Kania rosnąca w lesie
Mateusz Durbas

Kania – właściwości, czy jest trująca? Jak odróżnić kanię od muchomora?

Kania to jeden z najpopularniejszych polskich grzybów, który cieszy się w naszym kraju niesłabnącym zainteresowaniem. Nic w tym zresztą dziwnego – atutami kani są właściwości odżywcze i wspaniały smak. Niestety, wadą tego grzyba jest pewne podobieństwo do trującego muchomora. Jak się nie pomylić i móc bezpiecznie zajadać się kanią?

Czubajka kania (Macrolepiota procera (Scop.) Singer) to gatunek grzybów pospolicie rosnących w polskich lasach, który należy do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae). Kania bywa często nazywana parasolnikiem, sową, stroszką strzelistą, czubajką wyniosłą, a także deszczochronem. Ten niezwykle popularny w Polsce gatunek grzyba jadalnego może wywierać prozdrowotny wpływ na organizm człowieka ze względu na zawartość wielu różnych substancji bioaktywnych o szerokim spektrum aktywności biologicznej.

Czy kania jest jadalna?

Kania jest gatunkiem grzybów jadalnych, który jest dobrze znany wszystkim miłośnikom grzybobrania w Polsce. Jadalny kapelusz kani, który najczęściej osiąga od 20 cm do nawet 30 cm średnicy, ma jasnobrązowe zabarwienie, biały i delikatny miąższ oraz orzechowy smak i zapach. Pod kapeluszem znajduje się hymenofor blaszkowy (tj. część owocnika grzybów) w postaci gęsto rozmieszczonych blaszek. Kania cechuje się białobrązową, pionową i wysoką na 10-40 cm łodygą, która jest pusta w środku oraz posiada duży i ruchomy pierścień. Trzon kani jest natomiast włóknisty oraz zdrewniały i zwykle nie jest spożywany przez człowieka. Kania to grzyb, który często znajduje się w jadłospisie osób poszukujących zamienników produktów mięsnych, a jednocześnie ceniących sobie grzyby. Jej owocniki znane są z delikatnego smaku i aromatu.

Czy kanie są zdrowe?

Kania jest jadalnym gatunkiem grzyba, który może być elementem zdrowej i zróżnicowanej diety. Ze względu na delikatny smak i aromat kania stanowi alternatywę dla mięsa. Jest szczególnie ceniona za wysoką zawartość białka, składników mineralnych, błonnika pokarmowego oraz niską zawartość tłuszczu i kalorii. Jadalne kapelusze kani są zasobne w składniki mineralne, wśród których głównie wymienia się: potas, magnez, fosfor, miedź, cynk i mangan. Kania zawiera również węglowodany (mannitol, glukozę, trehalozę, glicerol, chitynę), kwasy tłuszczowe (linolowy, oleinowy, palmitynowy), aminokwasy (alaninę, prolinę, serynę, kwas glutaminowy), witaminy (A, C i E), karotenoidy (beta-karoten i likopen), kwasy owocowe (cytrynowy i jabłkowy), kwasy fenolowe (m.in. kawowy, cynamonowy, ferulowy, galusowy, wanilinowy, p-kumarynowy) oraz związki indolowe (melatoninę, L-tryptofan, tryptaminę, 5-hydroksy-L-tryptofan, 5-metylotryptaminę). W owocnikach czubajki kani występują także niestrawne polisacharydy i oligosacharydy, np. β-glukany, które obniżają stężenie cholesterolu i triglicerydów we krwi, regulują poziom glukozy we krwi, wymiatają wolne rodniki tlenowe, stymulują układ odpornościowy oraz zmniejszają ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.

Sugeruje się, że kania wykazuje właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwdepresyjne, przeciwnowotworowe, immunostymulujące oraz prebiotyczne i regulujące pracę przewodu pokarmowego. Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań in vitro oraz in vivo wskazują, że kania może wspomagać leczenie dysbiozy jelitowej (hamując wzrost i aktywność patogenów) oraz depresji (zwiększając poziom serotoniny i melatoniny we krwi), a także zmniejszać ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, tłumić stan zapalny i opóźniać zmiany komórkowe wywołane starzeniem się organizmu.

Warto nadmienić, że kania może także cechować się relatywnie dużą zawartością metali ciężkich, takich jak ołów i kadm, które mogą przekraczać obecnie obowiązujące w Unii Europejskiej normy dla grzybów uprawowych. Z tego powodu warto zachować umiar w jej spożyciu.

Powiązane produkty

Do czego podobna jest kania? Jak sprawdzić, czy to kania? Czym się różni grzyb kania od muchomora?

