Jak zmiana czasu z zimowego na letni wpływa na zdrowie?
Justyna Piekara

Jak zmiana czasu z zimowego na letni wpływa na zdrowie?

W nocy z 27. na 28. marca przestawiamy wskazówki o godzinę do przodu. Zmiana czasu z zimowego na letni nie jest łatwym czasem dla naszych wewnętrznych zegarów. Jakie konsekwencje zdrowotne powoduje ich desynchronizacja?

Czym są geny zegarowe?

Rytmy okołodobowe są kontrolowane przez tzw. „geny zegarowe” (ang. Circadian Locomotor Output Cycles Kaput, CLOCK). Kodują białka, których produkcja wzrasta lub maleje według rytmicznych wzorców. Codzienne wahania poziomu białek zegarowych wywołują oscylujące sygnały biochemiczne, od których zależą funkcje organizmu, takie jak m.in. metabolizm, zużycie tlenu, temperatura ciała, aktywność serca, wydzielanie hormonów, ciśnienie krwi.

Dokładne zrozumienie, jak działają geny zegarowe może pomóc naukowcom w opracowaniu leków, które będą w stanie wpływać na ludzki zegar biologiczny i niwelować negatywne skutki zmiany strefy czasowej, pracy na nocną zmianę czy zimowej depresji.

Zmiana czasu negatywnie wpływa na nasze zdrowie

Każda komórka naszego ciała śledzi zmiany w codziennych wzorcach okołodobowych. Wszelkie odstępstwa od rutyny mogą wywoływać reakcję stresową i prowadzić do zaburzeń metabolicznych, behawioralnych i poznawczych. Mogą powodować zaburzenia snu, uczenia się, a nawet utratę pamięci oraz trudności w interakcjach społecznych.

Naukowcy badający rytmy okołodobowe sądzą, że optymalnym rozwiązaniem byłaby rezygnacja z sezonowych zmian czasu. Badania naukowe potwierdziły konsekwencje zakłócenia funkcjonowania naszych zegarów biologicznych, w tym wzrost ryzyka otyłości, zawału serca, depresji i nowotworów.

Według Josepha Takeshi'ego, jednego z czołowych ekspertów w dziedzinie zegarów biologicznych z Peter O'Donnell Jr. Brain Institute na Uniwersytecie UT Southwestern, na rozwój tych chorób, w prawdzie mają wpływ różne czynniki, lecz „wielu naukowców uważa, że głównym winowajcą jest zakłócenie optymalnego fazowania naszych rytmów okołodobowych – synchronizacji naszych rytmów z fazą słonecznego cyklu dnia i nocy”.

Eve Van Cauter, profesor medycyny na Uniwersytecie w Chicago, w rozmowie dla "Healthline" stwierdziła, że „większość dowodów na negatywne skutki koncentruje się na wiosennym przejściu z czasu standardowego na czas letni. Zmiana może powodować utratę snu, zwiększoną mgłę mózgową i senność, a badania populacyjne wykazały podwyższone ryzyko zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, wysokiego ciśnienia krwi i migotania przedsionków w ciągu kilku dni od zmiany”.

Powiązane produkty

Zmiana czasu przyczynia się do wzrostu częstości śmiertelnych wypadków

Najnowsze analizy wykazały, że przejście na czas letni sprzyja deprywacji snu i zaburzeniom dobowym, co z kolei wpływa na wzrost ryzyka wypadku samochodowego. Tego typu zdarzenia są częstsze rano bezpośrednio po sezonowej zmianie czasu. Badanie przeprowadzone przez naukowców z University of Colorado Boulder wykazało, że w Stanach Zjednoczonych liczba śmiertelnych wypadków samochodowych wzrasta wówczas o 6%.

Zmiana czasu wywiera większy wpływ na kierowców w zachodnich częściach stref czasowych. Zjawisko to spowodowane jest przez tzw. efekt strefy czasowej (ang. time zone effect). Wschód słońca i lokalny czas naświetlania zależą od danego miejsca pozycji w strefie czasowej. Słońce wschodzi o wcześniejszej godzinie zegarowej we wschodnich regionach danej strefy czasowej niż w regionach zachodnich, co, jak się uważa, wywołuje wyższe poziom niedostosowania dobowego na zachodzie niż na wschodzie.

Jak uniknąć zakłóceń zegara biologicznego? Czy zrezygnujemy z sezonowych zmian czasu?

Co zrobić, aby uniknąć przykrych konsekwencji zmiany czasu? Trzeba zrozumieć, że ludzie mają różne chronotypy. Wśród nas są zarówno “skowronki”, jak i “sowy”. Eksperci zalecają kłaść się spać około 15 minut wcześniej, stopniowo starać się zniwelować różnicę – przez kilka nocy przed zmianą czasu.

Od kilku lat toczy się debata na temat wpływu zmian czasowych na zdrowie i gospodarkę. Wprowadzenie czasu letniego miało na celu wypracowanie oszczędności i dostosowanie naszego funkcjonowania, tak, aby jak najefektywniej wykorzystać dostępność naturalnego światła słonecznego.

Komisja Europejska zaproponowała rezygnację z sezonowych zmian czasu we wrześniu 2018 roku. Na terenie Unii Europejskiej zmiana ma nastąpić po raz ostatni w tym roku. Państwa członkowskie samodzielnie zdecydują, jaki czas będzie obowiązywać na stałe na ich obszarze.

