Dyskopatia – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, ćwiczenia

Dyskopatia to schorzenie kręgosłupa, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzenia krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem. Proces ten rozpoczyna się od powolnej degeneracji pierścienia włóknistego, co prowadzi do uwypuklenia jądra miażdżystego dysku i powstania przepukliny. Skutkiem tego patologicznego procesu jest ucisk na struktury nerwowe i pojawienie się bólu kręgosłupa (w odcinku szyjnym – dyskopatia szyjna bądź lędźwiowym – dyskopatia lędźwiowa), drętwienia i mrowienia kończyn, zwiększonego napięcia mięśni przykręgosłupowych, a nawet niedowładów. 

Co to jest dyskopatia? 

Dyskopatia to termin opisujący schorzenia związane z krążkiem międzykręgowym. Aktualnie traktuje się w ten sposób także wstępne patologie o charakterze zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Szereg czynników związanych ze zużyciem dysków oraz pozostałych elementów narządu ruchu powoduje, że stopniowo dochodzi do powstawania przepukliny określanej jako dyskopatia kręgosłupa.

Dyskopatia – przyczyny 

Przyczyn powstawania dyskopatii jest bardzo wiele. Za jedną z dosyć często wymienianych uznaje się upośledzenie procesów przemiany materii w tkance dyskowej oraz zbyt duży nacisk na krążki międzykręgowe spowodowany chociażby nadwagą. Urazy narządu ruchu, kontuzje oraz nieprzestrzeganie zasad ergonomii pracy to także częste przyczyny powstawania zmian dyskowych. 

Dyskopatia szyjna 

Dyskopatia kręgosłupa w odcinku szyjnym doprowadza do bardzo nieprzyjemnych objawów, takich jak ból szyi i ból karku promieniujący do kończyn dolnych, a także drętwienie i mrowienie rąk, bóle i zawroty głowy, nudności, niedowłady. Występuje stosunkowo często i jest charakterystyczna dla osób wykonujących prace biurowe wymagające wymuszonej pozycji odcinka szyjnego kręgosłupa. Brak dostatecznej ilości ruchu połączony z koniecznością utrzymywania praktycznie tego samego ustawienia szyi prowadzi do przeciążeń tkanek miękkich, a potem generuje schorzenia krążka międzykręgowego. 

Dyskopatia lędźwiowa 

Dyskopatia lędźwiowa jest spotykana najczęściej u osób pracujących dużo fizycznie. Najczęściej nie przestrzegają one zasad ergonomii pracy, co potem ma swoje odzwierciedlenie w postaci przeciążenia odcinka lędźwiowego i występowania objawów przepukliny, takich jak silny ból kręgosłupa lędźwiowego. Dźwiganie zbyt ciężkich przedmiotów, schylanie się z wyprostowanymi kolanami czy wymuszona pozycja podczas wykonywanej pracy w postaci nieustannego pochylania się do przodu to jedne z przyczyn takiego stanu.

Dyskopatia – objawy 

Objawy zaawansowanej dyskopatii to najczęściej: 

• silny ból, który narasta podczas wykonywanego ruchu,
• osłabiona siła mięśniowa, 
• możliwe zaburzenia czucia, 
• drętwienie, mrowienie kończyn,
• niedowłady określonych grup mięśni,
• zawroty głowy pochodzące od kręgosłupa.

Dyskopatia C5-C6 to najczęstszy poziom, na jakim występuje przepuklina kręgosłupa w odcinku szyjnym. Niezwykle charakterystyczne jest promieniowanie bólu do obszaru kończyn górnych. W przypadku odcinka lędźwiowego lokalizacja zmian to najczęściej dyskopatia L4-L5 i L5-S1. 

Dyskopatia – diagnostyka 

Diagnostyka dyskopatii kręgosłupa opiera się na badaniu fizykalnym oraz wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego (RTG kręgosłupa). W niektórych przypadkach lekarz decyduje o poszerzeniu zakresu badań, wówczas zleca tomografię komputerową, rezonans magnetyczny kręgosłupa, a w przypadku zaburzeń czucia, osłabienia mięśni – badanie EMG. 

Dyskopatia – leczenie 

Jeśli objawy związane z istniejącą patologią nie są uznane przez lekarza za zagrażające zdrowiu i życiu, a stopień zaawansowania zmian nie jest duży, to podejmuje się decyzję o objawowym leczeniu dyskopatii. Stosuje się przede wszystkim leki przeciwbólowe w postaci maści, plastrów czy tabletek, a także fizjoterapię – zarówno ćwiczenia ruchowe, jak i różnego rodzaju zabiegi. 

Brak skuteczności takiej formy postępowania, nawroty epizodów bólowych czy nasilone objawy neurologiczne dyskopatii szyjnej oraz dyskopatii lędźwiowej są wskazaniem do operacji chirurgicznej. Obecnie wykonuje się:

• mikrodiscektomię (odbarczenie ucisku na korzeń nerwowy),
• laminektomię (usunięcie fragmentu kości lub krążka międzykręgowego w celu zwiększenia przestrzeni dla korzeni nerwowych),
• discektomię (usunięcie krążka międzykręgowego). 

Dyskopatia – rehabilitacja 

Niewątpliwie jedną z najbardziej rozpowszechnionych procedur leczenia dyskopatii w rehabilitacji jest mechaniczne diagnozowanie i terapia metodą McKenziego. Polega to na wykonaniu specyficznych testów określających źródło bólu, klasyfikacji objawów do jednego z rodzajów zespołów bólowych i wdrożeniu terapii, którą pacjent kontynuuje w dużej mierze samodzielnie w domu. Taka terapia jest ukierunkowana na redukcję bólu, odzyskanie pełnej, bezbolesnej ruchomości kręgosłupa i co najważniejsze zapobieganie nawrotom epizodów bólowych. Przy dyskopatii stosuje się również szereg zabiegów fizykoterapeutycznych, np. laseroterapię, magnetoterapię, elektroterapię.

Dyskopatia – ćwiczenia 

Leczenie dyskopatii to także wykonywanie ćwiczeń zleconych przez terapeutę w domu. Przykładowy zestaw ukierunkowany na odcinek szyjny i lędźwiowy to: 

1. Pozycja: siedzenie na krześle, stopy na podłodze, ręce oparte na kolanach. Ruch polega na wykonaniu cofnięcia brody i utrzymaniu 3-5 sekund. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy. 
2. Pozycja: siedzenie na krześle, stopy na podłodze, ręce oparte na kolanach. Ruch polega na wykonywaniu obszernych krążeń głową w jedną i w drugą stronę. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy. 
3. Pozycja: leżenie tyłem, jedna kończyna dolna ugięta w biodrze i kolanie, stopa oparta na podłożu. Druga kończyna dolna wyprostowana. Ruch polega na uniesieniu bioder do linii łączącej kolana i barki. Jednocześnie wyprostowana kończyna dolna jest uniesiona nad podłoże. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy, potem wykonujemy to samo na drugą stronę. 
4. Pozycja: leżenie przodem, ręce oparte na przedramionach, nogi w lekkim rozkroku. Ruch polega na uniesieniu tułowia i podparciu się na palcach stóp i przedramionach jednocześnie – tzw. plank. Pozycję staramy się utrzymać jak najdłużej, optymalnie ok. 3 minut. Powtarzamy ćwiczenie 3 razy. 

Dyskopatia – profilaktyka 

Czego nie wolno robić przy dyskopatii lędźwiowej? Należy unikać dźwigania zbyt ciężkich przedmiotów, przyjmowania pozycji z utrzymywaniem zgięcia w odcinku lędźwiowym. W warunkach, kiedy narażeni jesteśmy na bardzo duże przeciążenia wycelowane w kręgosłup, można zaopatrzyć się w pas lędźwiowy na dyskopatię. Warto pamiętać, że jedną z najbardziej obciążających dla naszego kręgosłupa jest pozycja siedząca. Jeśli jesteśmy zmuszeni do przebywania w takowej podczas pracy, to należy korzystać ze specjalnie wyprofilowanego krzesła lub zamontować specjalny wałek powodujący odpowiednie wyprofilowanie odcinka lędźwiowego kręgosłupa.