Kania jest najczęściej mylona z muchomorem plamistym oraz muchomorem sromotnikowym (zwanym również zielonawym), co bywa przyczyną przypadkowych intoksykacji u niedoświadczonych zbieraczy grzybów. Jak się bowiem okazuje, muchomor sromotnikowy i kania mają na trzonie charakterystyczny pierścień. U kani można go jednak swobodnie przesuwać, natomiast u muchomora sromotnikowego jest on przyrośnięty do trzonu grzyba i całkowicie nieruchomy. Powierzchnia kapelusza kani jest postrzępiona, zaś muchomora sromotnikowego zwykle gładka. Kapelusz kani ma barwę jasnobrązową i posiada charakterystyczne ciemne łuski, natomiast kapelusz muchomora sromotnikowego ma barwę jasnozieloną, a u starszych okazów może być żółtawy i spłowiały. Ponadto trzon muchomora sromotnikowego ma bulwiastą podstawę, która jest otoczona pochewką, zaś u kani wspomniana pochewka w ogóle nie występuje. Kania ma również charakterystyczny wzór widoczny na trzonie oraz twardy czubek na szczycie kapelusza.

Innym grzybem podobnym do kani jest muchomor plamisty. Ten silnie trujący gatunek grzyba ma jednak bardziej przysadzisty trzon niż kania oraz charakterystyczny nieruchomy pierścień przyrośnięty do trzonu. Od czubajki kani odróżnia go przede wszystkim kolor kapelusza, który jest brązowy i ma specyficzne kremowe łatki. Warto pamiętać o tym, że pomyłka w tym przypadku może skończyć się tragicznie, gdyż muchomor plamisty jest zaliczany do grzybów halucynogennych oraz wywołujących poważne zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

Gdzie występuje kania?

Kania jest chętnie zbierana i spożywana przez mieszkańców wielu regionów świata. Ten grzyb jadalny występuje w całej Europie, we wschodnich regionach Ameryki Północnej, Zachodniej Azji i Japonii, a także w kilku stanowiskach zlokalizowanych w Australii, Ameryce Południowej, Afryce i Nowej Zelandii. Kania najczęściej występuje w przyrodzie w stanie naturalnym, choć metody jej uprawy są już znane. Owocniki czubajki kani najlepiej rozwijają się w miejscach zacienionych, w pobliżu drzew. Kanię można zatem spotkać głównie w lasach iglastych, zaroślach liściastych, parkach, łąkach oraz na polanach leśnych.

Obecnie grzybnię czubajki kani można także bez problemu kupić w sklepie i zaszczepić ją w przydomowym ogrodzie. Zalecanym podłożem do hodowli ogrodowej grzybów kani jadalnej są rozdrobnione odpady drzewne, takie jak gałęzie, liście i zrębki. Dostępne w sklepach zestawy startowe zawierają grzybnię umieszczoną już w odpowiednio skomponowanym podłożu hodowlanym w celu zapewnienia najwyższych plonów owocników zdrowych. Taki zestaw należy umieścić w wykopanym w ziemi dole, przykryć ściółką i podlać wodą. Owocniki czubajki kani pojawiają się na ogół dopiero w drugim roku po zaszczepieniu.

Przykładowe przepisy na dania z kanią

W tradycyjnej kuchni polskiej smażona kania jest od wielu lat prawdziwym domowym rarytasem. Poniżej znajduje się przykładowy przepis, który w prosty sposób pokazuje, jak przyrządzić i smażyć kanię na patelni.

Potrzebne składniki (dla 1 osoby):

  • 2 duże kapelusze czubajki kani,
  • ¼ szklanki bułki tartej,
  • 1 średnie jajko,
  • 1 łyżka wody,
  • szczypta soli,
  • szczypta pieprzu czarnego,
  • oliwa z oliwek lub olej rzepakowy (zaś dla prawdziwych zwolenników tradycyjnej kuchni polskiej – masło klarowane).

Sposób przygotowania jadalnych kapeluszy kani:

  1. Obydwa kapelusze czubajki kani należy dokładnie oczyścić z użyciem pędzla kuchennego. Z reguły nie poleca się myć grzybów pod bieżącą wodą, chyba że są wyjątkowo brudne.
  2. Następnie przygotować dwa średniej wielkości talerze. Na pierwszym talerzu roztrzepać jajko z łyżką wody, natomiast na drugi talerz wysypać bułkę tartą.
  3. W międzyczasie rozgrzać oliwę z oliwek lub olej rzepakowy na dużej patelni.
  4. Oczyszczone kapelusze czubajki kani należy obtoczyć w rozbełtanym, surowym jajku, a następnie w bułce tartej. Przełożyć kanie od razu na patelnię z rozgrzanym tłuszczem i smażyć na średnim ogniu przez około 3 minuty aż do zarumienienia, następnie obrócić na drugą stronę i ponownie smażyć przez 3 minuty. Nie zaleca się smażyć grzybów jadalnych zbyt długo, gdyż mogą zrobić się gumowe i niesmaczne.
  5. Usmażoną kanię można podawać z puree ziemniaczanym i surówką z kapusty kiszonej bądź kapusty pekińskiej.
  1. Falandysz J, Gucia M, Mazur A. Niektóre składniki mineralne i ich współczynniki biokoncentracji w czubajce kani (Macrolepiota procera) z okolic Poniatowej w woj. lubelskim. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. 2007;40(3):249-255.
  2. Muszyńska B, Sułkowska-Ziaja K, Malec M. Związki o działaniu antyoksydacyjnym występujące w jadalnych i leczniczych gatunkach grzybów (Basidiomycota). Farm Pol, 2012;68(9):629-639.
  3. Erbiai EH, da Silva LP, Saidi R, et al. Chemical Composition, Bioactive Compounds, and Antioxidant Activity of Two Wild Edible Mushrooms Armillaria mellea and Macrolepiota procera from Two Countries (Morocco and Portugal). Biomolecules. 2021 Apr 14;11(4):575.
  4. Jančo I, Šnirc M, Hauptvogl M, et al. Mercury in Macrolepiota procera (Scop.) Singer and Its Underlying Substrate-Environmental and Health Risks Assessment. J Fungi (Basel). 2021 Sep 18;7(9):772.
  5. Adamska I, Tokarczyk G. Possibilities of Using Macrolepiota procera in the Production of Prohealth Food and in Medicine. Int J Food Sci. 2022 May 6;2022:5773275.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zdrowe żywienie ucznia, czyli dieta pomocna w nauce

