Dieta w zespole jelita drażliwego (IBS)
Maria Brzegowy

Dieta w zespole jelita drażliwego (IBS)

Żyjemy szybko. Szybko myślimy, jemy i śpimy. Nasz organizm niestety niekoniecznie lubi ten ciągły bieg. Niekomfortową sytuację często manifestuje więc poprzez występowanie różnych dolegliwości, na przykład w obrębie naszych jelit. Czym jest IBS i jak sobie z nim radzić?

Kogo zazwyczaj dotyka zespół nadwrażliwego jelita?

Mówi się, że IBS to problem naszej epoki. Ludzi zabieganych, wiecznie zestresowanych, z milionem obowiązków na głowie. Nie bez przyczyny łączy się też nasz mózg z jelitami, mówiąc, że jelita są drugim centrum dowodzenia organizmem. W konsekwencji zmęczeni, niewyspani, pełni negatywnych myśli, mierzymy się z kolejnym problemem – tym razem o wiele bardziej uciążliwym, niekiedy wstydliwym i ograniczającym w codziennych aktywnościach.

Jakie objawy występują w IBS?

IBS (z ang. irritable bowel syndrome), czyli tzw. zespół jelita drażliwego to w skrócie zaburzenia rytmu wypróżnień z towarzyszącymi im dolegliwościami bólowymi. Chory może skarżyć się na:

  • wzdęcia pomimo małej ilości gazów, nawet przy braku zwiększonego obwodu brzucha,
  • nadmierne wydzielanie gazów,
  • stałe uczucie niepełnego wypróżnienia,
  • lęki, depresję (dotyczy nawet 50% pacjentów z IBS),
  • zmianę konsystencji stolca,
  • zaparcia,
  • biegunki.

Bywa, że powyższe objawy mieszają się wzajemnie, czyli na przykład na zmianę doskwierają zatwardzenia i luźne wypróżnienia.

Przyczyny zespołu nadwrażliwego jelita

IBS często nie jest traktowane poważnie – zarówno przez lekarzy, jak i samych pacjentów. Przyjęło się uważać, że nie jest to choroba, a jedynie problem natury psychologicznej – dotyczy przecież głównie ludzi nerwowych. Poniekąd tak, ale nie zawsze – IBS może przecież dopaść osobę o spokojnym usposobieniu, ale niewłaściwie odżywiającą się bądź kompletnie pozbawioną aktywności fizycznej. Być może znaczenie mają też czynniki genetyczne, nadwrażliwość trzewna, poinfekcyjne zapalenia jelit, przerost flory bakteryjnej jelit, a nawet nadużycia seksualne.

IBS znacząco utrudnia codzienną aktywność chorego. Bywa, że z powodu dolegliwości rezygnuje on z funkcjonowania zawodowego oraz towarzyskiego.

Główne cele i sposoby leczenia IBS

Podstawowym założeniem leczenia w zespole jelita drażliwego jest doprowadzenie do możliwie najwyższego uczucia komfortu u chorego – takiego, który pozwoli mu na normalne, codzienne funkcjonowanie. Aby mogło się to udać, trzeba zadziałać na wielu obszarach – głównie psychologicznym, żywieniowym, a niekiedy i farmakologicznym. 

Jakie produkty spożywcze szkodzą chorym z IBS?

W badaniu przeprowadzonym z udziałem 330 pacjentów wykazano, że u 2/3 z badanych występujące objawy z przewodu pokarmowego (wzdęcia oraz bóle brzucha) ściśle zależały od rodzaju spożywanej diety. Do produktów „podejrzanych” zaliczono kawę, alkohol i ostre przyprawy. Niekorzystnym działaniem odznaczała się również dieta zbyt mocno obfitująca w węglowodany oraz tłuszcze.

Kontrowersje krążą również wobec „modnej” dziś laktozy i glutenu. Poszukiwania w tym obszarze nie przyniosły jednak konkretnych satysfakcjonujących wyników. Jedne badania wskazują bowiem na niekorzystny wpływ tych składników na pracę jelit, inne z kolei stanowczo to wykluczają.

Każda większa eliminacja w Twojej diecie to rosnące ryzyko niedoborów pokarmowych. O ile usunięcie z jadłospisu laktozy nie jest problematyczne – bo zastąpisz ją zamiennikami pozbawionymi tego składnika albo produktami roślinnymi – o tyle rezygnacja z np. glutenu (i tym samym wielu produktów zbożowych) do braków może już prowadzić. Pamiętaj więc, że każda poważniejsza decyzja powinna zostać podjęta na podstawie istniejących objawów oraz specjalistycznej diagnostyki, pod kontrolą lekarza oraz dietetyka klinicznego.

Dieta LOW FODMAP

Sposobem żywienia, który zyskuje w ostatnich latach sporą popularność jest tzw. model diety LOW FODMAP (z ang. low fermentable oligo-, di-, monosaccharides and polyols), czyli diety o niskiej zawartości węglowodanów łatwo fermentujących. Takie węglowodany, powodując wzrost ciśnienia osmotycznego w jelitach, słabo wchłaniane, ulegając fermentacji zarówno w jelicie cienkim, jak i grubym, prowadzą do wystąpienia szeregu nieprzyjemnych dolegliwości. Na cenzurowanym znalazły się:

  • fruktoza,
  • laktoza,
  • fruktany,
  • galaktooligosacharydy,
  • alkohole polihydroksylowe (w tym sorbitol, mannitol, ksylitol).

Dietę LOW FODMAP wprowadza się w dwóch fazach. Pierwsza trwa od 6 do 8 tygodni. W trakcie jej trwania eliminuje się produkty zawierające duże ilości FODMAP, czyli m.in.:

  • twarogi,
  • mleko,
  • produkty pszenne,
  • cebulę,
  • kalafior,
  • miód,
  • syrop glukozowo-fruktozowy,
  • słodziki.

W drugim etapie dietę stopniowo się rozszerza, biorąc pod uwagę indywidualną tolerancję. Dobrze jest wtedy prowadzić dzienniczek żywieniowy, w którym będą zapisywane produkty akceptowalne oraz te, które powodują dolegliwości. Dzięki takim notatkom w sytuacji, w której zabraknie nam pomysłu na urozmaiconą dietę, ułatwimy sobie współpracę z dietetykiem, który będzie mógł stworzyć z danej mu listy odpowiedni dla nas jadłospis.

Bywa, że wybrane produkty o dużej zawartości FODMAP nie wywołają u Ciebie przykrych dolegliwości. Może być więc tak, że będziesz musiał unikać cebuli, czosnku, kapusty czy grochu, ale bez bólu sięgniesz po chleb czy mleko.

Produkty o dużej zawartości FODMAP Produkty o małej zawartości FODMAP
cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek marchew, pomidory, ogórki, papryka o wydłużonych strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie ziemniaki, szczypior
jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki banany, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki
twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe ser (szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella), ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, masło, masło orzechowe, margaryna
nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, fasola, soja mięso, ryby, drób, jaja, tofu
żyto, produkty pszenne, pieczywo pszenne, płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami, makaron pszenny pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, komosa ryżowa
syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy (high fructose corn syrup – HFCS), słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol) cukier kryształ, syrop klonowy, aspartam, stewia
orzechy nerkowca, pistacje orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie powyższe w ilości 1 małej garści)
Produkty takie jak cebula czy czosnek (w postaci suszonej) często są składnikami gotowych potraw oraz mieszanek przyprawowych. Gumy do żucia zawierają ksylitol, z kolei syrop glukozowo-fruktozowy może znaleźć się w większości produktów spożywczych, np. w ketchupie, smakowym jogurcie czy musztardzie. Zawsze czytaj etykiety!
  1. Pawlak i wsp., Dieta L-FODMAP w leczeniu zespołu jelita drażliwego, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, 2, 2017, 179-183.
  2. Wnęk D., Dieta FODMAP (dieta zalecana w zespole jelita drażliwego), mp.pl [online], dostęp 26.11.2018.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Leczenie promieniami podczerwonymi – czym jest i jak korzystać z infrared (IR)?

