Kurki (pieprznik jadalny) – co to za grzyby? Właściwości i wartości odżywcze kurek. Zdrowe przepisy z kurkami

Kurka (pieprznik jadalny, Cantharellus cibarius) jest grzybem o charakterystycznym wyglądzie i szerokim zastosowaniu w kuchni. Dlaczego warto je włączyć do jesiennego menu? Jakie wartości odżywcze ma pieprznik jadalny i jakie są jego właściwości prozdrowotne? 

Kurki, poprawnie nazywane pieprznikiem jadalnym, znane są także jako lisice, liszki, lisiczki, stągiewki lub kurze nogi. Ich inna ciekawa nazwa to „grzyb żydowski”. Ponieważ nie jedzą ich owady, można uznać je za grzyby koszerne, a co za tym idzie odpowiednie do spożycia dla ortodoksyjnych Żydów. Są jednym z najbardziej popularnych grzybów dostępnych w Polsce, zarówno w lasach, zagajnikach, jak i targowiskach lub supermarketach. 

Kurki – charakterystyka, występowanie   

Pieprznik jadalny ma bardzo charakterystyczny wygląd. Owocnik jest żółty, w odcieniu od bladego do rdzawożółtego. Młode kurki mają wypukłe kapelusze, które z wiekiem robią się coraz bardziej wklęsłe, aż u dojrzałych grzybów będą mieć lejkowaty, pofalowany kształt. Trzon kurki zwęża się ku dołowi, a kolor ma taki sam jak kapelusz grzyba. Spód kapelusza pokryty jest blaszkami w tym samym kolorze co miąższ i trzon. Sam grzyb ma lekko owocowy, delikatny zapach i bardzo łagodny smak.  

Kurki a lisówka pomarańczowa  

Kurki mają swój niejadalny odpowiednik – lisówkę pomarańczową. Jest to podobny do kurek grzyb, który nie jest trujący, ale spożyty (szczególnie w dużych ilościach) może powodować dolegliwości trawienne. Podobnie jak pieprznik jadalny jest żółto-pomarańczowy i pod spodem kapelusza ma blaszki. Można je odróżnić, przyglądając się ich blaszkom: lisówka ma gęściejsze blaszki pod kapeluszem, cieńszą nóżkę i zazwyczaj jest trochę ciemniejsza. Występuje w podobnych miejscach i w podobnym okresie jak pieprznik jadalny, ale nie jest tak powszechna. 

Kurki – wartości odżywcze i właściwości  

Kurki mają dużą zawartość wody, co powoduje, że są niskokaloryczne. 100 g świeżych grzybów dostarcza około 60 kcal. Mają dość dużą zawartość wartościowego białka, błonnika, beta-karotenu oraz witamin z grupy B, szczególnie witaminy B1.

Dodatkowymi prozdrowotnymi związkami zawartymi w pieprzniku jadalnym są związki fenolowe o silnym właściwościach przeciwutleniających, zdolnych do ochrony przed wolnymi rodnikami. Są nieocenionym składnikiem zdrowej diety, szczególnie w sezonie letnio-jesiennym.  

Kurki – kto nie powinien ich jeść?  

Kurki, jak każde grzyby, są absolutnie zabronione u osób będących na diecie łatwostrawnej z powodu chorób przewodu pokarmowego, a w szczególności z chorą wątrobą, trzustką lub zapaleniem pęcherzyka żółciowego. Dodatkowo na kurki marynowane w occie powinny uważać osoby, które ograniczają sól w swojej diecie: osoby z nadciśnieniem i innymi chorobami układu krążenia – ich marynata jest bardzo słona. 

Kurki – jak je przyrządzać?  Jak myć i mrozić kurki? 

Kurki można przyrządzać na świeżo, mrozić je bądź marynować. Bardzo ważne jest odpowiednie oczyszczenie kurek, w związku ze swoją budową są mocno zanieczyszczone mchem, piaskiem czy ziemią. Jak oczyścić kurki? Najpierw konieczne jest wyrzucenie grzybów z robakami i przemoczonych. Następnie należy je dokładnie oczyścić nożykiem lub specjalną szczoteczką, a gdy to nie pomoże można je krótko przepłukać w misce z wodą i solą.  

Jak mrozić kurki? W przypadku mrożenia kurek konieczne jest wcześniejsze ich przesmażenie lub ugotowanie, zanim się je umieści w szczelnie zamkniętych woreczkach lub pojemniczkach w zamrażarce. W przeciwnym razie będą gorzkie. Kurki świeże lub mrożone można wykorzystać do zrobienia jajecznicy, sosu z kurkami, zupy, makaronu, gulaszu. Kurki marynowane są świetnym dodatkiem do kanapek, sałatek oraz tatara. 

Dietetyczne przepisy z kurkami   

Jak zrobić kurki? Oto kilka zdrowych przepisów z kurkami:

Sos z kurek - kurki w śmietanie 

Składniki: 

• 1 płaska łyżeczka masła klarowanego (w dietetycznej, bardziej zdrowej wersji zamień na olej), 
• 125 g kurek, 
• 1/4 cebuli, 
• 1 ząbek czosnku, 
• szczypta soli i pieprzu, 
• kilka kropli soku z cytryny, 
• 50 ml śmietanki 30% (w wersji dietetycznej użyj jogurtu greckiego lub naturalnego), 
• 2 łyżki posiekanej natki pietruszki. 

Większe grzyby podziel na kawałki, rozrywając kapelusze razem z nóżkami. Cebulę posiekaj w kostkę, czosnek w cienkie plasterki lub przeciśnij przez praskę. Na patelni lub w rondelku z grubym dnem rozgrzej tłuszcz i podsmaż na średnim ogniu cebulę i czosnek, uważając, aby się nie przypaliły. Dodaj kurki i smaż przez około kwadrans, mieszając, aby nie uległy spaleniu. Dodaj sok z cytryny, sól, pieprz i śmietankę lub jogurt. W przypadku śmietanki gotuj kilka minut, w razie użycia jogurtu ściągnij z ognia i tylko wymieszaj, aby sos się nie ściął. Posyp natką pietruszki i podawaj z makaronem, pieczywem lub innymi dodatkami. 

Makaron z kurkami 

Składniki: 

• porcja sosu z kurek (z przepisu wyżej), 
• łyżka parmezanu lub płatków drożdżowych, 
• 100 g makaronu (najlepiej nadaje się tagliatelle). 

Makaron ugotuj al dente. Do sosu z kurek dodaj łyżkę wody spod makaronu. Wymieszaj z makaronem i posyp parmezanem oraz natką pietruszki. 

Lekki makaron z kurkami i pomidorami 

Składniki: 

• 100 g makaronu (najlepiej nadaje się tagliatelle lub spaghetti), 
• 1 łyżka oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek, 
• 2 ząbki czosnku, 
• 2 duże świeże pomidory, 
• gałązka świeżego tymianku lub rozmarynu, 
• sól i pieprz do smaku, 
• łyżka parmezanu lub płatków drożdżowych, 
• 2 łyżki posiekanej natki pietruszki, 
• opcjonalnie: 50 ml wina białego wytrawnego lub półwytrawnego. 

Pomidory obierz ze skórki i posiekaj – jeden w drobniejszą kostkę, drugi w grubszą. Grzyby oczyść, podziel na mniejsze kawałki. Na rozgrzany tłuszcz wrzuć czosnek i gałązkę tymianku lub rozmarynu. Smaż chwilę, uważając, aby nie zrumienić czosnku. Dodaj grzyby, smaż kilka minut, mieszając, aby się nie przypaliły. Wlej wino (możesz ten etap pominąć) i odparuj, mieszając. Dodaj pomidory i duś chwilę, aż staną się miękkie. Wyciągnij zioła, dodaj ugotowany w międzyczasie makaron i parmezan lub płatki drożdżowe. Podawaj posiekany natką pietruszki. 

Jajecznica z kurkami 

Składniki: 

• 150 g kurek, 
• 1/2 cebuli, 
• 1 łyżeczka oleju, 
• 3 jajka, 
• szczypta soli i pieprzu, 
• 2 łyżki posiekanego koperku, 
• 2 kromki chleba żytniego. 

Oczyść grzyby i większe pokrój wzdłuż, a mniejsze zostaw w całości. Cebulę posiekaj w kostkę. Na patelni rozgrzej olej i podsmaż cebulę do zezłocenia. Dodaj grzyby, smaż 5 minut, mieszając. Wbij jajka, przypraw i smaż do takiego ścięcia się masy jajecznej jak lubisz. Podawaj jajecznicę z pieczywem (może być stostowane) posypaną świeżym koperkiem z porcją świeżych warzyw –pomidorami lub papryką.