Kiedy przestawiamy zegarki w 2025 roku na czas letni? Czy zmiana czasu wpływa na nasze zdrowie?

W nocy z soboty na niedzielę (29-30 marca 2025 roku) nastąpi zmiana czasu zimowego na letni – przesuwamy wskazówkę zegara o godzinę do przodu. W rezultacie będziemy spać o godzinę krócej. Czy te przesunięcia w rytmie dobowym wpływają na zdrowie? Jakie są konsekwencje zdrowotne zmiany czasu na letni?

1. Dlaczego przestawiamy zegarki? Zmiana czasu z zimowego na letni
2. Śpimy godzinę krócej – jak zmiana czasu wpływa na zdrowie?
3. Jak się przygotować do zmiany czasu na letni w 2025 roku?
4. Jak długo jeszcze będziemy zmieniać czas? Likwidacja zmian czasu

Dlaczego przestawiamy zegarki? Zmiana czasu z zimowego na letni

Zmiana czasu została wprowadzona głównie w celu oszczędzania energii oraz lepszego wykorzystania światła dziennego. Pomysł ten pojawił się już w XVIII wieku, ale na szeroką skalę zaczęto go stosować dopiero w XX wieku. W Polsce zmiana czasu została wprowadzona w 1977 roku.

Obecnie czas letni obowiązuje w niemal 70 krajach. Wskazówki zegara przestawia się dwa razy w roku – w ostatnią niedzielę marca i ostatnią niedzielę października. Co ciekawe, pierwsza zmiana czasu była zmianą na czas letni, dlatego to czas zimowy uznaje się do dzisiaj za ten bardziej naturalny.

Śpimy godzinę krócej – jak zmiana czasu wpływa na zdrowie?

Zmiana czasu nie pozostaje bez wpływu na nasze zdrowie, zwłaszcza w pierwszych dniach po przestawieniu zegarków. Badania wskazują na negatywne konsekwencje dla snu, układu krążenia, zdrowia psychicznego i ogólnej wydajności organizmu. Niektórzy specjaliści mówią nawet o szoku dla organizmu spowodowanym zaburzeniem pracy naturalnego zegara biologicznego przez manipulację dostępnością światła.

Wpływ zmiany czasu na zdrowie

Zakłócenia snu i rytmu dobowego:

• przestawienie zegara zaburza rytm dobowy, co prowadzi do problemów ze snem,
• ludzie śpią średnio 40-60 minut krócej w pierwszych dniach po zmianie czasu,
• mogą wystąpić trudności z zasypianiem i okresowa bezsenność.

Wzrost ryzyka zawałów serca i udarów:

• ryzyko zawału serca wzrasta o 24% w poniedziałek po zmianie na czas letni,
• ryzyko udaru mózgu rośnie o 8% w pierwszych dwóch dniach po zmianie czasu.

Większe ryzyko wypadków drogowych i błędów w pracy:

• 6% więcej wypadków drogowych w tygodniu po zmianie czasu,
• wzrost liczby błędów w pracy oraz poważniejszych obrażeń o 5,7%.

Problemy ze zdrowiem psychicznym:

• po zmianie na czas zimowy liczba epizodów depresyjnych wzrasta,
• wzrost liczby samobójstw o 11% w pierwszym tygodniu po zmianie,
• skrócenie dnia jesienią może nasilać sezonowe zaburzenia afektywne (SAD, ang. Seasonal Affective Disorder).

Zmiany hormonalne:

• zaburzenia fizjologii neuroprzekaźników takich jak serotonina i dopamina, które odpowiadają za regulację nastroju.

Zaburzenia metaboliczne:

• mniejsza ilość snu doprowadza do wzrostu poziomu glukozy we krwi, a także do insulinooporności (wzrasta ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2),
• przez zaburzenie długości snu wzrasta poziom greliny (hormon głodu) i spada poziom leptyny (hormon sytości), co może doprowadzić do podjadania/przejadania się, a to do nadwagi czy otyłości.

Czy istnieją jakieś pozytywne aspekty związane ze zmianą czasu w kontekście zdrowia?

