Anyż – właściwości i zastosowanie. Do czego go dodawać?
Katarzyna Turek-Kawecka

Anyż – właściwości i zastosowanie. Do czego go dodawać?

Anyż gwiaździsty (badian właściwy) oraz owoce anyżu (biedrzeniec anyż) to jedne z przypraw używanych w kuchni o najbardziej charakterystycznym smaku i aromacie. Mało kto pozostaje w stosunku do ich posmaku bez uczuć – część osób bardzo je lubi, część nie akceptuje nawet w najmniejszej ilości. Zarówno badian właściwy, jak i biedrzeniec anyż zostały docenione w lecznictwie. Jakie są prozdrowotne właściwości anyżu?

Właściwości lecznicze anyżu znane były już w starożytności; w Polsce anyż pojawił się dopiero w średniowieczu, a spopularyzowany został przez benedyktynów. Owoce anyżu używane są jako przyprawa w kuchni orientalnej, składnik popularnych alkoholi, surowiec leczniczy oraz składnik kosmetyków.

Anyż – co to za roślina?

Anyż, nazywany także anyżkiem, to roślina o nazwie właściwej biedrzeniec anyż, należąca do rodziny selerowatych. Używa się jej owoców, które kształtem trochę przypominają kminek. Rośnie w formie jednorocznej, niewysokiej rośliny wyglądem przypominającej trochę koper.

Anyż gwiazdkowaty to podobna smakiem przyprawa o poprawnej nazwie badian właściwy, która należy do rodziny cytryńcowatych. Jest to dość duże drzewo, dożywające ponad 100 lat. Jego owoce mają bardzo atrakcyjny kształt 6–10-ramiennych gwiazdek, które wypełnione są owalnymi nasionkami.

Obydwie przyprawy zawdzięczają swój smak i właściwości olejkowi aromatycznemu – anetolowi – o bardzo charakterystycznym smaku. Podobne nuty można znaleźć także w koprze włoskim, lukrecji i kamforze.

Właściwości anyżu

Właściwości lecznicze anyżu znane są od wielu lat. Z powodzeniem stosowany jest w leczeniu kaszlu – działa wykrztuśnie oraz upłynnia wydzielinę zalegającą w oskrzelach. Zwiększa laktację u kobiet karmiących piersią, zmniejsza wzdęcia u dzieci oraz osób dorosłych. Działa rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit oraz może zwiększać wydzielanie soku żołądkowego, dlatego anyż jest częstym składnikiem herbat ziołowych poprawiających trawienie. Kolejną właściwością anyżu jest działanie przeciwbakteryjne i odkażające. W medycynie wykorzystuje się najczęściej napar z nasion anyżku, można używać cukierków anyżkowych, które także wykazują działanie wykrztuszające.

Polecane dla Ciebie

Zastosowanie anyżu w kuchni

Anyż w kuchni dodawany jest w bardzo niewielkich ilościach w związku z jego intensywnym smakiem i aromatem. Jest jedną z przypraw, które tworzą atmosferę i smak świąt Bożego Narodzenia. Obok goździków, kardamonu, cynamonu, imbiru, gałki muszkatołowej, ziela angielskiego i ziarenek kolendry jest składnikiem przyprawy do pierniczków. Jest także jedną z nut chińskiej mieszanki przyprawowej pięciu smaków (obok goździków, cynamonu, kopru włoskiego i pieprzu syczuańskiego). Doskonale komponuje się w wielu daniach, zarówno o charakterze słodkim, jak i wytrawnym.

Jego intensywne nuty bardzo dobrze pasują do owoców, takich jak: ananas, banany, cytryny, czarne porzeczki, figi, gruszki, jabłka, melony, pomarańcze, truskawki i winogrona. Wzbogaca smak ryb białych, owoców morza, wieprzowiny, wołowiny oraz kurczaka. Dodaje ciekawego posmaku pomidorom, czekoladzie, orzechom włoskim i migdałom. Odmienia zupełnie smak serów twardych oraz kozich.

