Hormon głodu – grelina. Badanie poziomu greliny a otyłość
Barbara Sitek

Hormon głodu – grelina. Badanie poziomu greliny a otyłość

Grelina to silnie wypływający na uczucie głodu hormon białkowy. Jest wydzielana przez komórki dna i trzonu żołądka. Bierze udział w regulowaniu gospodarki węglowodanowo-lipidowej organizmu, wpływa na zmniejszenie wydzielania insuliny w trzustce oraz nasila proces powstawania komórek tłuszczowych (adipocytów). Grelina bierze udział w osteogenezie, pozytywnie wpływa na procesy pamięci długotrwałej i przestrzennej. Za wzrost syntezy hormonu odpowiada m.in. głód, faza folikularna cyklu miesiączkowego, hipoglikemia czy stres, zaś do obniżenia poziomu greliny przyczynia się stan sytości, hiperglikemia, hiperinsulinemia lub uprawianie aktywności fizycznej. Jak wygląda badanie poziomu greliny w Polsce i po co wykonywać oznaczenie poziomu leptyny? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Osoby zmagające się z nadwagą i otyłością, mimo stosowania różnego rodzaju diet redukcyjnych, często mają duże problemy z utratą zbędnych kilogramów. Okazuje się, że winę za ten stan mogą ponosić nie tylko złe nawyki żywieniowe, ale także niewłaściwy poziom hormonów regulujących odczuwanie głodu i sytości. Hormony te, wśród których największe znaczenie mają leptyna i grelina, odpowiadają za generowanie i regulowanie uczucia sytości po posiłku oraz uczucia głodu, kiedy żołądek jest pusty. Od ich prawidłowego działania zależy, czy dana osoba sięga po produkty spożywcze jedynie wtedy, gdy jej organizm rzeczywiście ich potrzebuje, ponadto nie jest narażona na nagłe napady głodu i bez większego wysiłku zachowuje szczupłą sylwetką.

Co to jest grelina i dlaczego nazywana jest hormonem głodu?

Grelina jest hormonem białkowym produkowanym głównie przez komórki okładzinowe (dokładnie enteroendokrynne typu A), które są zlokalizowane w ścianach żołądka. Do wydzielania hormonu dochodzi w dwóch momentach. Pierwszy z nich ma miejsce wówczas, kiedy obecne w żołądku jedzenie zostaje całkowicie przetrawione, czyli kilka godzin po posiłku. Drugi zaś następuje przed posiłkiem (przyjmuje się, że bodźcem do jej wydzielania może być hipoglikemia). Mniejsze ilości greliny powstają również w podwzgórzu, przysadce mózgowej, jelitach, nerkach, płucach, trzustce, komórkach układu immunologicznego, łożysku i jajnikach. Z tych tkanek grelina wydzielana jest do naczyń krwionośnych, skąd trafia do odpowiednich tkanek docelowych.

Podstawowym zadaniem greliny jest utrzymanie odpowiedniej równowagi energetycznej w organizmie oraz kontrola masy ciała. Hormon „dba" o utrzymanie dodatniego bilansu energetycznego, pobudza uczucie łaknienia i „zachęca" do przyjmowania pokarmu. Wydzielanie greliny jest odpowiedzialne za uczucie tzw. burczenia w brzuchu, ponieważ pobudza ono wydzielanie kwasu solnego i gastryny w żołądku, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia aktywności całego przewodu pokarmowego, w tym do pobudzenia ruchów perystaltycznych jelit. Grelina wykazuje najsilniejsze działanie pobudzające ośrodek głodu ze wszystkich poznanych do tej pory białek. Z tego powodu została nazwana hormonem głodu, a jej podwyższony poziom może być jednym z czynników, prowadzących do spożywania nadmiernej ilości kalorii i powstającej w wyniku tego nadwagi.

Oprócz wpływu na odczuwanie głodu grelina wykazuje także wielokierunkowe działanie na wiele innych narządów i tkanek. Dzięki prowadzonym przez naukowców badaniom klinicznym wykazano, że zwiększa ona wychwyt glukozy i obniża wydzielanie insuliny, zwiększając jednocześnie poziom glukagonu. Stymuluje produkcję tzw. hormonów stresu, czyli kortyzolu i adrenaliny oraz działa niekorzystnie na gospodarkę lipidową organizmu, hamując wydzielanie obniżającej stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi adiponektyny. Ponadto stymuluje wydzielanie hormonu wzrostu, adrenokortykotropiny, hormonu luteinizującego i prolaktyny, wpływa na metabolizm kości, moduluje działanie układu odpornościowego, stymuluje proces spermatogenezy, wpływa na regulację rytmu snu i czuwania, może także hamować rozrost niektórych typów komórek nowotworowych.

Od czego zależy poziom greliny i jak można go obniżyć?

Na ilość wytwarzanej w organizmie greliny wpływa rodzaj stosowanej diety, kaloryczność spożywanych posiłków, kompletny status odżywienia organizmu (tj. obecność rezerw energetycznych w postaci tkanki tłuszczowej lub ich brak), ponadto stężenie glukozy we krwi, styl życia – zwłaszcza poziom stresu (tym samym stężenie kortyzolu) prowadzący do nadmiernej aktywacji przywspółczulnego układu nerwowego. Grelina wydzielana jest także w określonym rytmie dobowym. Najwyższe jej stężenie możemy odnotować w godzinach nocnych – między 22:00 a 4:00 rano.

W warunkach prawidłowych poziom greliny zwiększa się stopniowo przed posiłkiem, a następnie obniża proporcjonalnie do ilości spożywanych kalorii.

Większy spadek występuje w przypadku spożycia posiłku bogatego w węglowodany, a mniejszy wówczas, gdy posiłek zawiera głównie białka i tłuszcze. Wśród wielu otyłych osób zdarza się jednak, że ilość wydzielanej greliny jest stale podwyższona. Stan ten prowadzi do częstszego odczuwania głodu lub braku uczucia sytość po spożytym posiłku. W konsekwencji osoba z zaburzeniem poziomu greliny spożywa większą ilości kalorii, niż wynikałoby z rzeczywistego zapotrzebowania organizmu. W momencie przejścia na dietę i zmniejszenia ilość przyjmowanego jedzenia poziom greliny dalej wzrasta, utrudniając trzymanie przyjętych zasad żywieniowych, ze względu na zwiększony apetyt i stale odczuwane uczucie głodu. Wśród części pacjentów z nadwagą zdarza się natomiast, że poziom greliny jest stale obniżony, nawet w okresach między posiłkami i nie wzrasta po ich spożyciu – różnice między stężeniami hormonu głodu są więc u nich mniej wyraźne niż w przypadku osób z prawidłową masą ciała. Sprawia to niestety, że odczuwanie głodu utrzymuje się dłużej lub pojawia się wcześniej, nawet pomimo spożywania odpowiedniej ilości kalorii.

Osoby, które podejrzewają u siebie nieodpowieni poziom greliny i chciałyby przywrócić go do właściwego zakresu, powinny zadbać o to, aby ich dieta nie była zbyt restrykcyjna, odstępy między posiłkami nie były zbyt długie, a ponadto, żeby dostarczała organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Zaleca się także uzupełnić ją odpowiednią ilością wysiłku fizycznego i praktyką technik redukujących stres. Nieprawidłowy poziom greliny jest niebezpieczny dla organizmu także dlatego, że zwiększa jego wrażliwość na traumatyczne wydarzenia i prowadzi do tzw. zajadania stresu. Z tego powodu bardzo istotne jest unormowanie jej stężenia poprzez wdrożenie w swój plan dnia wymienionych działań.

Powiązane produkty

Badanie poziomu greliny

Obecnie w Polsce stężenie greliny nie jest standardowo oznaczane ani w laboratoriach szpitalnych, ani komercyjnych. Badanie jej poziomu jest wykonywane jedynie wśród ochotników uczestniczących w projektach naukowych i badaniach klinicznych. Osoby z nadwagą, które podejrzewają, że problemy te mogą wynikać z zaburzeń hormonalnych, mogą jednak wykonać badanie poziomu leptyny. Wyniki dotyczące tego wskaźnika mogą podpowiedzieć, czy doszło do rozwinięcia leptynooporności. Obniżona wrażliwość komórek na leptynę wiąże się często z podwyższonym i trudnym do obniżenia poziomem greliny.

Czy podnosząc poziom leptyny, obniżymy poziom greliny i zmniejszymy uczucie głodu?

