Chudszy senior – grubszy problem
Magdalena Milewska

Chudszy senior – grubszy problem

Pomimo rosnącej świadomości znaczenia prawidłowego stanu odżywienia osoby starszej w utrzymaniu kondycji psycho-fizycznej, nadal niedożywienie jest rozpoznawane zbyt późno. Statystyki wyraźnie wskazują, iż jeden na dziesięciu seniorów ma ryzyko niedożywienia lub już niedożywienie.

Kto jest w grupie ryzyka?

Osoby starsze należą do grupy osób szczególnie zagrożonych niedożywieniem. W wyniku procesu starzenia się zmienia się skład ciała, zwiększa się ilość tkanki tłuszczowej, a zmniejsza ilość beztłuszczowej masy ciała (w tym masy mięśniowej) przy względnie stałej masie ciała. Dlatego dość trudno jest ocenić stan odżywienia seniora. W wyniku tych zmian obniża się tempo podstawowej przemiany materii, co z założenia powinno skutkować wzrostem masy ciała przy niezmienionych nawykach żywieniowych. W populacji osób 65 – 75 lat obserwujemy osoby z otyłością, jednak często jest to otyłość sarkopeniczna czyli otyłość współistniejąca z sarkopenią (utrata masy i siły mięśniowej). Jednak już u osób powyżej 75 roku życia utrata masy ciała i masy mięśniowej znacząco przyspiesza, co negatywnie wpływa na stan funkcjonalny i samodzielność osoby starszej.

Czynniki ryzyka niedożywienia zależą między innymi od:

1.    miejsca pobytu seniora, czy jest to własne środowisko domowe czy instytucja opiekuńczo lecznicza,
2.    zdiagnozowanych chorób,
3.    stanu psycho-neurologicznego,
4.    stanu funkcjonalnego.

Przyjmuje się, iż pobyt w domu pomocy społecznej stanowi niezależny czynnik ryzyka niedożywienia, podobnie jak przyjmowanie więcej niż 3 różnych leków dziennie.

Lista chorób sprzyjająca utracie apetytu, zmniejszeniu ilości spożywanej żywności jest długa i obejmuje głównie choroby układu pokarmowego i oddechowego. Wysokie ryzyko towarzyszy osobom z nowotworami, nawet po zakończeniu leczenia oraz z chorobami neurologicznymi (udar mózgu, choroba Alzheimera, Parkinsona). W tym przypadku duże znaczenie mają zaburzenia połykania, a także ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu chorego, w tym także trudności w samodzielnym spożywaniu pokarmów (np. niedowład strony dominującej lub trudności w przyjęciu pozycji siedzącej). Depresja należy do kolejnych czynników istotnie obniżających apetyt chorego. Nie bez znaczenia jest także stan uzębienia. Stąd tak ważna jest obserwacja osoby starszej i tym samym wczesna identyfikacja czynników ryzyka niedożywienia.

Pamiętajmy, że osoba otyła także może być niedożywiona. Nadmiar tkanki tłuszczowej nie świadczy o prawidłowym stanie odżywienia.  

Jak rozpoznać niedożywienie? 

Potrzeba monitorowania stanu dożywienia zwiększa się w miarę utraty samodzielności przez chorego. Ryzyko niedożywienia lub niedożywienie możemy rozpoznać na kilka sposobów. Przede wszystkim warto regularnie ważyć osobę starszą, przynajmniej raz na tydzień. Jakakolwiek niezamierzona utrata masy ciała sugeruje pojawienie się czynnika ryzyka niedożywienia. Przyjmuje się, iż utrata masy ciała powyżej 5% w ciągu 3 miesięcy lub powyżej 10 % w nieokreślonym czasie wskazuje na niedożywienie. Warto dodać, iż znaczne zmiany masy ciała w ciągu doby często mogą wynikać z odwodnienia chorego. Bezwględnie należy obserwować ilość spożywanego posiłku przez osobę starszą, jeśli je tylko 50-75% porcji świadczy to o utracie apetytu lub dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Kolejnym pomocnym wskaźnikiem w rozpoznaniu niedożywienia jest wskaźnik BMI (masa ciała [kg]/wzrost [m2]). O ile u osób do 65 roku życia za normę uważamy wartości w przedziale 18,5 – 24,9 kg/m2, o tyle u osób starszych przyjmuje się za prawidłowe wartości BMI między 22 a 27 kg/m2. W starszym wieku mamy do czynienia z tzw. paradoksem BMI, który mówi o lepszym zarówno stanie funkcjonalnym, jak i rokowaniach w przypadku hospitalizacji u osób z nieco wyższym BMI. Podsumowując utrata masy ciała lub BMI poniżej 22 kg/m2 świadczy przynajmniej o ryzyku niedożywienia lub już o niedożywieniu. 