Zastosowanie anyżu w kosmetyce

Związki z anyżu pomagają wygładzać skórę oraz redukować zmarszczki. Olejek z anyżu wykorzystywany jest w specjalistycznych kosmetykach zapobiegających starzeniu się skóry. W związku z jego działaniem przeciwbakteryjnym używany jest także do produkcji kosmetyków przeciwtrądzikowych. Można znaleźć w sprzedaży kremy, toniki z anyżem oraz czysty olejek. Dodatkowo anyż gwiazdkowaty znalazł także zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym. Dzięki atrakcyjnemu zapachowi jest również składnikiem mydeł i ekologicznych środków czystości.

Inne zastosowanie anyżu

Anyż jest składnikiem wielu znanych alkoholi: absynt, ouzo, raki, arrack, pastis, sambuca i galliano. Są to wysokoprocentowe alkohole destylowane z różnych składników, przez co lekko różnią się smakiem i kolorem.

Ciekawym faktem jest, że ouzo i raki często pije się po rozcieńczeniu ich wodą, co powoduje, że przestają być klarowne i stają się mleczne. Jest to spowodowane obecnością pochodzącego z anyżu olejku – anetolu, który przy wysokiej zawartości etanolu jest rozpuszczony w postaci mikroskopijnych kropelek, a po rozcieńczeniu wodą wytrąca się do większych białych kropli, ponieważ jest trudno rozpuszczalny w wodzie. Efekt zmiany klarownego napoju po rozcieńczeniu w biały, mętny roztwór nazywa się efektem ouzo.

Innym zastosowaniem anyżu jest wykorzystanie go do aromatyzowania leków.

Gdzie i za ile kupić anyż?

Anyż w postaci nasion biedrzeńca lub gwiazdek anyżu gwiazdkowego kupić można w niemal każdym większym sklepie stacjonarnym oraz internetowym. Sprzedawany jest na dziale przypraw, zazwyczaj w niedużych opakowaniach. Anyż w postaci nasion jest zazwyczaj tańszy i kosztuje około 2–4 zł za opakowanie 20 g. Anyż gwieździsty ma wyższą cenę i kosztuje około 5–10 zł za opakowanie o wadze 10 g. Nie warto zaopatrywać się w duże ilości przyprawy, jeśli nie mamy w planach szybkiego jej zużycia, ponieważ długo przechowywany, szczególnie jeśli jest otwarty, wietrzeje i traci na intensywności aromatu.

Anyż – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do spożywania anyżu jest alergia na zawarty w nim olejek eteryczny (anyż należy do grupy przypraw charakteryzowanych jako często alergizujące). Olejek anyżowy podawany doustnie w dużych dawkach może powodować podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ponadto rozszerza naczynia włosowate, może powodować odurzenie, drgawki, przekrwienie mózgu, płuc i uszkodzenie nerek.

W związku z powyższymi aspektami warto używać go samodzielnie jako przyprawę, ale w przypadku chęci farmakoterapii olejkiem anyżowym lepiej poradzić się lekarza.
  1. E. Lamber-Zarawska, B. Kowal-Gierczak, J. Niedworok, Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2014.
  2. N. Segnit, Leksykon smaków, Wydawnictwo Buchmann, Warszawa 2010.
  3. M. Kardas, K. Toczyńska, E. Grochowska-Niedworok, Naturalne przyprawy roślinne skład chemiczny i właściwości prozdrowotne, „Żywność – Żywienie”, nr 70 2016.
  4. M. Kardas, K. Toczyńska, E. Grochowska-Niedworok, Zastosowanie wybranych przypraw w dietoterapii, „Żywność – Żywienie”, nr 71 2017.
  5. M. Kardas, K. Toczyńska, E. Grochowska-Niedworok, Przyprawy roślinne klasyfikacja i zastosowanie kulinarne, „Żywność – Żywienie”, nr 71 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Roztocza kurzu domowego wywołujące alergię – jak sobie z nimi radzić?

