Badania in vivo na myszy
Barbara Bukowska

Badanie in vivo – co to jest?

Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

In vivo – na czym polega to badanie?

Badania in vivo (z łac. na żywym) polegają na prowadzeniu eksperymentów, obserwacji, pomiarów i zabiegów bezpośrednio na całych organizmach: ludzkich, zwierzęcych, ale także roślinnych. Ich przeciwieństwem są badania in vitro (z łac. w szkle), czyli przeprowadzane w warunkach laboratoryjnych. Można się również spotkać z pojęciem badań ex vivo (z łac. poza organizmem), które polegają na pobraniu narządu, tkanki lub komórek i przeprowadzeniu testów pozaustrojowo.

Najszerszą gałęzią badań in vivo jest weryfikowanie skuteczności i bezpieczeństwa cząsteczek kandydujących do miana leków. Po badaniach na liniach komórkowych (badania in vitro) potencjalne leki testowane są najpierw na zwierzętach, a w kolejnych etapach – na ludziach. Badania te stanowią dalsze fazy procedury przedrejestracyjnej, polegającej na uzyskaniu przez badaną substancję czynną statusu leku.

Badania in vivo prowadzone na zwierzętach wymagają zgody odpowiednich komisji bioetycznych. Badania te prowadzi się zwykle na szczurach lub myszach, bardzo rzadko na wyższych ewolucyjnie ssakach: kotach, psach czy małpach naczelnych. Celem tych przedklinicznych badań in vivo jest ocena skuteczności (czy potencjalny lek wykazuje pożądane właściwości lecznicze) i bezpieczeństwa (czy cząsteczka nie jest toksyczna).

W testach in vivo na zwierzętach badane substancje podaje się w szerokim zakresie stężeń po to, aby wskazać ewentualny zakres terapeutyczny – odrzucić dawki za niskie (nieskuteczne) i zbyt wysokie (toksyczne). Uzyskanie zadowalających efektów oceny skuteczności i bezpieczeństwa pozwala przejść do kolejnej fazy badań przedrejestracyjnych – badań klinicznych, czyli u ludzi.

Bezwzględnym warunkiem prowadzenia badań in vivo u ludzi jest uzyskanie zgody komisji bioetycznej, a także podpisanie przez uczestników formularza świadomej zgody. Badania te prowadzone są w kilku etapach. W pierwszym z nich (badania I fazy) wstępnie ocenia się bezpieczeństwo nowego leku oraz analizuje jego farmakokinetykę. W badaniach I fazy bierze udział niewielka grupa zdrowych ochotników. W badaniach II fazy (prowadzonej na większej grupie osób z daną jednostką chorobową) analizuje się kliniczną skuteczność terapii. Badania III fazy zakrojone są na znacznie szerszą skalę. W tym etapie mogą brać udział nawet tysiące chorych, a samo badanie trwa często wiele lat. Jego celem jest bowiem nie tylko ostateczne potwierdzenie skuteczności leku, ale też zaobserwowanie, czy podczas długotrwałego stosowania nie pojawiają się nowe, dotąd nieznane, działania niepożądane. Badania III fazy muszą dać odpowiedź, czy potencjalny lek zapewnia lepsze efekty terapii niż dostępne do tej pory metody leczenia.

Dowiedz się, na czym polega zabieg in vitro na DOZ.pl

Poza procedurą odkrywania i badania nowych leków badania in vivo są szeroko stosowane w kosmetologii. Wynika to z faktu, że w 2004 r. Unia Europejska zakazała testowania na zwierzętach gotowych produktów, a w 2009 r. również składników kosmetycznych. O ile dostępne techniki badań in vitro pozwalają ocenić wchłanianie się kosmetyku przez skórę czy działanie drażniące, o tyle skuteczność deklarowana przez producenta analizowana jest w badaniach aplikacyjnych in vivo (na zdrowych ochotnikach). Przed każdym badaniem kosmetologicznym u ochotników wykonuje się badanie dermatologiczne, podczas którego ocenia się rodzaj i stan skóry, jej kondycję oraz skłonność do reakcji alergicznych. Odnotowuje się również istniejące lub przebyte choroby skóry wraz z metodami ich leczenia. Celem badań in vivo w kosmetologii jest potwierdzenie długoterminowego bezpieczeństwa kosmetyku, a także poznanie opinii konsumentów na temat walorów użytkowych i skuteczności działania produktu.

W warunkach in vivo prowadzi się również terapię genową. Terapia genowa jest metodą leczenia chorób genetycznych, których przyczyną są mutacje w obrębie genomu, prowadzące do wytworzenia wadliwych, niefunkcjonalnych białek. Polega na wprowadzeniu do organizmu pacjenta prawidłowego genu w miejsce genu zmutowanego. W przypadku terapii genowej in vivo gen wprowadzany jest bezpośrednio przy użyciu nośników – najczęściej są to wektory wirusowe. Niestety, wydajność tej terapii jest niska. Alternatywną metodą terapii genowej jest terapia ex vivo, która polega na pobraniu od pacjenta komórek, wprowadzeniu do nich genu terapeutycznego, a następnie ponownym umieszczeniu ich w organizmie chorego.

Z pojęciami in vitro i in vivo można się również spotkać w kontekście zapłodnienia. Obie te techniki zaliczane są do metod leczenia niepłodności. Zapłodnienie in vitro polega na połączeniu komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, a następnie wprowadzeniu powstałego zarodka do macicy. Natomiast w zapłodnieniu in vivo (nazywanym inaczej inseminacją) nasienie mężczyzny wstrzykuje się bezpośrednio do pochwy kobiety.

In vivo a in vitro – czym się różnią?

Badania in vitro i in vivo są niezbędnymi elementami w ocenie skuteczności i bezpieczeństwa nowych leków, kosmetyków i zabiegów chirurgicznych. Zasadnicza różnica między tymi dwoma rodzajami testów polega na miejscu ich prowadzenia. Badania in vitro prowadzi się w warunkach laboratoryjnych, a badania in vivo na żywych organizmach.

Badania in vivo są dużo bardziej miarodajne niż testy in vitro. Może się zdarzyć, na przykład, że wyniki badań komórkowych będą bardzo obiecujące, jednak okaże się, że w organizmie wyższym cząsteczka jest niemal całkowicie metabolizowana w wątrobie. W efekcie nie dociera w stężeniu terapeutycznym do docelowego miejsca działania, co dyskwalifikuje ją z dalszych testów.

Badania in vitro jako tańsze, łatwiejsze do przeprowadzenia i niewymagające zgody komisji bioetycznych stanowią z reguły badania wstępne, po przejściu których cząsteczka czy metoda zabiegowa mogą być testowane w warunkach in vivo.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij