Alergeny w domu – objawy i skuteczne sposoby na usunięcie alergenów z otoczenia

W każdym domu występują alergeny, które mogą niekorzystnie oddziaływać na zdrowie mieszkańców. Wśród domowych alergenów znajdują się: roztocza kurzu domowego, pleśnie, karaluchy i sierść zwierząt. Na jakie objawy zwrócić uwagę? Jak usunąć alergeny z domu?

1. Jakie alergeny występują w domu?
2. Alergeny w domu – wpływ na zdrowie
3. Jak skutecznie usunąć alergeny z domu? Praktyczne porady

Jakie alergeny występują w domu?

Najczęstsze źródła alergii w domu to:

• roztocza kurzu domowego,
• sierść i naskórek zwierząt domowych,
• pleśń i grzyby,
• karaluchy,
• substancje chemiczne,
• pyłki drzew.

Alergia na roztocza kurzu domowego

Roztocza występujące w kurzu domowym można powszechnie znaleźć w pomieszczeniach domowych, w kurzu pokrywającym miejsca sypialne, a także na meblach, dekoracjach, zasłonach, podłogach i maskotkach. Unoszą się również w powietrzu.

Kontakt z roztoczami może wywoływać reakcje alergiczne. Objawy alergii na roztocza to m.in.:

• przewlekły alergiczny nieżyt nosa, świąd nosa i gardła, osłabienie zmysłu węchu,
• częste kichanie,
• kaszel,
• bóle głowy,
• problemy ze snem,
• atopowe zapalenie skóry,
• astma o podłożu alergicznym,
• duszność.

Zwykle objawy nasilają się zimą, gdy rozpoczyna się sezon grzewczy, który sprzyja migracji kurzu w domu. Dodatkowo najintensywniejsze symptomy mogą być odczuwane rano po przebudzeniu, przed zaśnięciem lub w trakcie snu. Związane jest to z tym, że najwyższa zawartość alergenów występuje w elementach wyposażenia sypialni, takich jak poduszki, pościel, materace.

Alergia na sierść zwierząt

Alergeny mogą występować nie tylko na sierści psów i kotów, ale również na innych zwierzętach domowych, takich jak świnki morskie, chomiki, myszy, króliki, a także na sierści koni. Podstawowym źródłem alergenów odzwierzęcych jest ich złuszczający się naskórek. Może on znajdować się nawet przez kilka godzin w kurzu lub powietrzu, na meblach, dywanach, pościeli i kocach, w zamkniętych pomieszczeniach bez przewiewu powietrza. U osób uczulonych na sierść zwierząt reakcja układu odpornościowego powoduje następujące objawy:

• alergiczny nieżyt nosa,
• napady kichania,
• uczucie swędzenia skóry,
• astma oskrzelowa,
• swędzenie, łzawienie oczu.

U osoby uczulonej kontakt ze zwierzęciem może być przyczyną gwałtownego wystąpienia reakcji alergicznej, która może nawet zagrażać życiu.

Największe ilości alergenów wytwarzane są w okresie od maja do czerwca, dlatego wówczas obserwuje się nasilenie objawów.

Alergia na pleśń

Pleśnie produkują bardzo dużą ilość zarodników, które mogą być rozprzestrzeniane za pomocą prądów powietrznych na znacznych odległościach (nawet tysiące kilometrów). Grzyby z rodzajów: Aspergillus, Aureobasidium, Mucor, Rhizopus, Penicillium i Cladosporium występują najpowszechniej w mieszkaniach. Grzyby wytwarzają zarodniki cały czas. Na namnażanie i wzrost pleśni wpływa wilgotność powietrza, która uzależniona jest od wentylacji w mieszkaniu, zainstalowanej klimatyzacji oraz ocieplenia i szczelności termicznej domu.

U osób z zaburzeniami funkcjonowania dróg oddechowych, astmą czy atopią w oskrzelikach i pęcherzykach płucnych może zasiedlić i rozrastać się grzybnia, prowadząc do rozwoju aspergilozy, czyli zakażenia grzybami z rodzaju Aspergillus. U chorych z osłabioną odpornością, pacjentów onkologicznych i chorych na AIDS zarodniki grzybów mogą powodować zakażenia infekcyjne.
Inne objawy, które mogą się pojawić po narażeniu na pleśń:

• pogorszenie samopoczucia,
• osłabienie,
• bóle i zawroty głowy,
• objawy psychosomatyczne,
• alergiczne zapalenie dolnych lub górnych dróg oddechowych,
• astma oskrzelowa,
• alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych,
• przewlekły nieżyt oskrzeli.

