Adrenalina, Adrenalinum - Zastosowanie, działanie, opis

Adrenalina jest stosowana w sytuacji zatrzymania krążenia w celu przywrócenia bicia serca i czynności oddechowej, we wstrząsie kardiogennym lub anafilaktycznym i w innych ostrych reakcjach alergicznych wywołanych np. ukąszeniem owadów, pokarmem, lekami itp. Innym wskazaniem do stosowania adrenaliny jest ciężka bradykardia i przerwanie skurczu oskrzeli w napadzie astmy oskrzelowej.

Adrenalinę stosuję się podskórnie, dożylnie i domięśniowo. Dawka i droga podania adrenaliny zależą od wskazania, wieku, masy ciała itp. Stosowanie podania dożylnego jest ograniczone do zagrażającego życiu wstrząsu i innych szczególnych przypadków (np. pacjent podczas znieczulenia ogólnego).
Dawki zwykle stosowane w bolusie, domięśniowo lub podskórnie u osób dorosłych to 0,3–1,0 mg.
Maksymalna dawka stosowana we wlewie dożylnym u osób dorosłych to 0,5 μg/kg mc./min.
Dawki zwykle stosowane w bolusie u dzieci to 10 μg/kg mc.
Dawki zwykle stosowane domięśniowo lub podskórnie u dzieci to 10 μg/kg mc. (maksymalnie jednorazowo 0,5 μg).
Dawki jednorazowe można ponawiać w zależności od konieczności (stopnia poprawy stanu pacjenta) w odpowiednich odstępach czasowych.
W stanach zagrożenia życia, gdy nie ma możliwości dostępu do żyły dopuszczalne jest podanie adrenaliny doszpikowo w dawkach odpowiadających dawce dożylnej lub dotchawiczo po rozcieńczeniu (3 mg u osób dorosłych i 100 μg/kg mc.u dzieci).

W sytuacjach, które nie stanowią bezpośredniego zagrożenia życia, adrenalinę należy stosować ostrożnie, zwłaszcza u osób z zaburzeniami czynności serca i upośledzeniem funkcjonowania układu krążenia, z nadczynnością tarczycy, z ciężką niewydolnością nerek, gruczolakiem gruczołu krokowego, guzem chromochłonnym nadnerczy, wysokim ciśnieniem śródgałkowym, cukrzycą, hiperkalcemią i hipokaliemią, a także u osób w wieku podeszłym i u kobiet w ciąży.
Przypadkowe podanie leku w dłonie/stopy itp. może zablokować przepływ krwi do otaczających tkanek (niedokrwienie obwodowe).
Podanie dożylne adrenaliny musi być wykonane przez doświadczonego specjalistę. Lek należy uprzednio rozcieńczyć do odpowiedniego stężenia i podawać powoli, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Szczególnej uwagi wymagają osoby, u których zatrzymanie krążenia jest wynikiem nadużywania kokainy i innych leków sympatykomimetycznych.
Pacjent, który ma przepisaną adrenalinę w automatycznym wstrzykiwaczu musi być dokładnie poinformowany, w jaki sposób prawidłowo podać lek i w jakich okolicznościach go stosować. Zalecane jest, aby najbliższe osoby pacjenta również zostały przeszkolone na wypadek konieczności udzielenia pomocy. Po podaniu dawki adrenaliny należy wezwać karetkę. Adrenalina we wstrzykiwaczu automatycznym przeznaczona jest do podania w przednio-boczną część uda (możliwość podania bezpośrednio przez skórę lub przez ubranie). Wstrzykiwacza nie należy używać ponownie.
Należy być świadomym możliwości wystąpienia nawrotu objawów reakcji anafilaktycznej kilka godzin po ustąpieniu pierwszych objawów.
Stopień nasilenia reakcji anafilaktycznej może być większy u osób chorujących na astmę.
Podając lek domięśniowo osobie z dużą zawartością tkanki tłuszczowej może być konieczne podanie dodatkowej dawki, aby zapewnić dostarczenie odpowiedniej ilości leku i skuteczności działania.

Alkohol nasila działanie adrenaliny.

Pacjent nie powinien prowadzić pojazdów po zastosowaniu adrenaliny. Przyczyna przyjęcia leku i ryzyko nawrotu objawów np. wstrząsu anafilaktycznego stanowi ryzyko upośledzenia zdolności prowadzenia pojazdów.

Adrenalina może przenikać przez łożysko, dlatego stosowanie leku u kobiet w ciąży należy ograniczyć do sytuacji bezwzględnie koniecznych, gdy korzyści dla matki przewyższają potencjalne ryzyko dla płodu.

Adrenalina przenika w niewielkich ilościach do mleka matki, dlatego przypuszcza się, że taka ilość leku nie wpływa negatywnie na karmione dziecko.

Podanie pozajelitowe: reakcje nadwrażliwości, wzrost stężenia glukozy we krwi, hipokaliemia (obniżenie stężenia potasu), kwasica metaboliczna, zaburzenia psychiczne (lęk, nerwowość, omamy), zawroty i ból głowy, drżenia, rozszerzenie źrenic, zaburzenia rytmu serca, kołatanie serca, tachykardia (częstoskurcz serca), nagły wzrost ciśnienia tętniczego (ryzyko wylewu krwi do mózgu), omdlenia, zaburzenia oddychania, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, trudności w oddawaniu moczu, osłabienie, wzmożona potliwość, bladość, uczucie zimnych dłoni i stóp.

Przedawkowanie adrenaliny może prowadzić do zaburzeń rytmu serca, nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego i wylewu krwi do mózgu, a także do obrzęku płuc, trudności w oddychaniu i zgonu.

Adrenalina to hormon naturalnie wydzielany w organizmie z rdzenia nadnerczy m.in. w odpowiedzi na stres lub wysiłek fizyczny. Adrenalina pobudza receptory alfa- i beta-adrenergiczne. Na skutek pobudzenia receptorów α₁ zlokalizowanych w mięśniach gładkich naczyń powoduje skurcz naczyń krwionośnych przez co podwyższa ciśnienie krwi, a także zmniejsza obrzęk i pokrzywkę. Pobudzenie receptorów β₁ prowadzi do zwiększenia siły skurczu i częstości skurczów mięśnia sercowego. Stymulacja receptorów β₂ skutkuje rozszerzeniem oskrzeli i w związku z tym złagodzeniem objawów świszczącego oddechu i duszności.

Chwilowe zwężenie naczyń krwionośnych po podaniu domięśniowym lub podskórnym może opóźniać wchłanianie leku.

Adrenalina wiąże się w 50% z białkami osocza.

Adrenalina jest metabolizowana przede wszystkim w wątrobie przy udziale enzymu COMT (katechol-O -metylotransferaza) i MAO (oksydaza monoaminowa). Powstające główne metabolity: metanefryna i normetanefryna są w kolejnym etapie sprzęgane z kwasem siarkowym lub glukuronowym.

Okres półtrwania adrenaliny wynosi około 2,5 minuty. Wydalanie leku następuje głównie przez nerki z moczem w postaci metabolitów, a tylko niewielka część dawki jest wydalana w postaci niezmienionej.