Coraz więcej stanów USA, w tym Oregon, Waszyngton, Kalifornia i Floryda, rozważa całkowite wyeliminowanie zmiany czasu i starają się o zgodę Kongresu na wprowadzenie czasu na letniego na stałe.

  1. J. S. Takahashi, Why daylight saving time may be bad for your brain and health, “utswmed.org” [online], https://utswmed.org/medblog/daylight-saving-time-sleep-health/, [dostęp:] 19.03.2021.
  2. J. Beltran, Daylight saving returns amid global debate to end clock change, “utsouthwestern.edu” [online], https://utswmed.org/medblog/daylight-saving-time-sleep-health/, [dostęp:] 19.03.2021.
  3. F. Rijo-Ferreira, J. S. Takahashi, Genomics of circadian rhythms in health and disease, „Genome Medicine” 2019, nr 11(82), [online] https://doi.org/10.1186/s13073-019-0704-0, [dostęp:] 19.03.2021.
  4. J. Fritz, T. VoPham, K. P. Wright, A chronobiological evaluation of the acute effects of daylight saving, „Current Biology” 2020, nr 4 (30), s. 729-735, [online] DOI:https://doi.org/10.1016/j.cub.2019.12.045, [dostęp:] 19.03.2021.
  5. C. Cassata, Why adjusting to daylight saving time may be easier this year, “healthline.com” [online], https://www.healthline.com/health-news/why-adjusting-to-daylight-saving-time-may-be-easier-this-year, [dostęp:] 19.03.2021.
  6. R. Ziegler, How to manage daylight saving time, “mayoclinichealthsystem.org” [online], https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/how-to-manage-daylight-saving-time, [dostęp:] 19.03.2021.
  7. The time of our lives, “learn.genetics.utah.edu” [online], https://learn.genetics.utah.edu/content/basics/clockgenes, [dostęp:] 19.03.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jaki wpływ na zdrowie ma krótka drzemka w ciągu dnia? Ile powinna trwać?

    Wydaje się, że drzemki są jak najbardziej korzystne dla zdrowia człowieka, który po krótkim, popołudniowym śnie może być bardziej wypoczęty i gotowy na pozostałe wyzwania dnia. Warto jednak zwrócić uwagę na czas ich trwania, a także na całościowe ilości snu, które dostarczamy codziennie organizmowi w ciągu dnia i nocy. Czy drzemki mogą mieć swoją ciemną stronę?

  • Probiotyki i kiszonki lekiem na halitozę

    Najnowsze badania nad problemem halitozy pokazują, że stosowanie probiotyków w formie bakterii Gram-dodatnich może pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Czy drobnoustroje probiotyczne rozwiązują problem raz na zawsze?

  • Problemy trawienne jako wczesny objaw choroby Parkinsona

    Nowe badanie dostarcza kolejnych dowodów na to, że problemy związane z układem pokarmowym, w tym zaparcia, trudności w połykaniu czy IBS, mogą być wczesnymi objawami choroby Parkinsona, pojawiającymi się nawet kilka lat przed symptomami ruchowymi.

  • Pandemia zmieniła skład mikroflory dzieci – co to oznacza dla ich zdrowia?

    Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych odkryli, że dzieci urodzone w czasie pandemii COVID-19 mają inny skład mikroflory jelitowej niż maluchy, które przyszły na świat w okresie przed jej wybuchem. Zmiany te obejmują zarówno skład, jak i różnorodność mikrobiomu. Jakie może mieć to skutki dla zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci?

  • Efekt Mozarta – na czym polega?

    Słuchanie muzyki poprawia nastrój, łagodzi skutki stresu, relaksuje (w zależności od tempa muzyka może pobudzać do działania lub wyciszać). Udowodniono też, że wspiera układ krążenia oraz układ nerwowy. Co ciekawe, w odbiór i przetwarzanie muzyki zaangażowanych jest wiele obszarów mózgu. Ale czy muzyka może zmniejszać częstotliwość napadów u chorych na padaczkę lub zwiększać inteligencję? Sprawdzamy.

  • Pirola (BA.2.86) – nowy wariant koronawirusa. Co o nim wiemy?

    Pod koniec lipca 2023 roku Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) wykryło nowy wariant SARS-CoV-2 oznaczony jako BA.2.86 (Pirola). Wyjaśniamy, czy może być groźny oraz jakie objawy wywołuje.

  • „Mięsożerna bakteria” w Bałtyku? 74-latek w Niemczech zmarł

    Niemiecki oddział ds. zdrowia publicznego w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie wydał ostrzeżenie dotyczące obecności niebezpiecznej bakterii w Bałtyku – zakażenie nią może doprowadzić do śmierci. Na oficjalnej stronie internetowej oddziału opisano pierwszy taki przypadek śmiertelny. Ofiarą był 74-letni mężczyzna, który zaraził się Vibrio vulnificus podczas kąpieli w Morzu Bałtyckim.

  • Naukowcy opracowali test pozwalający zdiagnozować zespół chronicznego zmęczenia

    Diagnoza zespołu chronicznego zmęczenia jest skomplikowanym procesem, który wymaga wykluczenia innych możliwych przyczyn objawów pacjenta. Z tego powodu wielu chorych nie zostaje właściwie zdiagnozowanych i nie otrzymuje odpowiedniego leczenia. Teraz naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego opracowali narzędzie diagnostyczne, które umożliwia diagnozę CFS na podstawie badania krwi.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij