rytm dobowy i zegar biologiczny
Arkadiusz Dąbek

Jaką rolę w rozwoju komórek tłuszczowych pełni rytm dobowy?

Zakłócenia rytmu dobowego (utrzymującego ciało i jego komórki w 24-godzinnym cyklu dzień-noc) odgrywają kluczową rolę w przybieraniu na wadze. Przekonali się o tym badacze z Weill Cornell Medicine, przeprowadzając dwa badania.

Co się dzieje, gdy nie jesteś w rytmie?

Jedno z badań ukazało się na łamach „Cell Reports” – dowiodło, że stres spowodowany przez chroniczne podawanie hormonów stresu glikokortykoidów oraz zakłócanie dziennego cyklu uruchamia w przypadku myszy tymczasowy mechanizm ochronny. Mechanizm ten pobudza wzrost komórek tłuszczowych i produkcję insuliny. Jednocześnie zmniejsza nadmiar cukru we krwi, a poziom tłuszczu w krwiobiegu.

Drugie badanie ukazało się na łamach „Proceedings of the National Academy of Sciences” – czytamy w nim, że tzw. prekursory komórek tłuszczowych przyjmują polecenie przekształcenia siebie w komórki tłuszczowe podczas odpoczynku myszy. Badania sugerują, że zarówno stres, jak i inne pośrednie przyczyny naruszające rytm organizmu mogą przyczyniać się do przyrostu masy ciała. Nowe ustalenia więc sugerują nowe podejście do leczenia otyłości.

Według słów prof. Mary Teruel, na metabolizm wpływa wiele czynników, jeżeli wypadamy z cyklu dobowego. Zachęca do głębszego poznania tych okoliczności, ponieważ najprawdopodobniej na podstawie nowych studiów będzie można opracować skuteczniejsze terapie.

Tropem zaburzeń zdrowotnych

W pierwszym badaniu prof. Teruel wraz z zespołem specjalistów próbowała iść tropem zaburzeń zdrowotnych. Zespół więc naśladował niszczące procesy związane z np. chorobą Cushinga lub przewlekłym stresem. Te bowiem mają wpływ na zwykłe dzienne wahania glikokortykoidów – klasy hormonów związanych z napięciem nerwowym. Naukowcy wszczepili pod skórę myszy granulki uwalniające glikokortykoidy w stałym tempie przez 21 dni. Następnie porównali grupę badawczą z myszami, które miewały dzienne wahania w granicach normy. W efekcie wyszło na jaw, że ilość brązowego oraz białego tłuszczu w przypadku myszy z granulkami glukokortykoidowymi podwoiła się w trakcie 21 dni doświadczenia. Co więcej, poziom insuliny w ich organizmach gwałtownie wzrósł mimo, że myszy były żywione tą samą zdrową dietą, co przedtem.

Może zadziwić także to, że owe zaburzenia metaboliczne wydawały się wystąpić jako zjawisko ochronne – utrzymując niski poziom cukru we krwi i zapobiegając gromadzeniu się tłuszczu we krwi lub wątrobie. Kiedy naukowcy usunęli granulat, zmiany metaboliczne szybko się odwróciły.

W drugim badaniu eksperci dołączyli czerwone białko fluorescencyjne do białka kontrolującego ekspresję ważnych genów tzw. zegara dobowego oraz żółte białko fluorescencyjne do receptora gamma, aktywowanego przez proliferatory peroksysomów (PPARG) – białka regulującego produkcję komórek tłuszczowych. Wykorzystanie dwóch fluorescencyjnych markerów posłużyło do monitorowania dziennych wahań ekspresji PPARG a także genów tzw. zegara dobowego w prekursorach komórek tłuszczowych myszy. Badacze odkryli, że białko circadian (inaczej CCAAT) powoduje szybki wzrost produkcji PPARG podczas spoczynku w ciągu dnia. Gdy poziom PPARG osiągnie pewien próg, prekursory komórek przyjmują polecenie przekształcenia siebie w komórki tłuszczowe. Proces ten trwa kilka dni.

Naukowcy pracują teraz nad zrozumieniem, dlaczego zakłócenie dobowych rytmów glikokortykoidów wyzwala tymczasowe ochronne zmiany metaboliczne. Szukają także odpowiedzi na pytanie, czy długotrwały stres lub dieta wysokotłuszczowa czynią te zmiany trwałymi. Wyniki tych badań mogą pomóc w zdefiniowaniu tego, jak długo można bezpiecznie leczyć ludzi lekami z grupy glukokortykoidów w dolegliwościach takich jak astma.

Powiązane produkty

Synchronizacja mechanizmów zegarowych

Badania mogą również prowadzić do rozwoju leków, które pomagają ponowne ustabilizować rytm dobowy osobom z otyłością. Terapia taka byłaby alternatywą względem bardziej inwazyjnych metod leczenia, takich jak chirurgia bariatryczna. W ramach innych rozwiązań można będzie wziąć pod uwagę terapie ukierunkowane na 4-godzinne sesje, w których prekursory komórek tłuszczowych przyjmują polecenie przekształcenia siebie w komórki tłuszczowe w celu zapobiegnięcia nadmiernemu gromadzeniu się tłuszczu.

Eksperci ponadto uważają, że wiedza dotycząca synchronizacji komórkowych i głównych zegarów dobowych organizmu będzie miała kluczowe znaczenie w rozwoju profilaktyki zdrowotnej i skutecznemu przeciwdziałaniu otyłości. Według tłumaczenia prof. Teruel, oprócz komórek tłuszczowych trzeba wziąć pod uwagę także każdą komórkę naszego ciała, gdyż takowe posiadają własny wewnętrzny mechanizm zegarowy. Poza tym funkcjonuje jeszcze jeden zegar główny w naszym mózgu, który kontroluje wydzielanie hormonów. Badacze pragnęliby pojąć, jak to wszystko działa razem oraz jak owe mechanizmy koordynować.
  1. Zhi-Bo Zhang i in., The circadian clock mediates daily bursts of cell differentiation by periodically restricting cell-differentiation commitment, Proceedings of the National Academy of Sciences (2022).
  2. W. Cornell, Circadian clocks play a key role in fat cell growth, „medicalxpress.com” [online], https://medicalxpress.com/news/2022-08-circadian-clocks-key-role-fat.html [dostęp:] 10.08.2022.
  3. S. Tholen i in., Flattening of circadian glucocorticoid oscillations drives acute hyperinsulinemia and adipocyte hypertrophy, Cell Reports (2022).

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.