    Objawy związane z alergią na roztocza kurzu domowego są najbardziej odczuwalne w okresie jesienno-zimowym, który dla większości alergików jest czasem wytchnienia związanym z przekwitnięciem roślin. Charakterystyczne dla alergii na roztocza jest również nasilanie się dolegliwości w trakcie zamiatania i ścierania kurzu.

  • 5 zasad grillowania bez problemów z trawieniem

    Wraz z nadejściem wyższych temperatur coraz chętniej spędzamy czas na świeżym powietrzu. Przy tej okazji często decydujemy się na przygotowanie i zjedzenie posiłku w ogrodzie, w towarzystwie zaproszonych gości. Największą popularnością cieszą się potrawy przyrządzane na grillu. Czy możemy przygotować potrawy grillowane, które będą wyglądać apetycznie, smakować gościom i jednocześnie nie będą szkodziły ich zdrowiu?

  • Co kupić mamie na Dzień Matki?

    Wielkimi krokami zbliża się Dzień Matki. To szczególne święto jest doskonałą okazją, aby podziękować mamom za ich bezwarunkową miłość i akceptację, trud wychowania, okazywane serce. Tego dnia każda mama powinna czuć się doceniona. Produkty pomagające zachować zdrowie i dbać o urodę to świetne inspiracje na wyjątkowy prezent dla najukochańszej mamy.

  • Jak obliczyć ilość promili po spożytym alkoholu?

    Alkohol rozluźnia ciało, wprowadza w błogi stan relaksu i radości. Nic dziwnego, że dla wielu osób jest to niezbędny element udanej zabawy czy spotkania ze znajomymi. Mając jednak na uwadze bezpieczeństwo swoje i innych, warto wiedzieć, jak szybko organizm metabolizuje wypity alkohol. Jazda pod wpływem alkoholu to nie tylko naruszenie prawa, ale przede wszystkim skrajna nieodpowiedzialność.

  • Piramida Maslowa – co to jest?

    Piramida Abrahama Maslowa to jedna z najpopularniejszych koncepcji odnoszących się do mechanizmu zaspokajania ludzkich potrzeb. Hierarchia potrzeb Maslowa została rozpowszechniona na całym świecie i do dziś znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach. Według amerykańskiego psychologa każdy człowiek ma pięć podstawowych potrzeb, które determinują jego codzienne funkcjonowanie. Co wchodzi w skład piramidy Maslowa?

  • Czy makowiec jest wskazany dla cukrzyków?

    Mak, a zatem również makowiec, jest nieodzownym elementem Świąt Bożego Narodzenia. Zgodnie z ludowymi wierzeniami jego spożycie podczas wieczerzy wigilijnej miało zapewnić szczęście i uchronić przed złymi siłami. W tej legendzie jest zapewne ziarnko prawdy, ponieważ aktualnie mak jest uznawany za „superfoods” z racji swoich właściwości odżywczych i prozdrowotnych.

  • Terapia tańcem (choreoterapia) – na czym polega?

    Choreoterapia, czyli terapia tańcem, stosowana jest zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych, zdrowych i chorych. Na czym polega? Jakie korzyści z niej wynikają?

  • Dzień Dziecka – pomysły na zdrowe prezenty dla dzieci

    Na Dzień Dziecka nasi milusińscy czekają przez cały rok. Nieważne, czy mają lat kilka, czy kilkanaście – każdy cieszy się z perspektywy otrzymania wymarzonego prezentu. Obdarowujący prezentowych inspiracji szukają z reguły w sklepach z zabawkami. Spójrzmy jednak na to święto z innej strony, a przekonamy się, że prezent na Dzień Dziecka z apteki może być nie tylko ciekawy, ale również przynoszący korzyści zdrowiu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij