Otyła kobieta na siłowni
Barbara Sitek

Leptyna – funkcje i właściwości. Czy zawsze można uniknąc efektu jojo?

Leptyna zmniejsza apetyt, dlatego nazywana jest „hormonem sytości”. Produkują ją adipocyty, czyli komórki tłuszczowe organizmu. Przyjmuje się, że osoby, które łatwiej wracają do wagi sprzed odchudzania, czyli borykają się z tzw. efektem jojo, mają podwyższony poziom leptyny i jednocześnie obniżony poziom greliny, czyli „hormonu głodu”. Leptyna jest nie tylko hormonem skierowanym przeciwko otyłości, ale także bierze udział w szeregu procesów związanych ze wzrastaniem, dojrzewaniem, termogenezą i regulacją ciśnienia krwi. Ponadto wpływa na płodność i status układu immunologicznego. Jak wygląda badanie leptyny, ile kosztuje i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Leptyna jest hormonem zmniejszającym apetyt i uczucie głodu. Jej poziom we krwi informuje mózg o wielkości zasobów energetycznych organizmu i jest proporcjonalny do ilości posiadanej tkanki tłuszczowej. Zaburzenia w wydzielaniu leptyny lub obniżona wrażliwość organizmu na ten hormon skutkują nadmiernym apetytem, co w konsekwencji może prowadzić do nadwagi, otyłości oraz problemów z utrzymaniem prawidłowej diety. Chociaż badania stężenia leptyny nie zleca się rutynowo, jest ono przydatne w diagnozowaniu przyczyn otyłości, a także podczas oceny funkcji rozrodczych i w diagnozowaniu związanych z nadmierną masą ciała zaburzeń miesiączkowania.

Leptyna – czym jest i jakie ma funkcje?

Leptyna, nazywana niekiedy „hormonem sytości” lub „hormonem przeciwotyłościowym”, jest białkiem produkowanym przez komórki tłuszczowe, czyli adipocyty. Jej poziom jest proporcjonalny do ilości białej tkanki tłuszczowej w organizmie: im więcej adipocytów, tym więcej leptyny. Działanie leptyny opiera się na przesyłaniu do mózgu informacji na temat (wystarczającej) ilości rezerw energetycznych, które są zmagazynowane w tkance tłuszczowej. Skutkuje to zahamowaniem wydzielania neuropeptydu Y (neurotransmiter pobudzający apetyt) i aktywacją ośrodka sytości w podwzgórzu, dzięki czemu organizm nie odczuwa głodu. Konsekwencją jest zahamowanie przyjmowania pokarmu i rozpoczęcie procesu spalania tkanki tłuszczowej. Kiedy poziom leptyny wzrasta, przyspiesza również metabolizm tłuszczu. Z kolei w trakcie stosowania diety dochodzi do obniżenia stężenia leptyny, co przekłada się na tempo przemian tłuszczowych, które także zwalniają. Organizm jest przekonany, że znajduje się w stanie głodu, dlatego uruchamia „hamulec awaryjny”, spowalniający wszystkie procesy fizjologiczne w ten sposób, aby maksymalnie wykorzystać pozostałą mu energię.

Oprócz zmniejszania uczucia głodu, pobudzania uczucia sytości i stymulacji procesów metabolicznych, leptyna bierze udział w procesach wzrostu i dojrzewania płciowego, reguluje temperaturę ciała (termogenezę), ciśnienie tętnicze krwi, gęstość kości i tworzenie naczyń krwionośnych oraz wpływa korzystnie na płodność i układ odpornościowy. Leptyna oddziałuje również na poziom hormonów, takich jak prolaktyna (PRL), lutropina (LH), folikulotropina (FSH), hormon wzrostu (GH) oraz hormony płciowe powstające w jajnikach, przez co odpowiada za prawidłowy przebieg procesu dojrzewania płciowego i funkcji rozrodczych. W przypadku nadwagi lub otyłości, gdy poziom leptyny nie jest w normie, może dochodzić do zaburzeń w tych procesach. Leptyna wpływa również na prawidłowy przebieg rozwoju płodu i jest syntetyzowana przez łożysko.

U osób z nadwagą nadmiar leptyny wydzielanej przez dużą ilość tkanki tłuszczowej prowadzi do stopniowego spadku wrażliwości na jej działanie, podobnie jak zdarza się to w przypadku innego hormonu związanego z metabolizmem energetycznym, czyli insuliny. Działanie tych dwóch hormonów jest zresztą ze sobą powiązane, leptyna zwiększa wrażliwość tkanek na działanie insuliny, a insulina, wydzielana pod wpływem podwyższonego stężenia glukozy, stymuluje wytwarzanie leptyny. Z tego względu hiperleptynemia, czyli podwyższone stężenie leptyny we krwi, podobnie jak hiperinsulinemia, jest zaburzeniem metabolicznym, które nieleczone może prowadzić do rozwoju insulinooporności, a także cukrzycy typu 2.

Leptyna i grelina – zależność między „hormonem sytości” i „hormonem głodu”

Działanie leptyny jest tylko jednym z czynników regulujących zarówno przyjmowanie pokarmu, jak i całą gospodarkę energetyczną organizmu. Oprócz wspomnianej wcześniej insuliny na uczucie głodu i sytości wpływa również grelina, czyli hormon działający przeciwstawnie do leptyny. Grelina jest nazywana także „hormonem głodu”. To żołądkowy peptyd, który odpowiada za stymulację wydzielania hormonu wzrostu i zwiększenie ilość tłuszczu w organizmie. Do utrzymania prawidłowej masy ciała niezbędne jest zachowanie równowagi pomiędzy poziomem leptyny i greliny.

Czy można pobudzić działanie leptyny i czy istnieje sposób na uregulowanie jej poziomu?

Osoby borykające się z nadmiernym apetytem i problemami z utrzymaniem prawidłowej masy ciała często szukają preparatów, takich jak suplement lub lek, które podwyższają poziom leptyny, hamując nadmierną chęć podjadania. Niestety, obecnie brak jest naturalnych substancji zawierających leptynę, a leki zwiększające jej poziom stosowane są jedynie w nielicznych przypadkach, związanych głównie z genetycznymi niedoborami tego hormonu. Leki te dostępne są wyłącznie na receptę i powinny być stosowane jedynie na wyraźne polecenie lekarza.

Na szczęście możliwe jest wpłynięcie na poziom leptyny przy pomocy innych metod. Najlepiej udokumentowanym sposobem na uregulowanie stężenia leptyny jest zwiększenie aktywności fizycznej, połączone z rozsądną redukcją masy ciała i zadbanie o odpowiednią ilość snu. Można wspomóc swój metabolizm preparatami wspomagającymi spalanie tkanki tłuszczowej, których skuteczność zależy od przestrzegania powyższych zasad.

Spadek masy ciała o 10% może prowadzić do nawet 50-procentowego spadku poziomu leptyny u osób otyłych. W przypadku problemów z płodnością taka zmiana znacznie zwiększa szansę na prawidłowy przebieg ciąży i posiadanie dziecka.

Poziom leptyny zależy również od rodzaju i częstości spożywanych posiłków. Wyniki badań naukowych udowadniają, że stężenie leptyny we krwi u osób jedzących posiłki regularnie jest nawet o 45% wyższe niż u osób spożywających jeden lub dwa obfite posiłki dziennie. Należy jednak pamiętać, aby przed podjęciem decyzji o przejściu na dietę lub rozpoczęciu uprawiania sportu, skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, który będzie w stanie doradzić, jak wybrać optymalną ścieżkę uwzględniającą kompleksową ocenę stanu organizmu.

Kiedy należy wykonać badanie poziomu leptyny?

Badanie poziomu leptyny nie należy do rutynowych badań diagnostycznych. Wykonywane jest najczęściej u osób otyłych, cierpiących na napady częstego, przewlekłego głodu (kompulsywne objadanie się). Ponadto u otyłych dzieci, szczególnie jeśli w ich rodzinie zdarzały się przypadki otyłości w młodym wieku, a także u osób, u których występuje podejrzenie niedoboru lub nadmiaru leptyny, cierpiących na zaburzenia łaknienia i napady niekontrolowanego głodu. Badanie przeprowadza się również wśród kobiet z nadwagą mających problemy z zajściem w ciążę oraz jako badanie profilaktyczne (wraz z oceną innych parametrów biochemicznych, np. poziom insuliny i glukozy, profil lipidowy) u osób planujących odchudzanie i szukających przyczyn występowania zaburzeń odżywiania. Oznaczenie stężenia leptyny może być także przydatne do oceny funkcji rozrodczych oraz w diagnostyce zaburzeń miesiączkowania wynikających z otyłości.

Powiązane produkty

Leptyna – jak wygląda badanie? Cena/refundacja i skierowanie

Oznaczenie poziomu leptyny we krwi przypomina inne standardowe badania biochemiczne. W trakcie badania pobierana jest próbka krwi żylnej, a do testu należy zgłosić się na czczo, tzn. zachowując minimum 8-godzinną przerwę w przyjmowaniu posiłków i najlepiej w godzinach porannych. Aby pacjent nie ponosił kosztów badania, powinien posiadać skierowanie od lekarza specjalisty, np. gastrologa, endokrynologa czy diabetologa. W przypadku wykonywania oznaczenia prywatnie należy spodziewać się kosztów w zakresie ok. 100 zł, chociaż ceny w poszczególnych laboratoriach mogą znajdować się w zakresie od 60 do nawet 300 zł.