Krótkotrwały stres związany ze zmianą czasu może mieć pozytywny wpływ na układ odpornościowy. Ten rodzaj stresu, określany jako eustres, pobudza organizm do działania i może chwilowo wzmacniać reakcje obronne. W odpowiedzi na stresory takie jak zmiana rytmu dobowego organizm zwiększa produkcję kortyzolu i adrenaliny, co pobudza układ odpornościowy do intensywniejszej pracy. Badania naukowców z Uniwersytetu Stanforda wykazały, że krótkotrwały stres może zwiększać odporność na infekcje poprzez stymulację białych krwinek i lepszą reakcję organizmu na patogeny. Eksperymenty przeprowadzone na myszach potwierdziły, że krótkie epizody stresu mogą poprawić zdolność organizmu do zwalczania chorób.

Należy jednak pamiętać, że przewlekły stres działa odwrotnie – osłabia układ odpornościowy, zwiększa ryzyko infekcji i może prowadzić do stanów zapalnych w organizmie. W kontekście zmiany czasu, choć może ona na chwilę pobudzić odporność, długofalowo zaburzenia snu i rytmu dobowego raczej osłabiają mechanizmy obronne organizmu.

Jak się przygotować do zmiany czasu na letni w 2025 roku?

Przygotowanie się do zmiany czasu jest możliwe, chociaż z pewnością nie pomoże wyeliminować wszystkich nieprzyjemnych skutków związanych z przesunięciem wskazówek zegara.

Istnieje kilka sposobów, które mogą pomóc złagodzić skutki zmiany czasu:

1. Kilka dni przed zmianą czasu zacznij kłaść się spać i wstawać o 15-20 minut wcześniej. To pozwala organizmowi powoli dostosować się do nowego rytmu.
2. Dostosuj ekspozycję na światło naturalne w ciągu dnia, a zwłaszcza rano, co pomoże wyregulować rytm dobowy. Ograniczanie ekspozycji na niebieskie światło (np. z telefonów czy komputerów) wieczorem również pomaga przygotować organizm do snu.
3. Staraj się jeść o stałych porach i unikać dużych posiłków tuż przed snem. Dodatkowo ograniczenie kofeiny i alkoholu w godzinach wieczornych poprawia jakość snu.
4. Zadbaj o odpowiednią dawkę ruchu we właściwej porze dnia. Systematyczna aktywność fizyczna wspomaga regulację rytmu dobowego, ale staraj się unikać intensywnych treningów wieczorem, które o tej porze dnia mogą niepotrzebnie pobudzać organizm.

Jak długo jeszcze będziemy zmieniać czas? Likwidacja zmian czasu

Proces legislacyjny dotyczący zniesienia sezonowej zmiany czasu w Polsce jest ściśle powiązany z działaniami na poziomie Unii Europejskiej. W 2018 roku Komisja Europejska zaproponowała rezygnację z przestawiania zegarków, co spotkało się z aprobatą Parlamentu Europejskiego. Niemniej decyzja utknęła w Radzie UE z powodu braku porozumienia między państwami członkowskimi co do wyboru stałego czasu – letniego lub zimowego. ​Prace nad zmianami przerwała także pandemia COVID-19. W 2021 roku Komisja Europejska wydała także komunikat dotyczący zmiany czasu w latach 2022-2026, według którego wszystkie kraje członkowskie powinny przygotować odpowiednie przepisy, dzięki którym będzie można kontynuować działania związane z ustalaniem nowych norm.

Polska po objęciu prezydencji w Radzie UE w styczniu 2025 roku postanowiła ponownie podjąć tę kwestię. Temat zniesienia zmiany czasu został wpisany do agendy polskiej prezydencji. Celem jest przekonanie innych państw członkowskich do zakończenia procesu legislacyjnego w tej sprawie.

Według nieoficjalnych informacji, jeśli Unia Europejska zdecyduje się na zniesienie zmiany czasu, państwa członkowskie otrzymają okres przejściowy na dostosowanie swoich przepisów wewnętrznych.

Zmiana czasu 2025

W Polsce, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zmiana czasu z zimowego na letni następuje w ostatni weekend marca. W 2025 roku będzie miało to miejsce w nocy z soboty 29 na 30 marca, wówczas przesuniemy wskazówki zegarka do przodu – z godziny 2:00 na 3:00.