Boczniaki – charakterystyka, właściwości, zdrowe przepisy

Boczniaki są wykorzystywane jako składniki dań przyrządzanych w domu, ale także w przemyśle jako źródło białka w produktach wegańskich takich jak na przykład kiełbaski bezmięsne. Boczniaki to także grzyby o wielu właściwościach prozdrowotnych. Dlaczego warto je jeść? Jak przyrządzać boczniaki? 

Boczniaki to grupa grzybów, z której najbardziej popularny jest boczniak ostrygowaty. Poza nim w lasach znaleźć można także boczniak topolowy, boczniak rowkowanotrzonowy (lejkowaty), boczniak łyżkowaty (płucny) i boczniak mikołajkowy (królewski). Najbardziej popularny boczniak ostrygowaty w ostatnich latach staje się coraz bardziej znanym grzybem w Polsce. Można znaleźć go w lasach na pniach drzew, ale także wyhodować na własnym balkonie lub garażu ze specjalnej grzybni, którą można kupić w sklepie, jeśli tylko zapewni im się wystarczającą wilgotność i temperaturę do wzrostu. W przyrodzie rosną one na martwych lub uszkodzonych pniach drzew (z wyjątkiem boczniaka królewskiego), przede wszystkim liściastych.

Boczniaki – charakterystyka  

Boczniaki mają różny wygląd w zależności od konkretnego gatunku. Większość z nich składa się z dużego kapelusza z blaszkami pod spodem oraz krótkiego trzonu. Wyjątkiem jest boczniak królewski, gdzie większą część grzyba stanowi trzon. Najbardziej popularny boczniak ostrygowaty ma owocnik o średnicy sięgającej 5–25 cm. U młodych grzybów jego kształt jest łukowaty z podwiniętym ostrym brzegiem, a u starych staje się muszlowaty i wydłużony, kształtem przypominający ostrygę. Grzyb jest miękki i sprężysty, może mieć kolor beżowy, brązowy, szary a czasem nawet niebieskawy lub fioletowawy, u większych, starszych grzybów robi się jaśniejszy.

Powierzchnia boczniaka ostrygowatego jest sucha, matowa i nie jest pokryta skórą. Blaszki grzyba są szerokie i gęsto ułożone, zbiegają się na trzonie o długości 1–4 centymetrów przyrastającym bokiem do drzewa (dziko rosnący) lub paczki z grzybnią (hodowlany). Najbardziej do jedzenia nadają się młode grzyby – stare bywają łykowate.  

Boczniaki – wartości odżywcze i właściwości  

Boczniak ostrygowaty jest dobrym źródłem białka, kwasu foliowego i innych witamin z grupy B. Ponadto ma niski indeks glikemiczny i jest dobrym, niskokalorycznym (37 kcal/100 g) produktem dostarczającym znaczących ilości błonnika pokarmowego (4–9 g/100 g). Dodatkowo zawiera pewne ilości żelaza, magnezu, fosforu, wapnia, sodu, potasu, selenu i cynku oraz prowitaminę D oraz witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy.  

Jak przygotować boczniaki? Jak przechowywać boczniaki?  

Boczniaki najlepiej spożywać świeże, można je jednak także mrozić oraz suszyć. Suszone świetnie nadają się do przyprawiania dań mięsnych – mają dużo smaku umami, który wzmocni aromat dań. Świeże boczniaki zazwyczaj panieruje się jak kotlety schabowe i smaży na patelni, można z nich przygotować także flaczki, gulasze i marynaty. Są świetną alternatywą dla mięsa w wielu daniach – nie bez powodu wykorzystuje się je do produkcji wegańskich produktów mięsnych. 

Jak przechowywać boczniaki? Kupując je w sklepach, zazwyczaj dostać je można w plastikowych pojemniczkach owiniętych folią spożywczą. W razie samodzielnego zbierania ich, również warto je umieścić w zamkniętym pudełku. Przechowywać należy je w chłodnym miejscu, można (ale nie trzeba) w lodówce. Ważne, żeby nie wyschły, wtedy na dłużej zachowają swoją świeżość. 

Zdrowe przepisy z boczniakami 

Jak przyrządzić boczniaki? Poniżej dietetyczne przepisy z boczniakami:  

Leczo z boczniakami 

Składniki: 

• 2 łyżeczki oleju rzepakowego, 
• 1/2 cebuli, 
• 1 papryka czerwona, 
• 1/2 cukinii, 
• 2 średnie pomidory, 
• 100 g boczniaków, 
• szczypta soli i pieprzu, 
• 1/2 łyżeczki papryki słodkiej w proszku, 
• szczypta papryki wędzonej w proszku, 
• szczypta papryki ostrej w proszku, 
• 1 łyżeczka sosu sojowego. 

Cebulę obierz i pokrój w piórka i podsmaż do lekkiego zezłocenia w rondelku na połowie oleju. Paprykę pozbaw gniazda nasiennego i pokrój w kostkę lub paski. Dodaj do cebuli wraz z papryką w proszku i smaż około 5 minut, co jakiś czas mieszając. Cukinię pokrój w grubą kostkę, pomidory obierz ze skórki i także pokrój w kostkę. Dodaj do rondelka, pomieszaj i duś pod przykryciem 10 minut. Boczniaki podziel na kawałki, rozrywając je wzdłuż blaszek. Na patelni rozgrzej drugą połowę oleju, podsmaż na niej boczniaki skropione sosem sojowym do zezłocenia, starając się ich nie mieszać (puszczą wtedy mniej wody). Gdy warzywa będą miękkie, dodaj do nich boczniaki, wymieszaj, gotuj około 2 minut i dopraw pieprzem oraz solą. Podawaj z pieczywem lub ugotowaną kaszą. 

Flaczki z boczniaków 

Składniki na 2 większe lub 4 mniejsze porcje: 

• 500 g boczniaków, 
• 1 pietruszka, 
• 1 marchewka, 
• 1/4 selera, 
• 1 cebula, 
• kilka liści laurowych, 
• kilka kuleczek ziela angielskiego, 
• 1 łyżka oleju rzepakowego, 
• szczypta imbiru, gałki muszkatołowej, 
• 1 łyżeczka majeranku, 
• 2 szczypty suszonego lubczyku, 
• 1 litr bulionu warzywnego, 
• szczypta soli i pieprzu, 
• 1 łyżeczka sosu sojowego. 

Boczniaki oczyść i podziel na mniejsze kawałki, rozrywając je wzdłuż blaszek. Cebulę pokrój w kostkę, pozostałe warzywa zetrzyj na grubej tarce. W garnku z grubym dnem rozgrzej olej i wrzuć warzywa z grzybami oraz liśćmi laurowymi i zielem angielskim. Smaż kwadrans, co jakiś czas mieszając na niedużym ogniu. Kiedy wszystkie składniki w rondelku będą miękkie, dolej bulion, dodaj sól, pieprz i sos sojowy. Gotuj kwadrans. Pod koniec usuń ziele angielskie i liście laurowe. Podawaj z pieczywem.