Dowiedziono, że najmocniej alergizującym elementem grzybów są zarodniki. Ponadto gromadzą się w nich znaczne ilości mykotoksyn – silnie trujących wtórnych metabolitów grzybów, które mają potencjał rakotwórczy.

Wśród najistotniejszych mykotoksyn pleśniowych można wyróżnić: aflatoksynę B1, ochratoksynę A, deoksyniwalenol, fumonizynę B, zearalenon, trichoteceny.

Mykotoksyny są toksyczne dla ludzi, zwierząt i roślin. Wykazują wielokierunkowe niekorzystne dla organizmu działanie:

• mutagenne,
• uszkadzające wątrobę,
• upośledzające funkcjonowanie układu nerwowego,
• destrukcyjne na nerki,
• rakotwórcze,
• immunosupresyjne,
• powodujące wady rozwojowe u płodu.

Największy potencjał toksyczny w związku z rozwojem mykotoksyn mają grzyby z rodzajów: Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Stachybotrys.

W mieszkaniach, w których na podłogach znajdują się dywany czy wykładziny dywanowe, odnotowywano 2–3 razy wyższą zawartość grzybów z rodzajów Aspergillus i Penicillium w porównaniu z mieszkaniami bez takich elementów. Ponadto posiadanie kota w domu wyraźnie zwiększa zawartość pleśni w domu.

W normalnych warunkach wdychanie zarodników grzybów pleśniowych unoszących się w powietrzu nie powinno być niebezpieczne dla osób zdrowych. W prawidłowo funkcjonującym organizmie ludzkim mechanizmy obronne w drogach oddechowych zabezpieczają przed dostawaniem się szkodliwych substancji oraz oczyszczają wdychane powietrze. Jednakże dłuższe narażenie na pleśń i jej toksyny może przyczynić się do wystąpienia ciężkich schorzeń układu oddechowego.

Alergia na karaluchy

Obecność karaluchów stanowi jedną z podstawowych przyczyn alergii zainicjowanych w domu. Układ odpornościowy w odpowiedzi na białka alergizujące występujące w odchodach, ślinie oraz rozkładających się organizmach karaluchów uruchamia reakcję alergiczną.

Karaluchy, a właściwie karaczany wschodnie, mogą pojawiać się w budynkach mieszkalnych, zwłaszcza w zabudowie wielorodzinnej – w blokach i wieżowcach, które mają wspólny wewnętrzny zsyp. Karaluchy mogą przemieszczać się przez szczeliny, instalacje, rury wentylacyjne, kanalizacyjne i centralnego ogrzewania. W przypadku alergii na karaluchy mogą wystąpić następujące dolegliwości:

• zmiany skórne,
• napadowe kichanie,
• duszności,
• nasilone objawy astmy oskrzelowej,
• objawy zatrucia pokarmowego.

Karaluchy przenoszą liczne choroby, mogą roznosić bakterie dżumy, gruźlicy i cholery, a także wirusy grypy, pierwotniaki i grzyby. Mogą również doprowadzić do rozwoju toksoplazmozy, ponieważ mogą transportować pasożyta powodującego tę chorobę.

Alergeny w domu – wpływ na zdrowie

Alergeny występujące w domu (roztocza, sierść zwierząt, pleśń itp.) mogą znacząco pogorszyć jakość życia. Wpływ kontaktu z alergenami na organizm może mieć różne nasilenie i zależy od stanu fizjologicznego oraz zdrowia danej osoby, rodzaju alergenu, drogi narażenia (wziewna, pokarmowa), a także zmienności osobniczej. Alergeny domowe mogą wpływać na stan i funkcjonowanie wielu układów i narządów:

• układu oddechowego,
• układu pokarmowego,
• skóry,
• układu nerwowego,
• układu krążenia.

W ciężkich przypadkach może dojść do wstrząsu anafilaktycznego objawiającego się ciężką ogólnoustrojową reakcją alergiczną, która może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia.

Jak skutecznie usunąć alergeny z domu? Praktyczne porady

Utrzymanie domu wolnego od alergenów lub z ich minimalną zawartością wymaga modyfikacji wyposażenia mieszkania, a także regularnego dbania o czystość i systematyczne wietrzenie domu.

