Krzywa cukrowa w ciąży – badanie, normy, wyniki, przebieg. Kiedy należy wykonać OGTT?

Krzywa cukrowa, czyli doustny test obciążenia glukozą, jest obowiązkowym badaniem dla wszystkich kobiet ciężarnych. Oznaczenie należy wykonać między 24. a 28. tygodniem ciąży. Pozwala ono na zdiagnozowanie tzw. cukrzycy ciążowej, która jeśli jest nieleczona, może doprowadzić do rozwoju wielu powikłań zagrażających zdrowiu zarówno matki, jak i jej dziecka.

Co to jest krzywa cukrowa?

Krzywa cukrowa, nazywana także krzywą glikemiczną lub doustnym testem obciążenia glukozą (OGTT), jest badaniem pozwalającym na ocenę gospodarki glikemicznej organizmu. Test sprawdza, czy w odpowiedzi na spożycie glukozy organizm jest w stanie wydzielić odpowiednią ilość insuliny, a ponadto wykrywa zaburzenia prowadzące do rozwoju cukrzycy, nawet wśród tych pacjentów, u których oznaczenie poziom glukozy we krwi na czczo może jeszcze nie przekraczać wartości prawidłowych lub przekracza je nieznacznie. Szczególnie istotne jest wykonanie tego badania w trakcie ciąży, ponieważ cukrzyca ciążowa może rozwinąć się także u tych kobiet, wśród których nigdy nie odnotowano podwyższonego poziomu glukozy we krwi.

Dlaczego badanie krzywej cukrowej należy wykonać w ciąży?

U około 3–5% ciężarnych kobiet dochodzi do pojawienia się tzw. cukrzycy ciążowej, która może mieć negatywny wpływ zarówno na organizm matki, jak i dziecka, zwłaszcza jeśli nie zostanie wykryta i odpowiednio leczona. U matki może ona doprowadzić do zakażeń układu moczowego, obrzęków, odmiedniczkowego zapalenia nerek, rozwoju cukrzycy typu II w przyszłości, wielowodzia, a nawet zatrucia ciążowego. U dziecka z kolei może skutkować powstaniem szeregu wad wrodzonych (zwłaszcza układu nerwowego, pokarmowego i sercowo-naczyniowego), zniekształceń kończyn i upośledzenia umysłowego, a także zwiększeniem masy ciała. Kobiety, których dzieci osiągają masę urodzeniową powyżej 4 kg, mogą mieć trudności z naturalnym porodem i są bardziej narażone na wystąpienie powikłań w jego trakcie, ponieważ częściej dochodzi u nich do rozwiązania ciąży poprzez cesarskie cięcie, a także do urazów okołoporodowych. Biorąc pod uwagę te zagrożenia, test doustnego obciążenia glukozą został wprowadzony jako badanie przesiewowe dla wszystkich kobiet będących w ciąży, między 24. a 28. tygodniem ciąży. Jeżeli kobieta znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia cukrzycy ciężarnych, ze względu na wiek >35 roku życia, otyłość, nadciśnienie tętnicze, zespół policystycznych jajników, wystąpienie cukrzycy w poprzednich ciążach, insulinooporność, urodzenie dziecka ze zwiększoną masą ciała lub obciążający wywiad rodzinny, wówczas lekarz może zlecić wcześniejsze niż standardowo wykonanie krzywej cukrowej. Podobnie w wypadku, gdy kobieta ciężarna zauważy u siebie niepokojące objawy, mogące sugerować cukrzycę, czyli zwiększone poczucie pragnienia, częste oddawanie moczu, stwierdzenie obecności glukozy w moczu, senność i przewlekłe uczucie zmęczenia, mimo prawidłowej ilości snu.

Krzywa cukrowa – jak należy się przygotować do badania?

Do badania należy przystąpić na czczo, czyli zachowując co najmniej 8 godzin przerwy w spożywaniu posiłków i piciu napojów. W trakcie testu oraz na dobę przed badaniem nie wolno wykonywać intensywnej aktywności fizycznej, która mogłaby zafałszować jego wyniki. Ze względu na to, że całe badanie trwa nieco dłużej niż standardowe oznaczenie laboratoryjne, bo od 2 do nawet 3 godzin, warto zabrać ze sobą coś, co zajmie czas w oczekiwaniu na kolejne pobranie krwi, ponieważ nie można w tych okresach odstępu wychodzić poza obszar punktu pobrań. Przed badaniem warto również dopytać, czy laboratorium, w którym będzie ono przeprowadzane, zapewnia pacjentkom glukozę, czy może należy przynieść swoją saszetkę z proszkiem lub płynem, a ponadto zaleca się zabrać ze sobą butelkę wody niegazowanej i kubek, ażeby wypić z niego sporządzony przez pielęgniarkę roztwór. Mieszaninę należy wypić powoli, małymi łykami, w ciągu mniej więcej 5 minut.

Krzywa cukrowa – normy i interpretacja wyników badania

Normy dotyczące prawidłowych poziomów glukozy, w trakcie krzywej glikemicznej w ciąży, są ustalane przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników i co jakiś czas aktualizowane. Obecnie przyjmuje się, że wyniki poszczególnych oznaczeń nie powinny być wyższe niż:

• na czczo – 92 mg/dl
• po godzinie od momentu wypicia glukozy  – 180 mg/dl
• po dwóch godzinach  – 153 mg/dl.

Przekroczenie którejkolwiek z tych wartości wskazuje na cukrzycę ciężarnych i jest stanem wymagającym konsultacji z lekarzem, wdrożenia odpowiedniej diety, a niekiedy także leczenia farmakologicznego. Badanie OGTT jest uważane za wiarygodne i w przypadku uzyskania wyników powyżej normy nie trzeba wykonywać go ponownie.

Krzywa cukrowa – gdzie można wykonać badanie? Cena/refundacja i skierowanie

Na wykonanie krzywej glikemicznej pacjentka powinna zostać skierowana przez swojego lekarza ginekologa prowadzącego ciąże, a sam test wykonany bezpłatnie w ramach NFZ. Jeżeli z jakichś przyczyn pacjentka zdecyduje się na przeprowadzenie badania na własną rękę, musi liczyć się z kosztami rzędu 20–40 złotych, a także koniecznością dostarczenia skierowania lub wyniku badania poziomu glukozy na czczo, nie starszego niż 30 dni, na którym stężenie glukozy nie przekroczyło 126 mg/dl.

Co może zaburzyć wynik krzywej cukrowej?

Na wyniki krzywej cukrowej osób spoza grupy kobiet ciężarnych, może wpływać palenie papierosów, spożywanie alkoholu i duży wysiłek fizyczny. Na rezultat badania OGTT przyszłej mamy wpływa z kolei dieta, niektóre leki lub preparaty hormonalne. Jeżeli pacjentka przyjmuje jakiekolwiek lekarstwa, powinna o tym poinformować swojego lekarza, który podejmie decyzje, czy i na ile wcześniej przed badaniem powinna je odstawić.