Mioklonie – przyczyny i leczenie mimowolnych skurczów mięśni
Nina Keller

Mioklonie – przyczyny i leczenie mimowolnych skurczów mięśni

Mioklonie (zrywania mięśniowe) to niekontrolowane, intensywne skurcze mięśni. Mogą one obejmować jeden mięsień, grupę mięśni, kończynę, a nawet cały tułów. Przyczyn powstawania mioklonii jest wiele, niektóre mimowolne ruchy są fizjologiczne (np. mioklonie przysenne, czyli szarpnięcia ciała podczas zasypiania) i nie wymagają leczenia, inne mogą oznaczać poważne schorzenia, takie jak zaburzenia metaboliczne, padaczkę czy zatrucie metalami ciężkimi. Wszystkie niekontrolowane skurcze mięśni wymagają konsultacji ze specjalistą.

Czym są mioklonie?

Mioklonie (słowo pochodzi od łac. myoclonus), nazywane także zrywaniami mięśniowymi, to bardzo szybkie ruchy mimowolne spowodowane skurczem mięśnia bądź spadkiem napięcia mięśniowego. Ich przyczyna leży w nieprawidłowej funkcji układu nerwowego. 

W zależności od umiejscowienia zaburzeń, możemy wyróżnić: 

  • mioklonie korowe, 
  • mioklonie pniowe, 
  • mioklonie rdzeniowe, 
  • mioklonie obwodowe.
Mogą one być objawami różnych chorób bądź występować jako mioklonie fizjologiczne (np. zryw miokloniczny podczas snu – fizjologiczne mioklonie hipnagogiczne, inaczej mioklonie przysenne, to odczuwalne szarpnięcie ciałem przy zasypianiu czy mioklonie u niemowlaka towarzyszące karmieniu). Skurcze mięśni mogą powodować ruch w obrębie jednego stawu, kończyny, bądź całego ciała. Ruchy miokloniczne najczęściej są nieregularne. 

W diagnostyce mioklonii wykorzystywane są m.in.: badania laboratoryjne, elektroencefalografia, elektromiografia, badanie płynu mózgowo–rdzeniowego. Leczenie objawowe wymaga zwykle zastosowania kilku farmaceutyków w politerapii. Rokowanie zależy od przyczyny mioklonii: jest dobre w połowiczym kurczu twarzy, natomiast w miokloniach wywołanych uszkodzeniami układu nerwowego całkowity powrót do zdrowia jest niemożliwy.

Jakie mogą być przyczyny mioklonii?

Ustalenie rodzaju mioklonii wymaga holistycznej znajomości całości obrazu klinicznego. Przyczyny skurczów mioklonicznych są różnorodne, do najważniejszych należą:

  • zaburzenia metaboliczne (np. niewydolność wątroby, mocznica, hipo/hiperglikemia, choroba Wilsona),
  • młodzieńcza padaczka miokloniczna,
  • choroby zwyrodnieniowe (np. choroba Huntingtona, choroba Alzheimera),
  • infekcje wirusowe mózgu (np. choroba Creutzfeldta-Jakoba),
  • mioklonie pourazowe i pozapalne,
  • mioklonie po zatrzymaniu krążenia,
  • zatrucia metalami ciężkimi,
  • mioklonie polekowe (np. po lewodopie, benzodiazepinach), po podaniu środków kontrastowych,
  • nadużycie alkoholu,
  • mioklonie w uszkodzeniach splotów, korzeni nerwowych,
  • mioklonie występujące w uszkodzeniach strukturalnych mózgowia (udar mózgu, guz mózgu, mioklonie w stwardnieniu rozsianym.

Mioklonie fizjologiczne mogą występować po intensywnym wysiłku fizycznym, bądź, jak już wspomniano, ujawniają się jako mimowolne ruchy podczas zasypiania.

Jeżeli zaobserwujesz u siebie lub u swojego dziecka niekontrolowane ruchy, silne szarpnięcia mięśni, podczas spoczynku bądź w ruchu, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu lub do neurologa. Przed wizytą zanotuj jak często pojawiają się mioklonie oraz o jakich porach dnia, ułatwi to przeprowadzenie procesu diagnostyki.

Powiązane produkty

Charakterystyka mioklonii. Jakie mogą być objawy ruchów mimowolnych?

Mioklonie mogą występować w dzień lub w nocy, mogą dotyczyć części bądź całego mięśnia, a nawet wielu mięśni, kończyny czy tułowia. Najczęściej występują w obrębie kończyny górnej oraz barku. Mogą być wyzwolone bodźcem świetlnym lub dźwiękowym. Mioklonie pochodzenia korowego wynikają z uszkodzenia kory czuciowo–ruchowej, są szybkie i krótkie, jest to najczęstszy typ mioklonii patologicznych. Natomiast mioklonie podkorowe spowodowane są zaburzeniami w obrębie pnia mózgu, są wolniejsze. Fizjologiczne mioklonie są normalnym zjawiskiem u ludzi zdrowych, np. czkawka czy odczuwalne drganie mięśni, gdy się wystraszymy. Obserwowano też fizjologiczne mioklonie u dzieci (np. u niemowląt podczas karmienia). Jeśli zauważysz drżenie mięśni podczas zasypiania u najmłodszych członków swojej rodziny, nie martw się to tylko mioklonie przysenne u dziecka). 