    Terapia infrared (IR) opiera się na wykorzystaniu światła podczerwonego, którego zastosowanie jest poparte badaniami naukowymi. Jego właściwości są dobrze znane i wykorzystywane już od pewnego czasu. Jedne z najciekawszych możliwości zastosowania terapii infrared, opisywane w wielu różnych źródłach naukowych, to przede wszystkim leczenie bólu i pobudzanie wzrostu komórek w organizmie.

  • Czy kot domowy powinien wychodzić na dwór?

    Kot domowy to jedno z najbardziej tajemniczych i fascynujących zwierząt, które towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat. Choć dzisiaj postrzegany jest głównie jako zwierzę domowe, zachował swoje drapieżne instynkty, które niejednokrotnie stają się wyzwaniem – zarówno dla jego opiekunów, jak i dla lokalnych ekosystemów. Jakie są korzenie jego współpracy z człowiekiem i jakie zagrożenia wiążą się z jego swobodnym wypuszczaniem?

  • Dieta niskosodowa – dla kogo? Przepisy od dietetyka

    Sód to pierwiastek niezbędny do życia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego podstawową rolą jest kontrola objętości płynów pozakomórkowych oraz utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Sód jest niezwykle ważny, jednak jego nadmiar spożywany głównie w postaci soli kuchennej może wpływać na wzrost ciśnienia tętniczego krwi, niewydolność nerek oraz na wiele innych patologicznych procesów w organizmie. Czym jest dieta niskosodowa? Jakie niesie za sobą korzyści? Kto szczególnie powinien stosować dietę niskosodową? 

  • Jak się przygotować do sylwestra? Twarz, ciało i... nawodnienie

    Sylwestrowa noc to wyjątkowa okazja, by z radością pożegnać stary rok i przywitać nowy. Aby zabawa była udana, a poranek 1 stycznia okazał się łaskawszy, warto pamiętać o kilku zasadach i wprowadzić je w życie jeszcze przed szampańską imprezą.

  • Jak oczyścić organizm w 3 dni – przepisy dietetyka

    W okresie świątecznym często spożywamy więcej ciężkostrawnych, słodkich i tłustych posiłków niż zazwyczaj, co może prowadzić do zaburzeń trawiennych i gorszego samopoczucia. Czy po takim czasie powinniśmy oczyścić organizm specjalną dietą? Jak racjonalnie oczyścić organizm w 3 dni? Kto nie powinien korzystać z detoksów?

  • Jak skutecznie chronić psa lub kota przed pasożytami? Praktyczne porady

    Pasożyty stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia naszych pupili - psów i kotów. Zarażenie nimi może prowadzić do groźnych chorób, a nawet do stanów zagrażających życiu – szczególnie u młodych zwierząt. Dowiedz się, jak skutecznie dbać o profilaktykę, regularne odrobaczanie oraz ochronę przed pchłami i kleszczami.

  • Trening w parach to nie tylko bieganie. Co jeszcze można wspólnie ćwiczyć?

    Walentynki to czas, kiedy celebrujemy miłość i bliskość z naszymi ukochanymi. Warto wykorzystać ten dzień, aby nie tylko obdarować się prezentami, ale także wspólnie zatroszczyć się o zdrowie i kondycję fizyczną. Jednym ze wspaniałych sposobów na to są ćwiczenia we dwoje. Nie tylko umacniają więzi, ale również wprowadzają do naszego życia ruch i radość. W poniższym artykule omówimy korzyści płynące ze wspólnego treningu, sporty, które można uprawiać w tej formie oraz praktyczne wskazówki dotyczące ćwiczeń razem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.