Dyskopatia lędźwiowa – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Dyskopatia lędźwiowa, nazywana również przepukliną jądra miażdżystego, to zespół objawów będący następstwem zmian degeneracyjnych krążków (dysków) międzykręgowych kręgosłupa. Dochodzi wówczas do odwodnienia (dehydratacji) oraz zmniejszenia ich wysokości. Przyczyny tego schorzenia są związane przede wszystkim z siedzącym trybem życia, a także z nadmiernym obciążaniem struktur kręgosłupa. Objawy dyskopatii odcinka lędźwiowego to ból w dole pleców, drętwienie kończyn dolnych, zaburzenia czucia w nodze, a nawet niedowłady i kłopoty z trzymaniem moczu czy stolca.

1. Dyskopatia lędźwiowa – charakterystyka
2. Dyskopatia lędźwiowa – przyczyny
3. Dyskopatia lędźwiowa – objawy
4. Dyskopatia lędźwiowa – diagnostyka i leczenie
5. Dyskopatia lędźwiowa – rehabilitacja
6. Dyskopatia lędźwiowa – ćwiczenia

Dyskopatia lędźwiowa – charakterystyka

Dyskopatia lędźwiowa to schorzenie kręgosłupa, którego przyczyną są zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych oraz patologie dotyczące sąsiednich struktur – więzadeł, mięśni i ich przyczepów. Obecnie jest to bardzo często spotykany problem medyczny, a także społeczny – dyskopatia jest jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych.

Poza objawami w obrębie kończyn przepuklina kręgosłupa lędźwiowego może prowadzić do ograniczenia możliwości oddawania moczu i kału oraz do dysfunkcji seksualnych.

Dyskopatia lędźwiowa – przyczyny

Odcinek lędźwiowy jest uznawany za jedno z najczęstszych miejsc, w których dochodzi do przeciążeń w obrębie narządu ruchu człowieka. Wynika to z tego, że jest to biomechaniczny środek kręgosłupa.

Wśród czynników predysponujących do pojawienia się przepukliny lędźwiowej wymienia się: otyłość, nadmierną eksploatację narządu ruchu poprzez dźwiganie ciężkich przedmiotów, przenoszenie nieproporcjonalnie dużych ciężarów, wykonywanie rotacji kręgosłupa podczas jego jednoczesnego zginania.

Potencjalnie sprzyjające dyskopatii jest także wykonywanie pracy w pozycji wymuszonej, jak np. długotrwałe siedzenie, narażenie na wibracje czy konieczność pochylania się przy utrzymywaniu wyprostowanych stawów kolanowych. Pod uwagę należy wziąć także specyficzną, osobniczo zmienną budowę anatomiczną, która może sprzyjać rozwojowi dyskopatii L5/S1. Na przepuklinę krążka międzykręgowego bardziej narażone są również osoby ze zmianami osteoporotycznymi czy zaburzeniami gospodarki hormonalnej.

Dyskopatia lędźwiowa – objawy

Uszkodzenie krążka międzykręgowego w odcinku lędźwiowym może dawać szereg bardzo różnych dolegliwości. Zazwyczaj natężenie objawów oraz ich topografia są uzależnione od stopnia zaawansowania dyskopatii. Do najbardziej charakterystycznych symptomów dyskopatii lędźwiowej możemy zaliczyć:

• bóle lędźwiowe (w dole pleców) wywodzące się z korzenia nerwowego,
• objawy neurologiczne towarzyszące dyskopatii lędźwiowej w postaci drętwienia, mrowienia kończyny dolnej,
• zwiększone napięcie mięśni przykręgosłupowych, bolesne skurcze mięśni,
• w niektórych przypadkach zaburzenia czucia w obrębie kończyny dolnej,
• zaburzenia czynności pęcherza oraz jelit,
• trudność ze wspięciem się na palce.

Takie objawy mogą nasilać się przy długotrwałym staniu, siedzeniu czy próbach obciążania kręgosłupa np. podczas dźwigania lub przesuwania mebli. Dodatkowo dolegliwościom mogą sprzyjać nieprawidłowe warunki anatomiczne i wady postawy. Taką rolę odgrywa m.in. spłycenie lordozy lędźwiowej.

Dyskopatia lędźwiowa – diagnostyka i leczenie

Przykładem takiego testu może być test Laseque’a. Polega on na tym, że pacjent, leżąc na plecach, jest proszony o uniesienie kończyny dolnej. Jeśli mamy do czynienia z dyskopatią kręgosłupa lędźwiowego, to konieczność wykonania ruchu będzie generowała ból uniemożliwiający uniesienie nogi. Konieczne jest wówczas jej zgięcie w stawie kolanowym.

W dalszej kolejności wykonuje się badania obrazowe. W zależności od stopnia zaawansowania objawów oraz potrzeby różnicowania z innymi schorzeniami lekarz może zalecić RTG kręgosłupa lędźwiowego, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny kręgosłupa. Najdokładniejszy jest oczywiście rezonans, który bardzo precyzyjnie określa stopień i etap uszkodzenia, często potocznie określany jako wypadnięcie dysku lędźwiowego, co w rzeczywistości oznacza jego przemieszczenie (translokacji może ulec jedynie fragment lub kilka fragmentów krążka). W trakcie procesu diagnostycznego konieczne może okazać się wykonanie badania EMG, które jest rekomendowane w przypadku występujących zaburzeń czucia.

W pierwszej kolejności leczenie dyskopatii lędźwiowej odbywa się na drodze postępowania zachowawczego – stosuje się przede wszystkim środki farmakologiczne z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Często zaleca się suplementację witaminy D. Niekiedy wykorzystuje się także leki z grupy benzodiazepin. Jeżeli ból jest bardzo silny, może zapaść decyzja o wykonaniu iniekcji epiduralnej, czyli blokady nadtwardówkowej (nazywanej powszechnie blokadą kręgosłupa). W przypadku braku skuteczności takiego postępowania rozważa się leczenie operacyjne dyskopatii lędźwiowej z zastosowaniem metod chirurgicznych, jak laminektomia, discektomia i mikrodiscektomia.

Dyskopatia lędźwiowa – rehabilitacja

W leczeniu dyskopatii lędźwiowej stosuje się aplikacje z Kinesiology Tapingu (kinesiotaping), mechaniczne diagnozowanie i terapię z wykorzystaniem metody McKenziego, masaż tkanek głębokich, stymulację TENS, trakcję kręgosłupa. W stanach ostrych stosuje się pozycje ułożeniowe, jak np. pozycja krzesełkowa, co pozwala złagodzić dolegliwości.

Po ustąpieniu objawów zaleca się trening wzmacniający mięśnie posturalne oraz propagowanie aktywności utrzymującej kręgosłup w jak najlepszej kondycji. Bieganie powinno odbywać się wyłącznie po nawierzchniach absorbujących wstrząsy, w odpowiednio dobranym obuwiu. Jednakże o tym, czy można uprawiać sport, powinien zadecydować lekarz we współpracy z terapeutą.

Dyskopatia lędźwiowa – ćwiczenia

Ćwiczenia na kręgosłup lędźwiowy zmniejszające ryzyko dyskopatii:

1. Pozycja: leżenie na plecach, ręce wzdłuż tułowia, nogi zgięte w stawach biodrowych i kolanowych. Ruch polega na unoszeniu bioder do wysokości linii łączącej stawy kolanowe i barki. W pozycji końcowej należy utrzymać biodra przez 3-5 sekund, cały czas oddychając. Ćwiczenie wykonujemy w 3 seriach po 7-8 powtórzeń.
2. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder, ręce oparte o biodra. Ruch polega na wykonaniu wyprostu odcinka lędźwiowego z jednoczesnym wydechem na szczycie wykonywanego ruchu. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy.
3. Pozycja: siad klęczny, ręce wyprostowane, ułożone na podłożu. Ruch polega na przesuwaniu rąk po podłożu do przodu, tak aby spowodować elongację kręgosłupa. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 10 powtórzeń.

Ćwiczenia na dyskopatię lędźwiową powinny stanowić nieodłączny element leczenia domowego. Warto przy tym pamiętać, że ich stosowanie musi zostać skonsultowane z fizjoterapeutą. Chcąc złagodzić dolegliwości w postaci stanu zapalnego i wzmożonego napięcia mięśni, można zastosować napar z jeżówki i kąpiel w wodzie z solą Epsom.