Kolendra – charakterystyka, właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania. Zdrowe przepisy z kolendrą

Kolendra jest rośliną, którą używa się głównie w kuchni jako dodatku do wielu dań. Warto jednak wiedzieć o tym, że regularne spożywanie kolendry ma pozytywny wpływ na zdrowie, m.in. obniża ona ciśnienie krwi i poziom cholesterolu. Co odpowiada za liczne właściwości zdrowotne kolendry? Do czego ją dodawać i jak ją prawidłowo przechowywać? 

Kolendra jest zielonolistnym ziołem, bardzo podobnym do szeroko znanej i lubianej w Polsce natki pietruszki. Nazywana także chińską lub meksykańską pietruszką jest rośliną, która stanowi niezbędny składnik w wielu kuchniach świata. Z wyglądu łatwo się pomylić, jednak kiedy spróbuje się jej smaku lub powącha liście – wtedy nie ma wątpliwości że jest ona bardziej orientalnym produktem. Pochodzi z Bliskiego Wschodu oraz południowej Europy, ale od tysiącleci znana jest także w Azji. W starożytności wykorzystywał ją Hipokrates, już wtedy doceniając jej prozdrowotne właściwości. 

Kolendra – charakterystyka i odmiany kolendry 

Kolendra to roślina, której jadalne są zarówno liście, nasiona, owoce, korzenie, jak i łodyga. Najczęściej uprawia się kolendrę siewną, a wykorzystywane w gastronomii i przemyśle przede wszystkim są jej nasiona, owoce oraz liście. Ceniona jest przede wszystkim za swoje właściwości smakowe oraz lecznicze. Z owoców kolendry produkuje się mieszanki ziołowe do zaparzania naparów, z nasion olejek będący bogactwem działającego rozkurczowo linalolu, a liście wykorzystywane są jako przyprawa.

Kolendra a pietruszka 

Liście kolendry są bardzo zbliżone wyglądem do liści natki pietruszki, mają bardzo podobny kształt, są tylko minimalnie większe. Obydwie w smaku wykazują świeże nuty, tracące na intensywności po obróbce termicznej, dlatego dodaje się je pod koniec gotowania, a najlepiej już do udekorowania gotowego dania. Liście kolendry, w przeciwieństwie do gorzkawej natki pietruszki, mają lekko anyżowy, cytrusowy smak i zapach. Dawniej natka pietruszki była królową w Europie oraz Ameryce Północnej, kolendra była ulubionym ziołem Azji oraz w Ameryce Południowej. Obecnie w związku z mieszaniem się kuchni całego świata pietruszka jest wypierana przez bardziej modną kolendrę, także w rejonie Europy. 

Kolendra – wartości odżywcze, kalorie i właściwości lecznicze 

Kolendra, jak każde zioło, jest niskokaloryczna i dostarcza bardzo dużej ilości antyoksydantów. Jej działanie przeciwutleniające pozwala zapobiegać chorobom cywilizacyjnym – w tym między innymi chorobom układu krążenia. Regularne spożywanie natki kolendry pozwala na obniżenie ciśnienia krwi oraz poziomu cholesterolu.

Napar z nasion kolendry działa moczopędnie i usprawnia trawienie. Badania pokazują, że dodatkowo może pomóc przy braku łaknienia lub przy przeroście flory jelitowej. Regularne spożywanie naparu z kolendry może pomóc przy pojawiających się wzdęciach. W związku z tym, że nie jest to produkt, którego spożywa się duże ilości pomimo dużej zawartości magnezu, żelaza i wapnia, nie ma to większego wpływu na uzupełnianie tych składników w diecie. 

Kolendra – zastosowanie 

Kolendra używana jest w wielu daniach kuchni meksykańskiej, portugalskiej, marokańskiej, libańskiej, gruzińskiej, indyjskiej, tajskiej i większości innych kuchni azjatyckich. Liście kolendry doskonale smakują w połączeniu z limonką, pomarańczami, czosnkiem, kurczakiem, owocami morza lub pomidorami. Świetnie podkreśla smak dań z użyciem mleczka kokosowego, strączków, batatów oraz kolb grillowanej kukurydzy. Można posypać nią świeżą zupę (pięknie wygląda szczególnie na żółto-pomarańczowo-czerwonym tle) lub dodać do orzeźwiającej salsy z ananasa, mango czy świeżego guacamole. 

Olej z nasion kolendry – zastosowanie 

Olej z nasion kolendry (a właściwie zawarty w nim linalol) używany jest w celu przywrócenia prawidłowej perystaltyki jelit. Rozkurcza mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, hamuje rozwój mikroflory patogennej w jelitach – świetnie nadaje się do zwalczania wzdęć. Według niektórych badań ma także działanie uspokajające. Może być także stosowany zewnętrznie jako środek na zrogowaciałą warstwę skóry w celu jej zmiękczenia, a po rozcieńczeniu jako płyn do płukania jamy ustnej i gardła w infekcjach bakteryjnych. Dodatkowo używać go można jako środek pomocniczy w chorobach reumatycznych, zmniejszających bóle mięśniowe i nerwobóle. Często służy także do produkcji mydeł, wód toaletowych, past do zębów oraz preparatów leczniczych jako środek poprawiający zapach. 

Jak przechowywać kolendrę? Czy można ją mrozić? 

Liście kolendry są bardzo delikatne i szybko więdną, dlatego kolendra sprzedawana jest w doniczkach lub w formie suszonych liści. Podczas suszenia zielone części kolendry tracą orientalny, intensywny smak i zapach. Jeśli mamy nadmiar świeżych, ściętych liści, lepiej jest je umyć, osuszyć, pokroić i zamrozić w szczelnie zamykanym pojemniczku niż suszyć. Drugim sposobem na zamrożenie kolendry jest umieszczenie posiekanych listków w pojemniczkach na kostki lodu i zalanie jej oliwą z oliwek lub olejem rzepakowym tłoczonym na zimno.

Jak i do czego stosować kolendrę? 

Świeża, zielona kolendra świetnie komponuje się w orzeźwiających daniach z użyciem ananasa, arbuza, awokado, cytryny, pomarańczy, limonki, mango, czosnku, mięty, pomidorów oraz chili. Potrafi znacząco wzbogacić smak dań z jagnięciny, wieprzowiny oraz kurczaka. Idealnie komponuje się z owocami morza oraz białymi rybami (dorsz, halibut). Doskonale współgra z daniami na bazie mleczka kokosowego, dodając im bardziej świeżego smaku. 

Kolendra – przeciwwskazania 

Przeciwwskazaniem do stosowania kolendry jako przyprawy jest jedynie alergia na samą roślinę lub zawarty w niej linalol.

Olejku kolendrowego nie można stosować miejscowo w przypadku alergii kontaktowej na kumaryny lub związki terpenowe. Ponadto nie nadaje się do zewnętrznego stosowania przed wystawieniem skóry na działanie słońca lub solarium – zwiększa on wrażliwość skóry na promieniowanie UV. 

Zdrowe przepisy z kolendrą 

Dorsz w mleczku kokosowym z pomidorami i kolendrą: 

Składniki (4 porcje): 

• filet z dorsza (ok. 400–600 g),
• puszka mleczka kokosowego BIO,  
• 400 g pomidorków koktajlowych, 
• 200 g ryżu jaśminowego lub basmati, 
• łyżka soku z limonki lub cytryny, 
• 1/2 pęczka świeżej kolendry, 
• opcjonalnie: dodatkowa puszka mleczka kokosowego do przygotowania kokosowego ryżu.

Do płaskiego, dużego naczynia z grubym dnem wlej mleczko kokosowe i podgrzej. W międzyczasie oczyść rybę i pokrój na mniejsze kawałki. Umieść ją w gotującym się mleczku kokosowym. Dodaj przekrojone na pół pomidorki koktajlowe. Gotuj lub zapiekaj 2–3 minuty, skrop sokiem z cytrusów, posyp posiekaną kolendrą. Podawaj z ugotowanym ryżem (możesz ugotować go pod przykryciem z drugą puszką mleczka kokosowego rozcieńczonego 200–300 ml wody). 

Salsa z mango z kolendrą: 

Składniki: 

• 1 dojrzałe mango,
• 1 dojrzałe awokado,
• 1–2 papryczki chili (zależnie od ostrości jaką lubisz, można pominąć),
• 1/2 pęczka kolendry, 
• 1/2 czerwonej cebuli, 
• 1 ząbek czosnku, 
• 1 łyżka soku z limonki lub cytryny. 

Mango oraz awokado obierz ze skórki, usuń pestkę i pokrój w drobną kostkę. Czosnek, cebulę i chili posiekaj najdrobniej jak potrafisz. Wymieszaj mango, awokado, chili, czosnek, cebulę wraz z sokiem z cytrusów. Dodaj posiekaną z grubsza kolendrę i wymieszaj. Salsę możesz wykorzystać jako dodatek do dań obiadowych z drobiu, ryby, pastę na kanapkę lub dip do tacos. 

Napar z nasion kolendry: 

Składniki: 

• 1 łyżeczka nasion z kolendry,
• 1 szklanka wrzątku. 

Nasiona rozgnieć w moździerzu i zalej wrzątkiem. Zaparzaj 30 minut pod przykryciem (można w termosie, aby napar pozostał ciepły), przecedź. Pij pół szklanki 2–3 razy na dzień przed posiłkiem, jako środek regulujący trawienie, rozkurczowy, wiatropędny i lekko uspokajający.