Jakie są normy stężenia leptyny we krwi? Interpretacja wyniku badania

U szczupłych i zdrowych osób prawidłowy poziom leptyny mieści się w zakresie około 1–5 ng/dl u mężczyzn i 7–13 ng/dl u kobiet. Stężenie leptyny u kobiet jest zazwyczaj 2–3 razy wyższe niż u mężczyzn pomimo tego samego wieku, rasy czy wskaźnika BMI. Różnica ta wynika z wpływu estrogenów oraz różnej ilości tkanki tłuszczowej.

Podwyższony poziom leptyny występuje fizjologicznie u osób otyłych, jeśli jednak znacznie przekracza on zakres wartości referencyjnych, podejrzewa się, że u pacjenta rozwija się leptynooporność. Stężenie leptyny rośnie również w trakcie ciąży na skutek wzrostu masy ciała, jak i produkowania leptyny przez łożysko. Największy wzrost stężenia obserwuje się w II trymestrze, niemniej tuż po porodzie dochodzi do obniżenia ilości leptyny. Na wzrost poziomu hormonu wpływają także: insulina, glukoza, leki z grupy glikokortykosteroidów i doustne preparaty hormonalne. Z kolei obniżone stężenie leptyny u osób otyłych może wskazywać na jej niedobór jako przyczynę wyjściową, która doprowadziła do otyłości. W rzadkich przypadkach spadek poziomu leptyny może mieć charakter wrodzony i być konsekwencją mutacji genu kodującego receptor dla leptyny (genu LEPR). Niekiedy zdarza się także, że obniżony poziom leptyny jest skutkiem ubocznym przyjmowania leków hipoglikemizujących oraz przeciwzapalnych.

  1. P. Gagga i in., Rola leptyny w regulacji metabolizmu lipidów i węglowodanów, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2011, nr 65.
  2. M. Starachowicz i in., Rola leptyny w zaburzeniach odżywiania się – współczesne poglądy, „Psychiatr. Pol.” 2013, tom 5, nr 47. 47(5): 897–907.
  3. A. Nogalska i in., Leptyna – hormon o wielu funkcjach, „Postępy Biochemii” 2001, tom 3, nr 47.
  4. P. Błaszczkiewicz i in., Rola leptyny w utrzymaniu homeostazy w pierwszych okresach życia, „Endokrynol. Ped.” 2017, tom 16, nr 4.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Klirens kreatyniny (GFR) – badanie, normy, wskazania

    GFR to parametr służący do oceny wydolności pracy nerek. Bez aktualnego wyniku badania wskaźnika czynności nerek nie możemy np. wykonać obrazowych badań diagnostycznych, w których niezbędne jest zastosowanie kontrastu (np. RTG) dla lepszego uwidocznienia oznaczanych struktur. Ponadto klirens kreatyniny jest niezbędnym miernikiem wydolności nerek w trakcie ich terapii. Dzięki niemu możliwa jest ocena skuteczności leczenia nefrologicznego i ewentualnej konieczności zastosowania poważniejszych kroków terapeutycznych, jak chociażby wdrożenie leczenia nerkozastępczego. Kto może skierować nas na badanie GFR, ile kosztuje i jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Wysokie ALT – czego jest objawem? Jakie są normy badania ALT?

    Prawidłowy zakres referencyjny dla aminotransferazy alaninowej zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Oznaczenie poziomu ALT we krwi pozwala na wykrycie chorób wątroby i ocenę stopnia ich zaawansowania, jak również na różnicowanie określonych schorzeń wątroby między sobą. Jakie są normy ALT we krwi, jak wygląda badanie oraz czy do oznaczenia trzeba być na czczo?

  • Biorezonans – co to jest, jak działa i czy jest skuteczny w leczeniu chorób i nałogów?

    Biorezonans magnetyczny to jedna z metod wykorzystywanych przez osoby praktykujące niekonwencjonalne formy leczenia różnych chorób. Nie udało się dotychczas jednoznacznie rozstrzygnąć, czy terapia z użyciem biorezonansu jest skuteczna. Największym problemem jest brak rzetelnych badań naukowych, które potwierdziłyby słowa zwolenników tej metody dotyczące tego, czy i jak naprawdę działa biorezonans.

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

  • Badanie AMH (wskaźnik rezerwy jajnikowej) – normy, cena

    Badanie AMH, czyli hormonu antymüllerowskiego, jest jednym z kluczowych elementów oceny rezerwy jajnikowej kobiety. Pozwala na ocenę liczby pęcherzyków jajnikowych, które mogą być stymulowane w ramach procedury in vitro. Na czym polega to badanie? Czy warto je wykonać? Jak interpretować wyniki?

  • Badania na niepłodność dla kobiet – jak wyglądają? Jak się przygotować?

    Niepłodność to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Szacuje się, że nawet 15% par boryka się z problemami z zajściem w ciążę. Spośród wszystkich przyczyn niepłodności w związku 40% leży po stronie mężczyzn, 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyny pochodzą od obojga partnerów. Wielu z nich zwraca się o pomoc do specjalistów, którzy oferują różne metody diagnostyki i leczenia niepłodności. Jakie badania na niepłodność warto zrobić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.