Wstrząs anafilaktyczny – jak udzielić pierwszej pomocy?

Anafilaksja jest to bardzo silna reakcja nadwrażliwości na konkretny czynnik, zazwyczaj pokarm, alergen wziewny lub jad owadów. Objawy wstrząsu anafilaktycznego rozwijają się bardzo szybko i mogą stanowić zagrożenie dla życia pacjenta. Należy pamiętać też o tym, że czasami w przebiegu anafilaksji może dojść do tzw. reakcji nadwrażliwości typu późnego - objawy wstrząsu rozwijają się w przeciągu 72 godzin od zadziałania czynnika uczulającego.

Jakie są objawy wstrząsu anafilaktycznego?

Objawy anafilaksji zazwyczaj obejmują zmiany skórne, układ krążenia i oddechowy, przewód pokarmowy oraz ośrodkowy układ nerwowy.

• Zmiany na skórze obejmują powstanie pokrzywki, pojawia się świąd, czasami rumień. Może dojść także do obrzęku tkanki podskórnej (jest to obrzęk naczynioruchowy), który jest najbardziej groźny w sytuacji, kiedy obejmuje okolice głowy i szyi.
• Zmiany, które obejmują układ krążenia, to przede wszystkim znaczny spadek ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszenie czynności serca, może dojść do nagłego zatrzymania krążenia.
• Objawy związane ze układem oddechowym to zwykle przyspieszenie i skrócenie oddechu, pojawia się duszność, która ma związek z obturacją (skurczem) oskrzeli.
• Jeśli chodzi o przewód pokarmowy, to może pojawić się biegunka, uporczywe bóle brzucha, wymioty. Mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, w końcowej fazie wstrząsu może dojść do zaburzeń świadomości.

Jak pomóc osobie, u której doszło do wstrząsu anafilaktycznego?

W pierwszej kolejności należy jak najszybciej usunąć czynnik, który wywołał wstrząs (pokarm, owada). Jeśli pacjent wie, że jest uczulony na konkretny czynnik i że po jego zadziałaniu występuje u niego silna reakcja nadwrażliwości, zawsze powinien mieć ze sobą adrenalinę w penie, którą może sam lub z pomocą innej osoby, podać domięśniowo w udo. Następnie należy wezwać pogotowie ratunkowe. Jeśli w takiej sytuacji mamy dostępny lek przeciwhistaminowy, także należy podać go pacjentowi, następnie należy ułożyć go w pozycji z nogami nieco uniesionymi do góry. Jeśli pacjent straciłby przytomność i doszłoby do zatrzymania krążenia i braku oddechu, wtedy świadek zdarzenia musi podjąć akcję reanimacyjną, którą należy prowadzić do momentu przyjazdu pogotowia ratunkowego. Pacjent następnie powinien trafić do szpitala, gdzie zostanie poddany obserwacji, aby upewnić się, czy nie dojdzie do kolejnej, późnej reakcji anafilaktycznej.