Czym nie można popijać leków? Alkohol, mleko, kawa i soki owocowe – czy wpływają na przyswajalność lekarstw?

Posiadając całą apteczkę przepisanych leków i stosując się skrupulatnie do wszelkich zaleceń lekarza, często nie przywiązujemy uwagi do wydawać by się mogło trywialnego aspektu, czyli do tego, czym należy, a czym nie wolno popijać leków. Rodzaj wybranego napoju ma ogromne znaczenie zarówno w kontekście odpowiedniego poziomu przyswajania substancji czynnych zawartych w lekarstwach, jak i uniknięcia ewentualnych komplikacji zdrowotnych, wynikających z groźnych interakcji między napojem a lekiem.

Czego dowiesz się z niniejszego artykułu:

• Czy leki można popijać alkoholem?
• Które soki owocowe mogą być groźne dla zdrowia w trakcie leczenia?
• Jak bardzo niebezpieczne jest łączenie aspiryny z alkoholem?
• Czy chętnie pita podczas przeziębienia gorąca herbata może zaburzyć działanie leków?
• Których naparów ziołowych unikać, biorąc tabletki antykoncepcyjne lub inne preparaty hormonalne?

Rodzaj płynu, którym popijamy preparaty lecznicze, może wpływać na czas rozpadu tabletki lub kapsułki oraz przyspieszać/opóźniać działanie substancji czynnej. Rekomendowane jest popijanie leków niegazowaną wodą o niskiej mineralizacji, w temperaturze około 20°C lub przegotowaną, letnią wodą. Nawet niewielka ilość płynu, którego używamy podczas przyjmowania doustnych produktów leczniczych może wpłynąć na ich działanie. W wyniku kontaktu tych substancji w organizmie, może dojść do interakcji pomiędzy nimi. Efektem może być zmiana profilu działania leku, jak np. siły, czasu oraz mechanizmu. Może to doprowadzić do osłabienia skuteczności terapii, co może być szkodliwe dla zdrowia.

Czym nie wolno popijać leków?

Bezwzględnie przeciwwskazane jest popijanie jakichkolwiek leków alkoholem. Nie należy również używać soku grejpfrutowego, cytrusów oraz ekstraktów ziołowych z dziurawcem, które najczęściej podawane są jako substancje wchodzące w interakcje z produktami leczniczymi. Istnieje oczywiście wiele innych zasad, których należy przestrzegać podczas stosowania doustnej farmakoterapii. Najbezpieczniej jest zawsze używać wody, bez żadnych dodatków. Wówczas nie ma obaw do wystąpienia interakcji i osłabienia stosowanej kuracji, tym bardziej że często – o ile nie zawsze – nie znamy zarówno mechanizmu działania substancji czynnej lekarstwa, jak i jego możliwych interakcji z innymi związkami.

Popijanie leków alkoholem

Lek to substancja metabolizowana przez enzymy i usuwana z organizmu. Alkohol to substancja metabolizowana przez enzymy i usuwana z organizmu. Wniosek z tych dwóch zdań może być zatem tylko jeden, mianowicie alkohol rywalizuje z lekami o enzymy metabolizujące. Z tego powodu enzymy uaktywnione przez alkohol mogą też przekształcać niektóre leki w toksyczne związki, zdolne do uszkodzenia wątroby czy innych organów a trunki alkoholowe i jakiekolwiek produkty zawierające etanol są absolutnie przeciwwskazane podczas leczenia każdego schorzenia. Ponadto alkohol zaburza wchłanianie i eliminację substancji leczniczych. Niekiedy może doprowadzić do ciężkich uszkodzeń wątroby, w tym także do marskości. Dla przykładu stosunkowo bezpieczny lek, jakim jest paracetamol – w połączeniu z etanolem może prowadzić do wystąpienia skutków ubocznych, a nawet stanowić zagrożenie dla życia. Alkohol wydłuża metabolizm paracetamolu w wątrobie i osłabia jego działanie przeciwbólowe. Podobnie działa w połączeniu z antybiotykami.

Popijanie alkoholem leków antydepresyjnych (przeciwdepresyjnych) i uspokajających potęguje ich aktywność sedacyjną (uspokajającą, wyciszającą), co ma także działanie zwrotne, ponieważ antydepresanty wzmagają otępiające działanie alkoholu. Podobnie działa alkohol w połączeniu z lekami przeciwhistaminowymi, czyli tymi na alergię.

Chociażby okazjonalne picie alkoholu potęguje aktywność wykazującej działanie przeciwzakrzepowe warfaryny Znacznie zwiększa to ryzyko pojawienia się u pacjentów niebezpiecznych dla życia krwawień. Alkohol może nasilać szkodliwe działanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) na przewód pokarmowy. Dodatkowo kwas acetylosalicylowy może potęgować wchłanianie etanolu, przyspieszając stan upojenia.

Popijanie leków kawą, herbatą, naparem ziołowym

Zarówno kawa, jak i herbata (zwłaszcza pite na gorąco) mogą wpływać na aktywność leków. Składniki zawarte w tych płynach mogą wchodzić w interakcje z substancjami leczniczymi, powodując osłabienie ich działania lub nasilenie skutków ubocznych terapii. Tanina występująca w czarnej herbacie ogranicza wchłanianie żelaza, zaś kofeina zawarta w kawie może nasilić lub osłabić aktywność leków.

Spośród preparatów roślinnych najczęściej przeciwwskazanym do połączeń z lekami jest Dziurawiec zwyczajny (łac. Hypericum perforatum). Substancje zawarte w tej roślinie mogą znacząco zmniejszać skuteczność przyjmowanych przez kobiety hormonalnych środków antykoncepcyjnych lub hormonów stosowanych w celu złagodzenia objawów menopauzy. Dodatkowo mogą pojawić się nieregularne krwawienia. Również przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie leków, zwłaszcza hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) z lukrecją. Występujące w surowcu fitoestrogeny mogą potęgować aktywność terapii hormonalnej. Skutkiem mogą być nudności, migreny, obrzęk oraz zwiększona wrażliwość piersi na dotyk. 

Popijanie leków sokami owocowymi

Podczas stosowanej doustnej farmakoterapii nie zaleca się używania do popicia żadnych soków owocowych. W przypadku spożycia takich napojów należy zachować minimum 4-godzinny odstęp przed i po spożyciu jakichkolwiek tabletek i kapsułek.

Przykładowo jednoczesne przyjęcie tego owocu z lekami przeciwhistaminowymi może spowodować komorowe zaburzenia rytmu serca, ze statynami (używanymi w hiperlipidemii) – biegunkę, senność, swędzenie skóry, miopatię, zaś z benzodwuazepinami (wskazanymi w leczeniu depresji) – niewydolność krążeniowo-oddechową. Z tego względu najbezpieczniej nie spożywać owocu ani soku z grejpfruta przez cały okres leczenia.

Popijanie leków mlekiem i produktami mlecznymi

Obecny w mleku i przetworach mlecznych wapń jest główną przyczyną, przez którą nie należy jednocześnie przyjmować leków i nabiału. Pierwiastek ten osłabia proces przyswajania substancji leczniczych, zwłaszcza antybiotyków (tetracyklin, fluorochinolonów). Ponadto produkty mleczne powodują alkalizowanie środowiska panującego w żołądku, co przyczynia się do przyspieszonego rozpadu kapsułek dojelitowych. Należy pamiętać, aby zachować minimum 2-godzinną przerwę pomiędzy spożywaniem nabiału, a przyjmowaniem wymienionych leków.