U niektórych osób z padaczką występują mioklonie powiek. O miokloniach samoistnych mówimy, gdy nie towarzyszą one żadnej chorobie i są izolowanym objawem zaburzonej pracy układu nerwowego. Mioklonie obwodowe, których przyczyna leży w obwodowym układzie nerwowym, występują na przykład pod postacią połowiczego kurczu twarzy. 

Jak wygląda diagnostyka skurczów mioklonicznych?

Podstawową rolą diagnostyki jest odróżnienie zrywów mioklonicznych od innych zaburzeń ruchowych, takich jak: tiki, drżenie, pląsawica. W każdym przypadku lekarz rozpoczyna stawianie rozpoznania od dokładnego wywiadu, następnie badania przedmiotowego. Podczas badania podmiotowego lekarz zwróci uwagę na występowanie podobnych objawów u innych członków rodziny, zapyta o przyjmowane przez pacjenta leki oraz ewentualny kontakt z toksynami. 

Jeżeli mioklonie nie zostaną zakwalifikowane do grupy fizjologicznych, powinny zostać wykonane badania laboratoryjne (morfologia,  próby wątrobowe ALAT i ASPAT, stężenie glukozy, jonogram, kreatynina, mocznik), badanie EEG, badanie EMG, badania neuorobrazowe (tomografia komputerowa głowy bądź rezonans magnetyczny). Jeżeli specjaliści podejrzewają chorobę Creutzfeldta-Jakoba bądź stwardnienie rozsiane, konieczne jest zbadanie płynu mózgowo–rdzeniowego. Natomiast jeśli badania podmiotowe i przedmiotowe nasuwają chorobę genetyczną jako przyczynę skurczów mioklonicznych, należy wykonać badania laboratoryjne w kierunku mutacji genetycznych. Czasem konieczne jest także wykonanie badań laboratoryjnych, które mogą wykluczyć zespoły paranoplastyczne jako przyczynę mioklonii.

Na czym polega leczenie mioklonii?

Leczenie ruchów mioklonicznych jest uzależnione od ich przyczyny, np. stosowanie immunoterapii w SM, operacyjne usunięcie zmiany w przypadku nowotworu, stosowanie odpowiedniej diety w zaburzeniach metabolicznych, modyfikacja leczenia farmakologicznego. Niestety najczęściej możliwa jest tylko farmakoterapia objawowa.

We wszystkich typach zrywań miklonicznych obserwowano dobrą odpowiedź kliniczną po klonazepamie (substancji z grupy benzodiazepin). U chorych, u których mioklonie towarzyszą padaczce można zastosować walproiniany, topiramat, lewetiracetam. W miokloniach psychogennych skuteczna jest terapia psychiatryczna i psychologiczna.

Jeżeli ruchy mimowolne towarzyszą nerwicy, zaburzeniom depresyjnym bądź lękowym, dobrą odpowiedź w leczeniu skurczów mioklonicznych psychogennych uzyskujemy, stosując leki przeciwdepresyjne i anksjolityczne (przeciwlękowe). W schorzeniach obwodowych poprawę może przynieść usunięcie ucisku korzenia nerwu, natomiast połowiczy kurcz twarzy można leczyć przy zastosowaniu iniekcji z toksyny botulinowej. Obecnie publikowane są pierwsze wyniki badań o skuteczności stosowania głębokiej stymulacji mózgu (DBS) w przypadku mioklonii opornych na leczenie farmakologiczne.

  1. A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013.
  2. A. Stępień, Neurologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2014, wyd. I.
  3. A. Prusiński, Neurologia praktyczna, PZWL, Warszawa 2007, wyd. III.
  4. W. Kozubski, Terapie w chorobach układu nerwowego, PZWL, Warszawa 2016, wyd. I
  5. J. N. Caviness, Patofizjologia i leczenie mioklonii, „Neurologic Clinics” 2009, nr 27, s. 757–777

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wirus hMPV – jakie są objawy zakażenia? Kto jest szczególnie narażony? Jak leczyć?

    Zimowe miesiące to okres wzmożonego ryzyka chorób układu oddechowego, który często nazywany jest sezonem wysokim. Ostatnio coraz częściej mówi się o wirusie hMPV, szczególnie w Chinach. Od kilkunastu godzin temat ten zyskuje na znaczeniu również w Europie – pierwsze przypadki infekcji wirusem wykryto w Portugalii.

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.