Skurczowe bóle menstruacyjne: czym są i jak sobie z nimi radzić?

Bóle menstruacyjne, czyli skurczowe bóle w trakcie okresu (miesiączki), to dolegliwość, której doświadczyła większość kobiet¹. Bóle menstruacyjne mogą pojawić się już przed miesiączką i mogą mieć duże natężenie. Zazwyczaj występują w podbrzuszu, ale mogą też rozprzestrzeniać się na górną część ud, nogi i plecy^2,3. Mogą im również towarzyszyć nudności, wymioty, wzdęcia i biegunka³. Wszystko to, w połączeniu z utratą krwi i bólem, może powodować naprawdę kiepskie samopoczucie.

1. Czym są bóle menstruacyjne i co je powoduje?
2. Skurcze podbrzusza a okres. Kiedy do lekarza?
3. Jak złagodzić bóle menstruacyjne: ćwiczenia, dieta, domowe sposoby
4. Leki na bóle menstruacyjne: rodzaje, działanie

Czym są bóle menstruacyjne i co je powoduje?

Bóle menstruacyjne mogą powstrzymywać kobiety od wykonywania ulubionych zajęć, jak również wpływać na koncentrację w szkole i w pracy. 10% do 15% kobiet zgłasza, że regularnie muszą brać wolne dni z powodu okresu i związanego z nim bólu. 17% zgłosiło silny ból na wizualnej skali analogowej (VAS) oceny natężenia bólu od 0 do 10¹. Choć przyczyn występowania bólów menstruacyjnych jest wiele^1,2, mogą one zdarzać się częściej, gdy^1,5:

• dziewczynka zaczyna wcześnie miesiączkować,
• okres się przedłuża i jest bardziej intensywny,
• kobieta jest osobą palącą.

Dlaczego boli? Zmiany hormonalne w czasie okresu prowadzą do rozpadu wyściółki macicy, w wyniku czego uwalniają się hormony – prostaglandyny – a także i inne mediatory zapalenia, które odgrywają istotną rolę w rozwoju bólu podczas bolesnego miesiączkowania. Prostaglandyny regulują szereg procesów fizjologicznych organizmu. Gdy są uwalniane w czasie okresu, powodują m.in. skurcze mięśni gładkich, które są czasem nadmierne i wyjątkowo dokuczliwe³. Prostaglandyny biorą także udział w rozwoju reakcji zapalnej, co jest również związane z odczuwaniem bólu^2,3. Ponadto odpowiadają za występowanie innych dolegliwości, których doświadczają kobiety w czasie okresu, takich jak nudności i biegunka².

Skurcze podbrzusza a okres. Kiedy do lekarza?

Jeśli doświadczamy skurczów, które długo nie ustępują, to należy zasięgnąć porady lekarskiej – niezależnie od tego, czy są związane z okresem, czy nie. Lekarz zleci badania, by ustalić ginekologiczne przyczyny skurczów lub znaleźć inne schorzenie, które jest ich przyczyną. Jeśli lekarz podejrzewa, że ostre bóle menstruacyjne mogą być związane z macicą lub jajnikami, może zlecić następujące badania:

• badanie miednicy,
• USG,
• laparoskopię (rodzaj operacji przeprowadzanej przy użyciu niewielkiej kamery, dzięki której można obejrzeć struktury w obrębie miednicy, w tym macicę, jajniki i jajowody).

Choć bóle menstruacyjne są powszechną dolegliwością, czasem ich objawy mogą świadczyć o tym, że w grę wchodzą inne schorzenia⁶. W takiej sytuacji lekarz może skierować nas do kolejnych specjalistów – gastroenterologa lub urologa.

Jak złagodzić bóle menstruacyjne: ćwiczenia, dieta, domowe sposoby

Jak powszechnie wiadomo, regularna aktywność fizyczna przynosi wiele niezaprzeczalnych korzyści. Ostatnio ich listę poszerzono o ulgę w skurczowych bólach brzucha przy miesiączce⁹. Aby objawy w czasie okresu były mniej dokuczliwe, warto oprócz włączenia aktywności fizycznej wprowadzić kilka dodatkowych pozytywnych zmian w swoim stylu życia²:

• rzucić palenie,
• ograniczyć ilość tłuszczu w diecie,
• ograniczyć spożywanie fasoli oraz innych wzdymających warzyw lub owoców,
• ograniczyć ilość spożywanego alkoholu.

Na bóle menstruacyjne pomagać może ciepło^1,2,7. Rozluźnieniu mięśni sprzyjać będą m.in. ciepłe (ale nie gorące!) okłady z termoforu. Niektórzy lekarze zalecają także rozluźniające kąpiele, jednak należy tu zachować ostrożność: kąpiel w trakcie miesiączki może złagodzić skurcze mięśni gładkich, ale może także rozrzedzić krew i przyczynić się do zwiększenia intensywności krwawienia. Decydując się na kąpiel w trakcie okresu, należy więc zadbać o niezbyt wysoką temperaturę wody oraz krótki czas (maksymalnie 20 minut).

Jeśli powyższe sposoby nie przynoszą efektów, warto sięgnąć po tabletki rozkurczowe lub przeciwbólowe. Zdarza się jednak, że ani proste sposoby domowe, ani leki bez recepty zwyczajnie nie działają na ostre bóle menstruacyjne. To powód do wizyty lekarskiej – lekarz może wówczas przepisać silniejsze leki przeciwbólowe lub terapię hormonalną bądź zlecić dalsze badania⁵. Jeśli w czasie okresu definiujemy subiektywnie objawy bólowe jako ciężkie, dobrze jest udać się na wizytę lekarską jak najwcześniej. Wsparciem dla lekarza w trakcie wizyty może być dzienniczek bólu, który warto w takiej sytuacji prowadzić⁵.

Leki na bóle menstruacyjne: rodzaje, działanie

Co możemy zrobić, gdy ból menstruacyjny nie pozwala nam korzystać z życia i wykonywać swoich standardowych obowiązków? Jaki lek będzie najlepszy, aby pozbyć się bólu brzucha? Przeciwbólowy czy rozkurczowy? Jak działają te leki, na co się je stosuje i czym się różnią?

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

NLPZ takie jak ibuprofen czy naproksen (na receptę) często stosuje się do leczenia skurczowych bólów menstruacyjnych. Działają one przeciwbólowo i przeciwzapalnie¹.

Paracetamol

Paracetamol sam w sobie jest również skutecznym lekiem przeciwbólowym. Wykazano, że ogranicza wydzielanie prostaglandyn⁴ i może być stosowany przez osoby, które nie mogą przyjmować innych NLPZ, lub w przypadku łagodniejszych bólów menstruacyjnych⁴.

Leki rozkurczowe

W przypadku skurczowych bólów brzucha zwykle sięgamy po leki o działaniu przeciwbólowym. Jednak warto wiedzieć, że nie są one farmaceutykami celowanymi – ich zadaniem nie jest złagodzenie siły skurczów¹¹. Ulgę w bólach wywołanych przez napięcie mięśni gładkich przynieść mogą dostępne bez recepty leki rozkurczowe¹¹. Można zastosować leki rozkurczowe zawierające np. chlorowodorek drotaweryny, czyli substancję, której działanie rozkurczowe obejmuje mięśnie gładkie całej jamy brzusznej, z obszarem narządów rodnych włącznie¹². Leki rozkurczowe, jak np. drotaweryna, mogą być ważnym elementem terapii ostrego i skurczowego bólu brzucha¹³.

Zanim jednak zaczniemy przyjmować jakikolwiek preparat w ramach tzw. samoleczenia, warto porozmawiać z lekarzem lub farmaceutą, którzy wskażą optymalną drogę postępowania.

Materiał przygotowany przez Opella Healthcare Poland Sp. z o.o.