Pierwszym krokiem w usunięciu alergenów jest pozbycie się z mieszkania elementów będących ich siedliskiem, takich jak grube zasłony, pluszowe zabawki, firany. Warto przede wszystkim zrezygnować z dywanów. Wskazane jest także unikanie mebli tapicerowanych. Natomiast meble i produkty tekstylne, bez których trudno byłoby funkcjonować, czyli pościele, poduszki, koce, narzuty na łóżko, materace, prześcieradła czy pokrowce na materace, warto kupić nowe i wykonane z materiałów antyalergicznych. Należy również dbać o ich czystość, regularne pranie w wysokiej temperaturze oraz wietrzenie. Zwłaszcza prześcieradła, pościel, poduszki i bielizna powinny być prane w temperaturze min. 60 stopni Celsjusza. Wskazane jest regularne sprzątanie i odkurzanie mieszkania (z zastosowaniem odkurzaczy z filtrem HEPA, które są w stanie pochłaniać nawet drobne cząsteczki kurzu), wietrzenie pomieszczeń, stosowanie produktów roztoczobójczych i grzybobójczych oraz utrzymywanie niskiej wilgotności. W samochodzie należy zadbać o odpowiednią czystość i regularne wymienianie filtrów w klimatyzacji oraz nawiewie.

W celu profilaktyki i eliminacji pleśni z domu rekomendowane jest usunięcie czynników mogących stymulować namnażanie grzybni, a także stosowanie preparatów grzybobójczych.

Skuteczne zabezpieczenie domu przed rozwojem grzybów, roztoczy i innych alergenów wymaga:

• uszczelnienia drzwi i okien, co ograniczy wnikanie zarodników grzybni z zewnątrz;
• sprawdzenia i ewentualnego uszczelnienia lub naprawy instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej;
• zachowania niskiej wilgotności w pomieszczeniach mieszkalnych (w tym celu pomocne mogą okazać się osuszacze lub wentylatory);
• utrzymania czystości – dokładnego i regularnego odkurzania mieszkania, częstego sprzątania miejsc, w których najbardziej gromadzi się kurz;
• systematycznego sprzątania z wykorzystaniem fungicydów lub octu miejsc z dużą wilgotnością takich jak łazienka czy kuchnia;
• naprawy przeciekających kranów, aby ograniczyć namnażanie się grzybów;
• zachowania właściwej wentylacji w łazience i kuchni;
• zrezygnowania z posiadania zwierząt, zwłaszcza kotów (w przypadku posiadania zwierząt należy uniemożliwić im dostęp do sypialni oraz mebli tapicerowanych i koców, systematycznie i często kąpać zwierzęta, a szczotkowanie wykonywać na powietrzu poza domem);
• zrezygnowania w okresie pylenia z wietrzenia mieszkania w godzinach porannych oraz przy dużym wietrze, co zabezpieczy mieszkanie przed wnikaniem pyłków roślinnych do środka;
• systematycznego sprawdzania i wymieniania filtrów w klimatyzacji;
• w sezonie pylenia wzięcia prysznica i zmiany ubrania po wejściu do domu z zewnątrz;
• dbania o czystość w kuchni poprzez przechowywanie produktów spożywczych (makarony, kasze, płatki owsiane) w zamkniętych pojemnikach;
• systematycznego usuwania śmieci z kosza;
• w przypadku rozwoju karaluchów w mieszkaniu stosowania pułapek, np. w formie lepów na insekty, co ograniczy rozrost ich populacji;
• uszczelnienia pęknięć, wolnych przestrzeni, ubytków w ścianach, w obrębie okien i drzwi;
• stosowania produktów chemicznych przeznaczonych dla alergików: dostępne są środki ochrony osobistej zawierające naturalne składniki, pozbawione zapachu i czynników alergizujących;
• zrezygnowania ze stosowania odświeżaczy powietrza (zamiennie można używać naturalnych olejków eterycznych);
• zmiany chemicznych preparatów czyszczących na środki zawierające sodę oczyszczoną, ocet;
• korzystania z oczyszczaczy powietrza zawierających filtry HEPA, które z powodzeniem pomogą usunąć alergeny unoszące się w powietrzu;
• systematycznego wietrzenia całego mieszkania – w okresie pylenia lepiej wybierać porę po deszczu, kiedy stężenie pyłków jest obniżone;
• odkurzania odkurzaczem oraz oczyszczania parowo elementów będących siedliskiem alergenów – dywany, materace, meble tapicerowane;
• częstego mycia rąk, każdorazowo po powrocie do mieszkania z zewnątrz.