Skurcze łydek – przyczyny i leczenie bolesnych skurczów łydki

Skurcze łydek to bolesne, nagłe i krótkie skurcze mięśni, czyli zmiana długości i napięcia włókien mięśniowych. Pojawiają się przeważnie w nocy, częściej dotyczą kobiet, także kobiet w ciąży oraz osoby uprawiające sport. Najczęściej przyczyn skurczów łydek upatruje się w niedoborach magnezu oraz potasu, aczkolwiek nie zawsze tak jest. Nocne skurcze łydek mogą również świadczyć o poważnej chorobie. Kiedy skurcze mięśni łydek powinny zaniepokoić? 

Skurcze łydek – przyczyny. Dlaczego pojawiają się skurcze w łydkach?

Skurcze mięśni mogą pojawić się w trakcje wykonywania ćwiczeń fizycznych lub w okresie odpoczynku. Powstają one w wyniku wyładowań w obrębie nerwów ruchowych, impulsy te są spontaniczne.

Przyczynami skurczów mięśni łydek mogą być:

• zaburzenia elektrolitowe dotyczące zaburzeń w stężeniach potasu, magnezu i wapnia (niedobór potasu, niedobór magnezu, niedobór wapnia),
• biegunka lub wymioty,
• zaburzenia metaboliczne w przebiegu: ciąży, mocznicy, marskości wątroby, niedoczynności tarczycy,
• przewlekła niewydolność żylna, czyli zespół objawów powstających w wyniku długotrwałego poszerzenia naczyń żylnych oraz wzrostu ciśnienia żylnego,
• żylaki,
• zaburzenia neurologiczne (polineuropatie, czyli zespół objawów, który wynika z uszkodzenia dużej ilości nerwów obwodowych),
• niedokrwienie kończyn – miażdżyca zarostowa,
• zaburzenia dziedziczne,
• zmęczenie mięśni,
• nowa aktywność ruchowa,
• przyjmowanie niektórych leków, np.: dożylnych preparatów żelaza, estrogenów, naproksenu, leków moczopędnych.

Skurcz łydek w nocy – przyczyny

Przyczyny nocnych skurczów łydek nie zostały dokładnie sprecyzowane. Przyjmuje się, iż nocne skurcze mięśni nóg, w tym nocne skurcze mięśni łydek, mają charakter neurogenny. Dotyczą one od 50 do 60% osób dorosłych, a także dzieci, lecz w mniejszym stopniu (około 7%), zdecydowanie częściej dotykają kobiety, rzadziej mężczyzn. Nocne skurcze łydek pojawiają się częściej u osób starszych, a ich występowanie zwiększa się wraz z wiekiem. Fakt ten może być spowodowany występowaniem u seniorów większej liczby czynników predysponujących do skurczów łydek.

Do przyczyn występowania nocnych skurczów łydek możemy zaliczyć:

• naturalny zanik neuronów ruchowych (w większym stopniu zanik dotyczy kończyn dolnych, niż górnych),
• skrócenie ścięgien,
• ograniczenie aktywności fizycznej,
• niedokrwienie, które jest związane z cukrzycą,
• niedokrwienie związane z innymi naczyniowymi czynnikami ryzyka.

Skurcze mięśni najczęściej dotyczą mięśni podudzi, lecz mogą wystąpić również w stopach oraz udach. Niekiedy podczas skurczu może pojawić się efekt ruchowy z wykręcaniem stopy lub palców.

Skurcze łydek – leczenie. Jak walczyć ze skurczami w łydkach?

Aktualnie brakuje danych na temat skutecznego i bezpiecznego sposobu leczenia dolegliwości związanych ze skurczem mięśni. Ważną kwestią jest wykonywanie działań, które mogłyby zapobiegać powstawaniu skurczów. Warto przyjrzeć się metodom niefarmakologicznym, np. stosując bierne rozciąganie lub głęboki masaż mięśni. Pomocne może okazać się także regularne wykonywanie ćwiczeń izometrycznych.

