarza trudności w przetwarzaniu informacji dostarczanych do naszego układu nerwowego. Z dużą pewnością naukowcy podają, że jest to zaburzenie, którego podłożem nie jest konkretne uszkodzenie obszaru mózgu, a upośledzenie komunikacji pomiędzy poszczególnymi partiami układu nerwowego. Niezdarność ruchowa czy inne podobne zaburzenia ruchowe u dzieci mogą być dziedziczne.

Obserwuje się, że jeśli dziecko ma problem o opisywanym charakterze, to zazwyczaj któreś z rodziców również podaje występowanie u siebie takowych aktualnie lub w przeszłości. U osób dorosłych niezgrabność ruchowa określana jest mianem zaburzeń praksji lub inaczej apraksją (dyspraksja u dorosłych). 

Polecane dla Ciebie

Dyspraksja – objawy

Rozwojowe zaburzenia koordynacji, czyli inaczej dyspraksja rozwojowa, posiada bardzo wiele charakterystycznych cech, które mogą sugerować obecność zaburzenia. Objawy różnią się w zależności od wieku. Warto zaznaczyć, iż dziecko nie musi prezentować wszystkich z niżej wymienionych. 

Wśród najbardziej charakterystycznych objawów dyspraksji wymienia się:

  • opóźnienie rozwoju ruchowego,
  • trudności z wydawaniem dźwięków, naśladowaniem ich, powtarzaniem sekwencji,
  • opóźniony rozwój mowy, ograniczony repertuar słów, wypowiadanie ich z dużą ilością przerw,
  • problemy z zapinaniem guzików, zasuwaniem suwaka, używaniem sztućców, wiązaniem sznurówek,
  • trudności z koncentracją uwagi,
  • problemy z malowaniem, rysowaniem, układaniem, używaniem nożyczek,
  • trudności z wchodzeniem i schodzeniem ze schodów,
  • trudności w utrzymywaniu przedmiotów, przewracanie się,
  • problemy w stosowaniu się do instrukcji,
  • trudności podczas uczestniczenia w grach zespołowych, unikanie sportu,
  • brak organizacji.

Należy zaznaczyć, że dzieci dyspraktyczne wymagają specjalistycznego podejścia diagnostyczno-terapeutycznego. Wobec tego bardzo ważnym krokiem będzie skierowanie na diagnozę zaburzeń integracji sensorycznej. Pozwoli to na precyzyjne ustalenie deficytów, stworzenie panu terapii oraz wdrożenie odpowiedniego postępowania przez opiekunów. 

Dyspraksja słowna (dyspraksja oralna)    

Pod tym pojęciem kryje się zaburzenie związane z mową. Dyspraksja mowy lub inaczej dyspraksja werbalna oznacza dysfunkcje artuklacyjno-fonacyjne. Dziecko często mówi zbyt cicho, pomija pewne głoski, niekiedy nawet całe obszary wypowiedzi, przez co mogą one być niezrozumiałe, nielogiczne w odbiorze. Często występują problemy z właściwym oddychaniem oraz czuciem w obrębie jamy ustnej. 

Dyspraksja ruchowa

Dyspraksja ruchowa to dysfunkcja objawiająca się najczęściej trudnością w wykonywaniu zadań złożonych z kilku sekwencji. Koordynacja ruchowa takiego dziecka jest znacznie poniżej normy wiekowej oraz jego możliwości intelektualnych. Dysfunkcja jest obserwowana już na bardzo wczesnym etapie rozwoju i nie jest rezultatem zaburzeń neurologicznych czy schorzeń. Nie jest nabyta. Sprawia trudności w czynnościach, takich jak nauka kroków podczas prób tanecznych, przygotowywanie posiłku, ubieranie się, mycie. 

Dyspraksja – diagnoza

W badaniu prowadzonym przez lekarza (pediatrę, neurologa) można stwierdzić cechy niedostatecznej dojrzałości układu nerwowego. Występują one najczęściej pod postacią obecności ruchów choreoatetotycznych obserwowanych przy konkretnych testach. Mogą występować ruchy lustrzane czy widocznie obniżona koordynacja w zakresie ruchów całego ciała.

Dalszym krokiem jest ocena pod kątem zaburzeń procesów integracji sensorycznej. Diagnostyka wykonywania jest przez wykwalifikowanego terapeutę SI posługującego się kilkoma narzędziami umożliwiającymi obiektywną diagnozę. Zazwyczaj jest to obserwacja kliniczna, testy południowo-kalifornijskie, wywiad z rodzicami oraz obserwacja dziecka podczas zabawy na sali terapeutycznej. Wyniki wskazują najczęściej na osiągnięcie słabych rezultatów podczas próby naśladowania ruchów języka, podczas próby palcie-kciuk czy naśladowania prezentowanych przez terapeutę sekwencji i ruchów ciała w teście imitacji pozycji. 

Innymi specjalistami, z którymi warto się skonsultować w przypadku podejrzenia zaburzeń dyspraktycznych, są logopeda, pedagog, psycholog dziecięcy, fizjoterapeuta.

Rozpoznanie dyspraksji powinno być postawione w momencie, kiedy wszystkie inne możliwe zaburzenia neurologiczne, dysfunkcje chodu i zaburzenia rozwoju intelektualnego zostały wykluczone. 