Badania naukowe prowadzone na osobach otyłych wykazały, że poziomy leptyny oraz greliny często znajdują się u nich poza zakresami norm. Najprawdopodobniej u części osób stale obniżone stężenie greliny jest wynikiem mechanizmu adaptacyjnego, czyli odpowiedzi na nadmierną podaż pokarmu lub nieprawidłowe stężenie leptyny. Aby wyrównać poziomy „hormonu głodu" i „hormonu sytości", należy zadbać przede wszystkim o odpowiednią ilość snu i ruchu, zapanować nad stresem, a także stosować diety ograniczające ilość żywności przetworzonej, na korzyść świeżych warzyw i owoców, tak jednak, aby nie generować gwałtownego spadku ilości i kaloryczności potraw. Warto także skorzystać z porady lekarza lub doświadczonego dietetyka klinicznego, który wskaże, czy w danym przypadku nie jest konieczne zastosowanie leków zwiększających poziom leptyny i regulujących metabolizm.

  1. Klok M. i in., The role of leptin and ghrelin in the regulation of food intake and body weight in humans: a review, „Obesity rewies", 2006, nr 8.
  2. Rosicka M. i in., Serum ghrelin levels in obese patients: the relationship to serum leptin levels and soluble leptin receptors levels, „Physiological Research", 2003, nr 52.
  3. Taheri S. i in., Short sleep duration is associated with reduced leptin, elevated ghrelin, and increased body mass index, „Plos Medicine", 2004, nr 1 (3).
  4. M. Możdżan i in., Grelina — hormon o wielokierunkowym działaniu, „Diabetologia Praktyczna 2005", nr 6 (1).

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Klirens kreatyniny (GFR) – badanie, normy, wskazania

    GFR to parametr służący do oceny wydolności pracy nerek. Bez aktualnego wyniku badania wskaźnika czynności nerek nie możemy np. wykonać obrazowych badań diagnostycznych, w których niezbędne jest zastosowanie kontrastu (np. RTG) dla lepszego uwidocznienia oznaczanych struktur. Ponadto klirens kreatyniny jest niezbędnym miernikiem wydolności nerek w trakcie ich terapii. Dzięki niemu możliwa jest ocena skuteczności leczenia nefrologicznego i ewentualnej konieczności zastosowania poważniejszych kroków terapeutycznych, jak chociażby wdrożenie leczenia nerkozastępczego. Kto może skierować nas na badanie GFR, ile kosztuje i jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Wysokie ALT – czego jest objawem? Jakie są normy badania ALT?

    Prawidłowy zakres referencyjny dla aminotransferazy alaninowej zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od laboratorium, w którym wykonywane jest badanie. Oznaczenie poziomu ALT we krwi pozwala na wykrycie chorób wątroby i ocenę stopnia ich zaawansowania, jak również na różnicowanie określonych schorzeń wątroby między sobą. Jakie są normy ALT we krwi, jak wygląda badanie oraz czy do oznaczenia trzeba być na czczo?

  • Biorezonans – co to jest, jak działa i czy jest skuteczny w leczeniu chorób i nałogów?

    Biorezonans magnetyczny to jedna z metod wykorzystywanych przez osoby praktykujące niekonwencjonalne formy leczenia różnych chorób. Nie udało się dotychczas jednoznacznie rozstrzygnąć, czy terapia z użyciem biorezonansu jest skuteczna. Największym problemem jest brak rzetelnych badań naukowych, które potwierdziłyby słowa zwolenników tej metody dotyczące tego, czy i jak naprawdę działa biorezonans.

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

  • Badanie AMH (wskaźnik rezerwy jajnikowej) – normy, cena

    Badanie AMH, czyli hormonu antymüllerowskiego, jest jednym z kluczowych elementów oceny rezerwy jajnikowej kobiety. Pozwala na ocenę liczby pęcherzyków jajnikowych, które mogą być stymulowane w ramach procedury in vitro. Na czym polega to badanie? Czy warto je wykonać? Jak interpretować wyniki?

  • Badania na niepłodność dla kobiet – jak wyglądają? Jak się przygotować?

    Niepłodność to problem, który dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Szacuje się, że nawet 15% par boryka się z problemami z zajściem w ciążę. Spośród wszystkich przyczyn niepłodności w związku 40% leży po stronie mężczyzn, 40% po stronie kobiet, a w 20% przyczyny pochodzą od obojga partnerów. Wielu z nich zwraca się o pomoc do specjalistów, którzy oferują różne metody diagnostyki i leczenia niepłodności. Jakie badania na niepłodność warto zrobić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.