    Wrzesień jest miesiącem, kiedy dla ucznia wszystko zaczyna się od nowa. Nowe podręczniki, obowiązki, czasami nowe przedmioty i nauczyciele, zajęcia dodatkowe. Czy pamiętamy o wszystkich jego potrzebach, w tym żywieniowych? Dowiedz się więcej!

  • Peskatarianizm – na czym polega?

    Obecnie coraz więcej osób postanawia zmienić swój sposób żywienia, decydując się na przejście na wegetarianizm i wykluczenie mięsa z diety. Modelem żywieniowym bazującym na diecie wegetariańskiej jest peskatarianizm, który zakłada wykluczenie mięsa czerwonego i białego, ale pozostawienie w menu ryb oraz owoców morza. Jakie są zasady diety peskatariańskiej i dla kogo będzie ona dobrym wyborem?

  • Co zabrać ze sobą na wakacje?

    Wakacje to wyjątkowy czas, na który czekamy przez cały rok. Aby jednak nasz urlop przebiegł tak, jak sobie wymarzyliśmy, konieczne jest podjęcie odpowiednich przygotowań. Sprawdź filmowy poradnik DOZ.pl dotyczący najpotrzebniejszych rzeczy, które należy zabrać ze sobą w podróż, aby wypoczynek upłynął nam bezpiecznie i spokojnie.

  • Dieta kapuściana (prezydencka) – na czym polega? Czy działa?

    Stale rosnąca liczba osób z nadwagą i otyłością sprawia, że diety odchudzające cieszą się nadal dużym zainteresowaniem wśród społeczeństwa. Jednym ze skutecznych sposobów na szybką utratę masy ciała jest dieta kapuściana, zwana również dietą prezydencką. Pomimo że przynosi szybkie efekty, to nie jest zalecana przez wykwalifikowanych dietetyków i lekarzy.

  • Skurczowe bóle menstruacyjne: czym są i jak sobie z nimi radzić?

    Bóle menstruacyjne, czyli skurczowe bóle w trakcie okresu (miesiączki), to dolegliwość, której doświadczyła większość kobiet1. Bóle menstruacyjne mogą pojawić się już przed miesiączką i mogą mieć duże natężenie. Zazwyczaj występują w podbrzuszu, ale mogą też rozprzestrzeniać się na górną część ud, nogi i plecy2,3. Mogą im również towarzyszyć nudności, wymioty, wzdęcia i biegunka3. Wszystko to, w połączeniu z utratą krwi i bólem, może powodować naprawdę kiepskie samopoczucie.

  • Maślanka – właściwości zdrowotne i przeciwwskazania. Czy maślanka jest zdrowa?

    Mleko oraz przetwory mleczne to ważna grupa produktów w żywieniu zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Produkty te zawierają duże ilości dobrze przyswajalnego wapnia, pełnowartościowe białko, witaminy oraz składniki mineralne. Jednym z najważniejszych wyrobów przemysłu mleczarskiego jest maślanka. Na co jest dobra maślanka? Jakie ma właściwości oraz kto powinien unikać jej spożywania?

  • Czy proteinowa dieta Dukana działa? Fazy diety i skutki uboczne

    Dieta Dukana jest znana inaczej jako dieta proteinowa, białkowa oraz Protal (z jęz. fr. protéines alternatives). Pomysłodawcą tej słynnej diety jest były francuski dietetyk Pierre Dukan, który w 2013 roku otrzymał zakaz wykonywania zawodu lekarza na terenie Francji. Mimo to dieta Dukana zyskała w ostatnich latach miano jednej z najpopularniejszych diet odchudzających na całym świecie i stanowi model żywienia dla wielu osób.

  • Kiwi – właściwości odżywcze, wartości

    Kiwi jest niezwykle popularnym owocem, który nazywany bywa również chińskim agrestem. Owoce kiwi są jagodami, a ich miąższ jest soczysty, galaretowaty i zasobny w brązowe lub czarne nasiona. Kiwi zawiera wiele różnych składników bioaktywnych (m.in. witamin, składników mineralnych, karotenoidów i polifenoli), dzięki czemu wywiera pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij