Jak odbudować barierę hydrolipidową skóry? Czy uszkodzona może powodować nasilenie trądziku?

Niezależnie od typu cery, dbanie o odpowiedni stan jej bariery ochronnej jest kluczowym zadaniem codziennej pielęgnacji. Utrzymanie właściwej zawartości lipidów i wody w naskórku zabezpiecza skórę nie tylko przed przesuszeniem, ale także wnikaniem do jej wnętrza alergenów, drobnoustrojów i substancji drażniących. Zimą, gdy skóra jest narażona na długotrwałe działanie suchego i ogrzanego powietrza oraz duże zmiany temperatur, wiatr i mróz, zadbanie o barierę ochronną jest niezwykle istotne.

Co to jest bariera hydrolipidowa?

Bariera ochronna skóry składa się z warstwy rogowej naskórka, mikrobiomu i płaszcza hydrolipidowego, w którego skład wchodzą substancje wydzielane przez dwa rodzaje gruczołów – łojowe i potowe. Płaszcz hydrolipidowy pokrywa naskórek z zewnątrz i zawiera m.in. trójglicerydy, kwasy tłuszczowe, estry woskowe, skwalen, cholesterol, ceramidy, wodę i mocznik. Bariera naskórkowa pełni szereg istotnych funkcji chroniących skórę przed czynnikami zewnętrznymi, wnikaniem szkodliwych substancji chemicznych i mikroorganizmów oraz nadmiernym odparowywaniem wody z naskórka (TEWL).

Jakie są przyczyny zaburzeń bariery hydrolipidowej skóry?

Zbyt częste i mocne złuszczanie skóry oraz nieumiejętne stosowanie intensywnie działających substancji aktywnych, takich jak retinol czy kwasy, może także doprowadzić do naruszenia bariery ochronnej skóry. Do takich zaburzeń może dojść także w przypadku terapii dermatologicznych z zastosowaniem niektórych leków, np. izotretinoiny lub miejscowo stosowanych substancji sterydowych. Do czynników zewnętrznych negatywnie wpływających na stan płaszcza ochronnego skóry należą: suche, gorące powietrze, nagłe zmiany temperatury, promieniowanie UV, niskie temperatury, wiatr czy klimatyzacja.

Objawy zaburzonej bariery hydrolipidowej

Zaburzona bariera hydrolipidowa objawia się przesuszeniem skóry, któremu towarzyszy uczucie ściągnięcia, a czasem nawet pieczenia i świądu. Skóra staje się nadwrażliwa i łatwiej pojawiają się na niej podrażnienia i zaczerwienienia. Naruszenie bariery hydrolipidowej może także dać objaw nadmiernie przetłuszczającej się skóry, która próbując odbudować swój płaszcz ochronny, zwiększa produkcję sebum, co dodatkowo sprzyja powstawaniu niedoskonałości, czyli zaskórników. Co więcej, uszkodzona bariera ochronna to większe prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji alergicznych, trądziku dojrzałego, trądziku różowatego i atopowego zapalenia skóry (AZS).

Żeby sprawdzić, w jakim stanie jest płaszcz hydrolipidowy, należy przed snem oczyścić skórę przy pomocy delikatnego produktu myjącego. Po 15 minutach zaobserwować stan skóry. Czy jest ściągnięta, napięta, zaczerwieniona, a może swędzi lub piecze? Kolejną obserwację należy przeprowadzić rano po całej nocy bez kosmetyków na twarzy. Jeśli podczas którejś z obserwacji wystąpią wspomniane objawy, jest to znak, że bariera hydrolipidowa potrzebuje odbudowy.

Jakie kosmetyki stosować, żeby odbudować barierę hydrolipidową?

Podczas odbudowy i regeneracji uszkodzonej skóry najważniejsze jest wyeliminowanie wszystkich czynników, które zaburzają prawidłowy skład płaszcza hydrolipidowego. Istotnym elementem jest delikatne oczyszczanie skóry, np. przy pomocy pianki o fizjologicznym pH. Warto ograniczyć stosowanie kosmetyków złuszczających na bazie kwasów i pochodnych witaminy A, w tym retinolu. Nie należy także pomijać codziennej ochrony przeciwsłonecznej. Wybierając kosmetyk, niezależnie czy będzie to serum, krem czy lotion, warto kierować się zawartością składników pomagających odbudować barierę hydrolipidową.

Wśród składników znajdują się te o właściwościach nawilżających:

• kompleks NMF (ang. Natural Moisturising Factor, Naturalny Czynnik Nawilżający), który silnie nawilża i zatrzymuje wodę – w jego skład wchodzą m.in.: mocznik, sodium PCA, kwas mlekowy, mleczan sodu, cukry, składniki mineralne;
• kwas hialuronowy – składnik naturalnie występujący w skórze i wiążący wodę;
• mocznik;
• kwasy PHA, np. kwas laktobionowy i glukonolakton.

Oraz składniki uzupełniające zawartość lipidów:

• ceramidy – tworząc tzw. „cement międzykomórkowy”, zabezpieczają warstwę rogową przed czynnikami zewnętrznymi;
• nienasycone kwasy tłuszczowe, np. kwas oleinowy – zawarte w olejach pochodzenia naturalnego, np. w oleju konopnym, oleju ze słodkich migdałów, oleju awokado;
• skwalan – kompatybilna i nasycona forma skwalenu, który jest naturalnie obecny w ludzkim sebum;
• oleje i masła roślinne;
• lanolina.

Jak zapobiegać uszkodzeniom bariery hydrolipidowej?

Aby zapobiegać uszkodzeniu bariery hydrolipidowej, należy unikać silnych substancji myjących oraz ograniczyć stosowanie szczoteczek do mycia twarzy, które działają jak peeling. Do mycia twarzy lepiej używać dłoni, a stosowanie peelingów należy ograniczyć do 1 razu w tygodniu. Kosmetyki ziarniste należy zastąpić delikatnym peelingiem enzymatycznym. Niewskazane jest także stosowanie kosmetyków z kwasami i retinolu na podrażnioną skórę. Należy pamiętać, że zbyt długie i częste kąpiele mogą również niekorzystnie wpływać na barierę ochronną skóry całego ciała.

Dieta na piękną skórę – o czym pamiętać w kontekście bariery hydrolipidowej?

Dbanie o barierę hydrolipidową to nie tylko odpowiednia pielęgnacja skóry, ale także zdrowa dieta i przyjmowanie dostatecznej ilości płynów w ciągu dnia (ok. 2 litrów). Dieta bogata w ryby, orzechy i nierafinowane oleje roślinne dostarcza odpowiedniej ilości NNKT, czyli niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Można także wspomóc swój organizm i stosować suplementy diety z kwasami, np. kapsułki z olejkiem z wiesiołka, tran do picia czy kapsułki do żucia.