Najłatwiejszym sposobem doraźnym, który można zastosować w przypadku skurczu mięśnia brzuchatego łydki, dzięki któremu szybko możemy przerwać skurcz jest wykonanie błyskawicznego ruchu rozciągającego mięsień (zgięcie grzbietowe stopy, czyli przygięcie palców stóp w kierunku kolana). Zaleca się także stosowanie ciepłych kąpieli lub okładów rozluźniających mięśnie. Należy także pamiętać o unikaniu przeciążeń mięśni, które ulegają skurczom oraz unikaniu ćwiczeń oraz ruchów, które mogą wyzwalać skurcze.

Jednymi z najpopularniejszych preparatów stosowanych podczas dolegliwości skurczów mięśni łydek są preparaty magnezu. Jednak należy pamiętać, iż lekarz na podstawie wywiadu oraz badań może zalecić stosowanie innych preparatów. W leczeniu dolegliwości skurczów mięśni wykorzystuje się także witaminę B12 (niedobór witaminy B12 objawia się m. in.: ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy, rozdrażnieniem oraz drętwieniem kończyn i właśnie skurczami mięśni).

Skurcze łydek – w jakich stanach mogą pojawić się skurcze mięśni?

Skurcze mięśni są charakterystyczne dla następujących chorób:

• tężyczka – dotyczy mięśni twarzy oraz kończyn,
• zespół sztywności uogólnionej – dotyczy mięśni tułowia oraz kończyn,
• zespół Isaacsa – występująca sporadycznie choroba, cechuje się nadpobudliwością obwodowego układu nerwowego w następstwie nieprawidłowości immunologicznych,
• Zespół Morvana – rzadko występującą choroba, cechuje się nadpobudliwością obwodowego i autonomicznego układu nerwowego.

Skurcze mięśni łydek mogą pojawić się także podczas ciąży. Przyczyną skurczów łydek w ciąży mogą być zaburzenia gospodarki elektrolitowej (zaburzenia w poziomie potasu, magnezu oraz wapnia) oraz ucisk na naczynia tętnicze oraz nerwy. Skurcze łydek pojawiają się najczęściej w godzinach nocnych oraz w okresie trzeciego trymestru ciąży. Pacjentki ciężarne borykające się z problemem skurczów łydek powinny zwrócić uwagę na odpowiednią dietę, aktywność fizyczną (wykonywanie odpowiednich ćwiczeń dla kobiet w ciąży) oraz o wygodnym obuwiu i nieuciskającej odzieży.

Skurcze łydek a dieta

Osoby doświadczające często dolegliwości związanych z problemem skurczów łydek powinny zwrócić uwagę na dietę. Dieta powinna być zróżnicowana, bogata w owoce i warzywa.

W diecie powinny znajdować się następujące składniki:

• witaminy z grupy B – występujące w ziarnach, nasionach, orzechach,
• magnez – produkty bogate w magnez to: kakao, nasiona słonecznika, pestki dyni, nasiona chia, sezam, migdały, mąka sojowa, kasza gryczana, gorzka czekolada, orzechy pistacjowe, orzechy laskowe, orzechy ziemne, płatki owsiane, ryż brązowy,
• potas – występujący w: pomidorach, bananach, nasionach roślin strączkowych, papryce, migdałach, kaszy gryczanej, suszonych owocach,
• wapń – znajdujący się w: przetworach mlecznych, rybach i fasoli,
• witaminę C – występująca w: truskawkach, kiwi, owocach cytrusowych, natce pietruszki, papryce, czarnych porzeczkach,

Bardzo ważną kwestią jest także odpowiednia ilość wypijanych płynów. W sytuacji dużej utraty elektrolitów należy zażywać napoje zawierające elektrolity, także w sytuacji przed spodziewaną utratą elektrolitów.