Zwyrodnienie kręgosłupa – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia przy zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa

Zwyrodnienie kręgosłupa – na czym polega? Co to jest zwyrodnienie kręgosłupa? 

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest bardzo częstą przypadłością osób starszych. Wywołują ją procesy degeneracyjne obejmujące strukturę chrząstki okrywającej kostne elementy. Jest to gładka, elastyczna tkanka, pełniąca rolę ochronną i zapewniająca odpowiedni stopień ślizgu, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania stawów. Podstawowym objawem zmian zwyrodnieniowych jest ból kręgosłupa.

Procesy zwyrodnieniowe mogą obejmować nie tylko kręgosłup, ale także stawy kończyn górnych czy dolnych. W przypadku objęcia tymi zmianami szkieletu osiowego, wyraźnie widać negatywny wpływ na stawy międzykręgowe i więzadła kręgosłupa. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – przyczyny 

Jak już wspomniano, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa wywołane są ubożeniem struktury chrząstki zlokalizowanej wokół jego stawów. Etiologia jest zwykle złożona, wieloczynnikowa i do końca nie jest znana. Wykryto jednak pewne czynniki oraz cechy, które mogą predysponować do opisanych patologii. Wśród potencjalnie sprzyjających wymienia się przebyte urazy kręgosłupa w postaci złamań, czy też łagodniejszych kontuzji. Dowiedziono bowiem, że wielokrotnie powtarzające się w młodym wieku tego typu dysfunkcje mogą przyspieszać proces niszczenia i rozpadu chrząstki. 

Zwyrodnienie kręgosłupa może pojawić się także w następstwie otyłości, która generuje olbrzymi nacisk i tym samym przyspiesza zużycie elementów kostnych. Inne czynniki ryzyka to: podeszły wiek, płeć żeńska, dodatni wywiad rodzinny, praca w której elementy kostno–stawowe poddawane są dużym obciążeniom, wadliwa architektura poszczególnych elementów szkieletu. 

Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego 

Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego jest stanem obejmującym zmiany w kościach, krążkach międzykręgowych i drobnych stawach szyi. Tego typu dysfunkcje najczęściej są efektem procesu starzenia się organizmu. Wraz z upływem czasu dochodzi do dehydratacji krążków, co powoduje, że stają się spłaszczone, pozbawione wody i zaczynają ulegać pęknięciom oraz fragmentacji. Taki patologiczny proces sprzyja wytwarzaniu drobnych osteofitów (są to wyrośla chrzęstno–kostne). W zależności od lokalizacji oraz rozmiaru, mogą one wpływać na zwężenie kanału kręgowego, powodować ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych (podobnie, jak przepuklina kręgosłupa z uciskiem na worek oponowy). Poza bólem przyczynia się to także do upośledzenia stabilizacji kręgosłupa. 

Zwyrodnienie kręgosłupa piersiowego 

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa Th (odcinek piersiowy) mają, podobnie jak w szyi, postać osteofitów. Ograniczenia płynące z rozwoju tego rodzaju patologii to przede wszystkim: ograniczenie zakresu ruchomości, bóle międzyłopatkowe oraz osłabienie siły lokalnych mięśni. Niekiedy pojawiają się także inne objawy zwyrodnienia kręgosłupa, jak np. cechy stanu zapalnego. 

Zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego 

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowego to dość częsta przypadłość. Występuje wówczas stan zapalny, który swoim zasięgiem obejmuje stawy kręgosłupa w tym odcinku. Rozwija się stopniowo i najczęściej dotyczy ludzi starszych. Proces patologiczny w tej części kośćca może być szczególnie uciążliwy, dzieje się tak, ponieważ dehydratacja krążka połączona często z występowaniem osteofitów kręgosłupa lędźwiowego może upośledzać wykonywania nawet najprostszych czynności. Utrudnione jest zwłaszcza schylanie oraz rozciąganie. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – objawy 

Nieleczone zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa doprowadzają do bardzo nieprzyjemnych symptomów. Wpływa to na ograniczenie wykonywania codziennych czynności i obniża tym samy jakość życia. Poza wcześniej wymienionymi objawami zwyrodnienia kręgosłupa podaje się jeszcze: 

• objawy neurologiczne zwyrodnienia kręgosłupa w postaci drętwienia, mrowienia, wrażenia pieczenia w obrębie kończyn górnych lub dolnych – zależnie od topografii i stopnia nasilenia zmian, 
• ból oraz sztywność pleców, szyi, 
• cechy stanu zapalnego w postaci: zaczerwienienia, obrzęków miejscowych, ocieplenia skóry i tkliwości palpacyjnej, 
• wrażenie zgrzytania podczas ruchów kręgosłupa, 
• ogólne osłabienie, uczucie zmęczenia,
• w przypadku zwyrodnienia stawów kręgosłupa w odcinku szyjnym zawroty i bóle głowy.

Zwyrodnienie kręgosłupa, przeciążony kręgosłup, dyskopatia są w tym przypadku mocno ze sobą powiązane. Wielokrotne obciążenia prowadzą bowiem do zmian zwyrodnieniowych oraz incydentów dyskowych. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – diagnostyka 

Proces diagnostyczny przy bólu kręgosłupa sugerującym zwyrodnienie to: wywiad, badanie fizykalne, wykorzystanie obrazowania i badań laboratoryjnych. Pozwala to uwidocznić zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa piersiowego, szyjnego oraz lędźwiowego. W badaniach laboratoryjnych widoczny jest podwyższony poziom wskaźników stanu zapalnego, jak CRP (białko ostrej fazy) oraz OB (odczyn Biernackiego). Testy kliniczne wskazują na ograniczenie zakresu ruchomości, bolesność palpacyjną oraz zmniejszenie siły mięśniowej w skali Lovetta. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – leczenie 

Leczenie zwyrodnień kręgosłupa jest procesem skomplikowanym. Warto pamiętać, że nie można całkowicie pozbyć się choroby zwyrodnieniowej. Postępowanie ma więc charakter objawowy i ma na calu złagodzenie już występujących symptomów oraz opóźnienie progresji zmian. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – leczenie farmakologiczne 

Leczenie bólu kręgosłupa to przyjmowanie preparatów farmakologicznych w różnej postaci. Mogą to być iniekcje, tabletki lub maści, zazwyczaj niesteroidowe środki przeciwzapalne. Obecnie bardzo wiele preparatów można także zakupić bez recepty. W takim przypadku warto jednak stosować się ściśle do zaleceń lekarza lub ulotki załączonej do opakowania. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – termolezja i blokada kręgosłupa 

Niekiedy stosuje się nieco bardziej inwazyjne procedury. W tym przypadku pod kontrolą urządzeń do diagnostyki obrazowej można wykonać tzw. blokadę kręgosłupa, podając lek sterydowy bezpośrednio do miejsca występowania objawów – jest to zastrzyk nadtwardówkowy, który wykorzystuje się w leczeniu zwyrodnienia kręgosłupa. Jego rezultaty można także ocenić za pomocą rezonansu magnetycznego. Inny sposób to termolezja. Jest to metoda polegająca na zastosowaniu wysokiej częstotliwości fal, przez co doprowadza się do wyłączenia struktur nerwowych przewodzących ból. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym i pod kontrolą promieni rentgenowskich. Nie powoduje się przy tym trwałego uszkodzenia nerwów. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – operacja 

Jak wyleczyć kręgosłup? Czasami stosuje się zabiegi operacyjne mające za zadanie zmniejszenie skutków toczącego się procesu zwyrodnieniowego (osteofity leczenie operacyjne, znaczny ucisk na worek oponowy kręgosłupa szyjnego). Stosowanie procedury chirurgiczne to: endoskopowa dekompresja, foraminotomia endoskopowa. Dzięki odbarczeniu poszczególnych struktur uzyskuje się zazwyczaj znaczną poprawę funkcji kręgosłupa. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – fizjoterapia 

Co jest dobre na zwyrodnienia kręgosłupa? Wśród czynników fizykalnych stosowanych w fizjoterapii wymienia się przede wszystkim krioterapię oraz ekspozycję na zmienne pole magnetyczne. Są to procedury możliwe do zastosowania zarówno w stanie ostrym, jak i przewlekłym. Ogólnoustrojowy zabieg w komorze kriogenicznej (krioterapia ogólnoustrojowa) może znacząco wpłynąć na opóźnienie progresji zmian patologicznych o podłożu zwyrodnieniowym. Podobnie sytuacja wygląda z polem magnetycznym. Zabiegiem z potwierdzoną skutecznością są również kąpiele siarczkowo–siarkowodorowe. Dzięki zawartości cennego pierwiastka – siarki, przyczyniają się do odbudowy zdegenerowanej chrząstki stawowej. Poza tym stosuje się także fonoforezę, elektroterapię oraz wodolecznictwo. 

Choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa dobrze reagują także na rehabilitację z wykorzystaniem metod kinezyterapeutycznych. Stosowane ćwiczenia, masaż, techniki energizacji mięśni, hirudoterapia, techniki mięśniowo–powięziowe, aplikacje Kinesiology Taping (tzw. kinesiotaping) czy procedury osteopatyczne wpływają na poprawę stanu funkcjonalnego. Poprawie ulegają parametry związane z siłą mięśniową, zakresem ruchu czy wykonywaniem dotychczasowych czynności. 

Zwyrodnienie kręgosłupa – ćwiczenia 

Warto poprosić terapeutę o zestaw ćwiczeń na zwyrodnienie kręgosłupa, które będą łagodzić dotychczasowe dolegliwości oraz spełniać rolę profilaktyki. Przykładowy zestaw to: 

1. Pozycja: leżenie przodem, ręce umieszczone na wysokości barków zgięte w łokciach. Ruch polega na wykonaniu przeprostu kręgosłupa, odpychając się rękami od podłogi. W pozycji skrajnej zatrzymujemy się na 3–4 sekundy. Ćwiczenie wykonujemy w 4 seriach po 10 powtórzeń. 
2. Pozycja: leżenie tyłem, nogi wyprostowane. Ruch polega na naprzemiennym przyciąganiu kolan do klatki piersiowej, chwytając rękami za kolano. Ćwiczenie wykonujemy w 3 seriach po 8 powtórzeń. 
3. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder. Ręce zgięte w łokciach i odwiedzione do kąta około 90 stopni. Ruch polega na jednoczesnej rotacji głowy i tułowia w tę samą stronę, po czym od razu wykonujemy ruch w stronę przeciwną. Ćwiczenie trwa 2 minuty i należy je powtórzyć 4–5 krotnie. 
4. Ćwiczenia na zwyrodnienie kręgosłupa pozwolą na utrzymanie sprawności i wspomogą opóźnianie niekorzystnych zmian.