Dyspraksja – postępowanie. Ćwiczenia stosowane w dyspraksji

Z perspektywy terapii integracji sensorycznej dyspraksja jest zaburzeniem, które wynika z niedojrzałości układu nerwowego. Celem postępowania będzie poddawanie kontrolowanemu bodźcowaniu z wykorzystaniem koncepcji SI. Wśród wskazówek niezbędnych do przeprowadzenia właściwej stymulacji według koncepcji SI jest między innymi wykorzystanie możliwości poznawczych dziecka. Podczas zadań ruchowych należy zwracać uwagę na to, aby dziecko patrzyło na wykonywane przez siebie czynności, opisywało to, co dzieje się z jego ciałem. Bardzo ważne jest zaprezentowanie ruchu, który chcemy, żeby dziecko wykonało. Pozwoli to stworzyć lepsze wyobrażenie na temat tego, czego od niego wymagamy. Nieodłącznym elementem powinna być również stymulacja układu przedsionkowego, proprioceptywnego i dotykowego. Pozwoli to na poprawę w zakresie schematu ciała. 

Przykładowe ćwiczenia do zastosowania to:

  1. Zabawy z wykorzystaniem kołderki dociążającej. Owijanie w kołderkę i próby samodzielnego rozwijania jej przez dziecko. Można również zawinąć dziecko w kocyk czy inny materiał.
  2. Stosowanie torów przeszkód z planowaniem kilku etapów podczas przechodzenia przez nie. 
  3. Masaż poszczególnych części ciała z wykorzystaniem różnych faktur i nazywaniem tych części ciała przez dziecko.
  4. Zabawy wykorzystujące ruchy obrotowe, np. kręcenie na fotelu obrotowym, huśtanie na huśtawce.
  5. Próby odtwarzania pozycji prezentowanych przez dorosłego, naśladowania dźwięków.

Zaprezentowane ćwiczenia stosowane w dyspraksji powinny być skonsultowane z terapeutą. Warto pamiętać, że należy je dopasować w oparciu o plan diagnostyczno-terapeutyczny i możliwości dziecka.

  1. Payne S., Ward G., Turner A. i in., The social impact of living with developmental coordination disorder as a 13-year-old, „Br J Occup Ther.” 2013, nr 76, s. 362–369.
  2. Smits-Engelsman B., VinÇon S., Blank R. i in., Evaluating the evidence for motor-based interventions in developmental coordination disorder: A systematic review and meta-analysis, „Res Dev Disabil.” 2018, nr 74, s. 72–102.
  3. Söderbäck M., Coyne I., Harder M., The importance of including both a child perspective and the child's perspective within health care settings to provide truly child-centred care, „J Child Health Care.” 2011, nr 15, s. 99–106.
  4. McQuinn S., Delnord M., Sweeney M. R. i in., Making the lives of children and young people more visible in Europe. Consensus on child and young people’s health and well-being indicators for Europe: A delphi proces, „Child Indic Res.” 2020, nr 13, s. 951–966.
  5. Hill E. L., Brown D., Mood impairments in adults previously diagnosed with developmental coordination disorder, „J Ment Health.” 2013, nr 22, s. 334–340.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rozwój wcześniaka – jak wygląda? Na co należy zwrócić uwagę?

    Wcześniak jest dzieckiem, które urodziło się między 22. a 37. tygodniem ciąży. Objawy wcześniactwa związane są przede wszystkim z niewystarczającym rozwinięciem układu oddechowego i problemami z wymianą gazową od pierwszych chwil życia. Dzieci urodzone przedwcześnie są grupą niezwykle heterogenną. Kilogramowy wcześniak zmagać się będzie najczęściej z innymi problemami niż noworodek, któremu do akceptowalnej wagi – 2500 g – zabrakło kilkudziesięciu gramów. Jak wygląda prawidłowy rozwój wcześniaka? Na jakie niepokojące objawy powinni zwrócić uwagę rodzice?

  • Przezierność karkowa – przebieg badania, skuteczność i cena

    Ocena przezierności karkowej to badanie, które pozwala lekarzowi na ocenę zbiorniczka płynu znajdującego się w karku każdego płodu. Dzięki niemu lekarz może zdiagnozować różne wady genetyczne dziecka, jak np. zespół Downa. Jest to badanie przesiewowe, które choć wykazuje bardzo wysoką czułość w wykrywaniu poważnych wad u płodu, tak nigdy nie osiąga 100% skuteczności. Jednak mimo to jest badaniem, które dostarcza wielu informacji na temat rozwoju dziecka i wykonuje się je na całym świecie.

  • Czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę? Najczęstsze błędy

    Kiedy dziecko jest chore i ma gorączkę, rodzice próbują zbić ją za wszelką cenę. Gorączka u dzieci sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem. Jak sobie z nią poradzić? Które domowe sposoby na gorączkę u dziecka mogą wyrządzić mu więcej szkody niż korzyści?

  • Objawy chorób serca u dzieci

    Przyczyn wad serca u dzieci może być wiele. Zalicza się do nich czynniki genetyczne, środowiskowe, a także infekcje przebyte przez kobietę w okresie ciąży. Sposób leczenia dobierany jest w zależności od występującego schorzenia. Czy obserwując swojego malucha, należy przyjrzeć się niespecyficznym objawom, które mogłyby wskazywać na wadę serca dziecka?

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij