Lumbalizacja – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia

Czym jest lumbalizacja? 

Lumbalizacja (łac. lumbalisatio) to wada wrodzona kręgosłupa, która polega na upodobnieniu się dwunastego kręgu piersiowego Th12 lub pierwszego kręgu krzyżowego S1 do kręgów lędźwiowych kręgosłupa. Ma to miejsce np. wtedy, gdy pierwszy kręg krzyżowy nie zrasta się z pozostałymi tworzącymi kość krzyżową, tylko pozostaje wolny i tworzy jakby szósty kręg lędźwiowy. 

Mówiąc o lumbalizacji, warto przedstawić zjawisko sakralizacji polegające na całkowitym lub częściowym zroście L5 (piątek kręgu lędźwiowego) z kością krzyżową. Konsekwencją takiego zjawiska jest mniejsza ruchomość odcinka lędźwiowego kręgosłupa i większa jego sztywność. Przyczyna powstawania lumbalizacji nie jest wyjaśniona.

Lumbalizacja – objawy 

Zdarza się, że pacjent dowiaduje się o wadzie kręgosłupa dopiero po wykonaniu zdjęcia RTG kręgosłupa. Możliwe jest także, że przez całe życie nie będzie odczuwał żadnego dyskomfortu z tym związanego, gdyż zmianie ulega tylko budowa odcinka lędźwiowego kręgosłupa, a nie jego funkcja. 

U części pacjentów z lumbalizacją kręgu s1 może pojawiać się ból kręgosłupa w okolicy kości krzyżowej i w okolicy miednicy w następstwie wykonywania obciążających kręgosłup różnych czynności (ból występujący przy lumbalizacji spowodowany jest uciskiem nerwów międzykręgowych). Zdarza się, że dolegliwości pojawiają się także w spoczynku. 

Objawy bólowe tej anomalii rozwojowej kręgosłupa lędźwiowego mogą powiększyć się w momencie zajścia w ciążę. Odcinek lędźwiowy i krzyżowy zaczynają być wtedy mocno obciążane przez rozwijający się płód, przesunięciu ulega środek ciężkości, co powoduje silniejsze odgięcie kręgosłupa.

Lumbalizacja – leczenie 

Nieleczone objawy bólowe lumbalizacji czy sakralizacji przyczyniają się do szybszego powstawania zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Mogą mieć również wpływ na inne schorzenia, takie jak dyskopatia czy rwa kulszowa. 

Ból, który wstępuje podczas tego schorzenia niwelowany jest zabiegami rehabilitacyjnymi oraz środkami farmakologicznymi zalecanymi przez lekarza. 

Lumbalizacja – rehabilitacja i ćwiczenia 

Wszystkie procedury terapeutyczne stosowane w przypadku lumbalizacji nakierowane są na odciążenie kręgosłupa oraz naukę przyjmowania prawidłowych pozycji, szczególnie w czasie siedzącej lub stojącej pracy. Nie jesteśmy w stanie zmienić budowy kręgów, ale instruktaż udzielony przez doświadczonego terapeutę ma za zadanie pokazać pacjentowi:

• w jaki sposób może sam rozluźniać napięte mięśnie, 
• jak zmieniać pozycje, 
• jak wzmacniać mięśnie głębokie, które pomagają w podtrzymaniu dobrego napięcia posturalnego, zmniejszając odczucia bólowe. 

Kolejnym zaleceniem jest sen na odpowiednio dopasowanym materacu, a także podjęcie łagodnych aktywności fizycznych, które będą wzmacniały całe ciało, np. pływanie. Te zalecenia są wykorzystywane zarówno przy już występującym bólu, jak również jako profilaktyka w stwierdzonym schorzeniu. Podczas sesji terapeutycznych fizjoterapeuta powinien zwrócić uwagę nie tylko na kręgosłup, ale także na stawy biodrowe, miednicę i ogólny stan sprawności pacjenta. 

Zabiegi fizykoterapeutyczne pomagające w dolegliwościach bólowych to m.in. prądy TENS, masaże wodne i klasyczne, elektroterapia, magnetoterapia. 

Lumbalizacja – ćwiczenia

Dla osób odczuwających dolegliwości związane z lumbalizacją odpowiednie będą ćwiczenia odciążające kręgosłup – pomagające przy bólu w odcinku lędźwiowo–krzyżowym.  Przykładowy zestaw ćwiczeń może obejmować:

1. Leżenie na plecach, kolana zgięte, stopy oparte o podłoże – przyciągnij kolano do klatki piersiowej, obejmując je dłońmi, wytrzymaj 5 sekund, wróć do pozycji wyjściowej. To samo wykonaj z drugą nogą i powtórz 10 razy na każdą stronę. 
2. Wykonaj koci grzbiet – w klęku podpartym wyginaj naprzemiennie kręgosłup w górę (chowając głowę między ramiona) i w dół (unosząc jednocześnie głowę ku górze). 
3. W pozycji stojącej wykonaj skłon w przód. Zwróć uwagę, aby wykonywany był on od głowy przez odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy i krzyżowy. Koncentruj się na każdym odcinku i zwracaj uwagę, aby ćwiczenie było wykonane w bardzo wolnym tempie. Wróć do pozycji wyjściowej, rozpoczynając wyprost od odcinka krzyżowego, przez lędźwiowy, piersiowy, szyjny, kończąc na głowie. Ważne – nie pogłębiaj skłonu na siłę, wykonaj tylko tyle, ile jesteś w stanie i do momentu aż nie pojawi się ból. 
4. Siad na piętach, ręce leżą na podłożu, czoło dotyka ziemi – unieś lekko głowę i przesuń obie dłonie na jedną stronę po podłodze, jednocześnie przenosząc biodra w stronę przeciwną. Wytrzymaj 5 sekund, wróć do pozycji wyjściowej i powtórz ćwiczenie w drugą stronę. Wykonaj po 5 razy na każdą stronę ciała.