Powiązane produkty

Jakie są konsekwencje niedożywienia?

Powinniśmy mieć świadomość, że osoba starsza niedożywiona już w domu może być kiedyś z różnych przyczyn hospitalizowana, co tylko pogłębi już istniejący problem. Niedożywienie, tak jak w przypadku każdej innej choroby jest czynnikiem warunkującym czas przeżycia, skuteczność prowadzonej rehabilitacji, czas gojenia się rany pooperacyjnej czy czas powrotu do zdrowia. Ponadto współistnienie niedożywienia, zaburzeń połykania (udar mózgu, choroby neurodegeneracyjne) i złej higieny jamy ustnej stwarza ryzyko zachłystowego zapalenia płuc, co zwiększa ryzyko zgonu. Chory niedożywiony ma wyższe ryzyko odleżyn oraz zakażeń układu moczowego. Wreszcie niedożywienie wiąże się z utratą beztłuszczowej masy ciała, w tym masy mięśniowej, co prowadzi do sarkopenii, przez co chory osiąga gorsze efekty rehabilitacji i wymaga dłuższego czasu powrotu do sprawności. 

Jak można zapobiec niedożywieniu? 

Przede wszystkim należy kontrolować sposób żywienia osoby starszej, jej samodzielność, nastrój, rytm wypróżnień, ilość przyjmowanych leków, zachowanie się podczas jedzenia lub picia. Często nie rozpoznajemy problemów z połykaniem, które mogą dotyczyć nawet 30% osób powyżej 70 lat (bez chorób istotnie wpływających na proces połykania). Kaszel w trakcie posiłku, selekcja produktów ze względu na ich twardość, odchrząkiwanie, problemy z połknięciem tabletek mogą sugerować zaburzenia połykania. Warto skonsultować z dietetykiem wpływ zdiagnozowanej choroby na zapotrzebowanie na energię i białko. Indywidualne dopasowanie sposobu żywienia do potrzeb seniora zwiększy szanse poprawy stanu odżywienia. Do zadań opiekuna może należeć dbanie o prawidłowe nawodnienie chorego i zapisywanie wypijanych płynów. Jakakolwiek utrata masy ciała powinna być skonsultowana z lekarzem i dietetykiem, aby ocenić przyczyny i podjąć odpowiednią interwencją żywieniową celem profilaktyki niedożywienia

W jaki sposób można leczyć niedożywienie? 

Zdarza się, że Rodzina i/lub Opiekunowie nie mają możliwości prawidłowo zbilansować posiłków pod względem wartości energetycznej i odżywczej. Dodatkowo, chory odmawia spożywania posiłków, zjada mniej niż 50% porcji. Żywienie doustne staje się niewystarczające i senior traci masę ciała, wówczas można sięgnąć po wsparcie żywieniowe dietami medycznymi i stosować je jako uzupełnienie diety (pomiędzy posiłkami lub dodawać do posiłków). Diety te w niewielkiej objętości, są skoncentrowanym źródłem składników energetycznych i budulcowych (białka, tłuszczów i węglowodanów), ale także składników funkcjonalnych tj. arginina, cynk – istotnych w procesie gojenia ran czy kwasy omega 3, cholina oraz witaminy z grupy B niezbędne w funkcjonowaniu układu nerwowego.

Diety przemysłowe dobiera się między innymi w zależności od chorób współistniejących, rytmu wypróżnień i zapotrzebowania na energię i białko ustalanego indywidualnie dla chorego. 

Artykuł sponsorowany.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Poznaj strategie walki ze skutkami choroby Alzheimera

    Uważa się, że choroba Alzheimera jest wiodącą przyczyną demencji w grupie osób starszych. Niestety nadal zagadką pozostają czynniki ryzyka, brakuje także skutecznego leczenia. Obecnie model diety śródziemnomorskiej jest rekomendowany zarówno w profilaktyce, jak i wspomaganiu leczenia. Wyniki badań naukowych sugerują, iż pierwszym objawem zwiastującym chorobę jest utrata węchu, choć trudno ocenić, czy problem postępuje wraz z progresją schorzenia. Niewątpliwie problemy z jakimi może zetknąć się opiekun chorego zależą od stadium rozwoju choroby.

  • Zespół słabości – stąpanie po kruchym lodzie

    Zespół słabości, czasami nazywany zespołem kruchości, dotyczy osób starszych. Osoby prezentujące cechy zespołu słabości wykazują wyższe ryzyko upadków, złamań, ograniczenia samodzielności (problem z czynnościami życia codziennego), zaburzeń poznawczych, ale przede wszystkim wyższe ryzyko zgonu w przypadku hospitalizacji czy interwencji chirurgicznej. Bez wątpienia warto poznać potencjalne przyczyny tego zaburzenia i jak najwcześniej podjąć działania profilaktyczne.

  • Wkładka domaciczna (hormonalna i niehormonalna) – zalety i wady spirali antykoncepcyjnej

    Wkładka domaciczna jest dziś często wybieraną metodą antykoncepcji. Jest to łatwo odwracalna, długoterminowa forma antykoncepcji o wysokiej skuteczności, która nie wymaga regularnych czynności związanych z zachowaniem jej działania. Dostępność w dwóch wariantach umożliwia jej stosowanie także u kobiet, które nie mogą przyjmować środków hormonalnych na stałe ze względu na swoiste przeciwskazania. 

  • Probiotyki i kiszonki lekiem na halitozę

    Najnowsze badania nad problemem halitozy pokazują, że stosowanie probiotyków w formie bakterii Gram-dodatnich może pomóc w walce z tą przykrą przypadłością. Czy drobnoustroje probiotyczne rozwiązują problem raz na zawsze?

  • Wyzwania dla zdrowia psychicznego po pandemii COVID-19

    Jeszcze nigdy wcześniej nie żyliśmy w tak kosmopolitycznych warunkach. Świat trzymamy w telefonie, a na telekonferencjach łączymy się transnarodowo, międzykulturowo, interkontynentalnie. Podobnie szukamy konsultacji wirtualnych i teleporad ze specjalistami zdrowia i jedyne, co może stanowić barierę, to strefa czasowa i koszty.

  • Choroby psychiczne i związki. Jak żyć z osobą chorą?

    Według badań przeprowadzonych przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie nawet 25% Polaków może doświadczać w swoim życiu trudności z zakresu zdrowia psychicznego. Oznacza to, że ok. 9 milionów osób boryka się z problemami wymagającym terapii lub przynajmniej konsultacji ze specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego. Oczywiście liczby te nie dają pełnego obrazu sytuacji i nie uwzględniają osób w przejściowych kryzysach psychicznych na skutek trudnych lub traumatycznych wydarzeń z życia. Problem ten może dotyczyć nawet połowy wszystkich dorosłych – oczywistym jest więc, że duża część z tych osób może tworzyć w tym czasie związki.

  • Zdrowie psychiczne: gdzie zwrócić się o pomoc?

    Coraz więcej słyszymy o konieczności dbania o swoje zdrowie psychiczne. Informacje o tym, jak to zrobić, obiegają internet, powstają kolejne poradniki, w których zawarte są sposoby, na czym owa dbałość ma się opierać.

  • Czym są emolienty do włosów? Jak ich używać, żeby włosy nie wyglądały jak tłuste strąki?

    Co wybrać – humektanty, proteiny, emolienty do włosów czy może produkty PEH? Osoby, które znają tajniki tzw. włosingu, poruszają się wśród produktów do pielęgnacji jak ryby w wodzie. Doskonale wiedzą, którego produktu potrzebują ich włosy na danym etapie. W tym artykule sprawdzimy, czym są emolienty, jak działają i kto powinien sięgać po nie częściej niż po inne składniki w szamponach, a może przede wszystkim w odżywkach, maskach czy kremach do włosów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij