Cholina (witamina B4) – dlaczego jest tak istotna dla kobiet w ciąży? Występowanie, właściwości, dawkowanie

Cholina jest często określana jako witamina B4, ponieważ pierwotnie klasyfikowana była jako jedna z witamin z grupy B. Obecnie traktowana jest jako substancja „witaminopodobna”, przez wzgląd na ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Podstawową funkcją tego związku jest udział w metabolizmie cholesterolu oraz związków tłuszczowych, co jest kluczowe dla prawidłowego metabolizmu wątroby oraz zapobiegania jej stłuszczeniu. Dodatkowo wpływa na właściwe funkcjonowanie błon komórkowych neuronów, poprawiając w ten sposób pamięć, koncentrację oraz procesy mózgowe. Cholina produkowana jest w wątrobie, jednak zazwyczaj wydajność tego narządu względem zapotrzebowania organizmu na ten związek jest niewystarczająca. Aby zapewnić prawidłowy poziom „witaminy B4” należy dostarczać ją wraz z pożywieniem lub wprowadzić dodatkową suplementację preparatami aptecznymi.

Co to jest cholina? Właściwości i źródła witaminy B4

Cholina ze względu na istotne znaczenie dla funkcjonowania organizmu często określana jest mianem witaminy. Pierwotnie zaliczana była do kompleksu witamin z grupy B i określano ją mianem witaminy B4. Obecnie w wyniku odkrycia, dotyczącego jej produkcji przez organizm oraz ze względu na cenne właściwości biologiczne zaliczana jest do związków witaminopodobnych. Przede wszystkim odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu wątroby, gdzie bierze udział w metabolizmie cholesterolu oraz innych składników tłuszczowych. Przeciwdziała w ten sposób akumulacji tych związków w pęcherzyku żółciowym oraz w obrębie ścian naczyń krwionośnych. Cholina warunkuje prawidłowe działanie układu nerwowego. Występuje głównie w fosfolipidach i jest prekursorem fosfatydylocholiny, kluczowego składnika wpływającego na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych neuronów. Wpływa na rozwój komórek nerwowych oraz ich kształtowanie. Poprawia przekaźnictwo nerwowe w mózgu. Jest prekursorem acetylocholiny, która wpływa na wydzielanie przez rdzeń nadnerczy neurotransmiterów: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Związki te pobudzają układ nerwowy, powodując wzrost koncentracji, poprawę pamięci i refleksu, zwiększenie wydolności psychofizycznej oraz obniżenie stanów depresyjnych.

Rola choliny u ciężarnych

Coraz więcej badań potwierdza słuszność włączania większej ilości choliny do diety ciężarnych. Przemawia za tym fakt, że cholina jest niezbędnym elementem dla właściwego rozwoju płodu, a także utrzymania prawidłowych funkcji łożyska i wątroby kobiety w okresie ciąży. Składnik ten dostarczany jest drogą łożyskową do płodu, a po porodzie występuje w znacznych ilościach w mleku matki. Jednocześnie wewnętrzna produkcja „witaminy B4” może wpływać na zwiększenie ilości kwasu dokozaheksaenowego – DHA, dostarczonego do tkanek rozwijającego się mózgu dziecka. Pomimo tego, że w okresie ciąży wzrasta produkcja endogenna choliny, tak głównym jej źródłem jest odpowiednia dieta. W tym szczególnym czasie zapotrzebowanie na cholinę znacznie wzrasta, a często ilość dostarczana z pożywieniem jest niewystarczająca. Dlatego, aby zapewnić odpowiedni poziom tego składnika w organizmie przyszłej mamy, należy rozważyć z lekarzem wprowadzenie suplementacji choliny.

Jakie jest zapotrzebowanie na cholinę dla kobiet (karmiących i w ciąży) i mężczyzn?

W zależności od wieku, stanu zdrowia, płci oraz uwarunkowań genetycznych zapotrzebowanie na cholinę może się znacząco różnić. Rekomendowana dzienna dawka, jaka powinna zostać dostarczona wraz z dietą u kobiet, mieści się w przedziale 425–550 mg, zaś u mężczyzn wynosi 550 mg. W szczególnym okresie życia kobiety, jakim jest ciąża oraz laktacja, ilość „witaminy B4”, jaką należy dostarczyć wyraźnie wzrasta. Zalecane dzienne spożycie choliny w tej grupie wynosi ok. 450 mg dla ciężarnych oraz 550 mg dla kobiet karmiących piersią. Rozwijający się płód otrzymuje cholinę poprzez łożysko od matki.  

Cholina – objawy niedoboru, grupy ryzyka

Cholina jest produkowana endogennie przez organizm, jednak ilość ta jest zazwyczaj niewystarczająca. Przeważnie uzupełnieniem zapotrzebowania na ten składnik jest odpowiednio zbilansowana dieta. Niekiedy pomimo właściwie prowadzonej diety nie jesteśmy w stanie zapewnić organizmowi właściwej ilość „witaminy B4”, dlatego wówczas warto rozważyć suplementację. W stanach niedoboru choliny obserwuje się: obniżenie sprawności umysłowej, pamięci i koncentracji, a także większe narażenie na niekorzystne działanie czynników stresogennych, rozdrażnienie, ból głowy, szum w uszach,  zaburzenia rytmu serca oraz układu krążenia, a także stłuszczenie wątroby. Obniżony poziom „witaminy B4” jest niebezpieczny zwłaszcza w przypadku kobiet w okresie ciąży i laktacji.

Preparaty z choliną (witamina B4) – które wybrać i ile kosztują?

Cholina dostępna jest w postaci produktów jednoskładnikowych, a także występuje w suplementach zawierających kompozycje różnych substancji, zwłaszcza przeznaczonych w celu regeneracji wątroby, których cena waha się od ok. 10 do 40 zł. Wybierając preparat z choliną, warto zwrócić uwagę na zawartość substancji czynnej w jednej kapsułce, aby odpowiednio dostosować dawkę do dziennego zapotrzebowania. Warto wybierać sprawdzonych producentów, których witaminy można kupić w aptekach. Dodatkowo, aby zwiększyć wchłanianie „witaminy B4” zalecane jest jednoczesne przyjmowanie substancji takich jak: foliany, witamina A, witamina B12, czy witamina B8 (inozytol). Stosowanie choliny w zalecanych dawkach przeważnie nie powoduje żadnych skutków ubocznych. Jedynie wyraźne przekroczenie rekomendowanej dawki, wynoszące powyżej 6 gram na dobę może spowodować wystąpienie działań niepożądanych w postaci: specyficznego rybiego zapachu z ust, bólu brzucha, nudności, ślinotoku, nadmiernej potliwości oraz obniżenia ciśnienia krwi.