Kardamon – czy jest zdrowy? Jakie ma właściwości?

Wśród ogromnej ilości przypraw importowanych z różnych zakątków naszej planety jedną z popularniejszych jest kardamon. Ze względu na przyjemny smak i aromat nadano mu nawet tytuł „króla przypraw”. Kardamon jest używany w kuchni, medycynie i kosmetologii. Jak większość przypraw naturalnych, wywiera korzystny wpływ na nasz organizm.

Kardamon – czym jest? Pochodzenie i odmiany kardamonu

Kardamon to cenna przyprawa pozyskiwana z nasion wieloletniej Elettaria cardamomum, należącej do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Roślina była już znana i ceniona w starożytności. Jej korzyści zdrowotne jako pierwsi dostrzegli Babilończycy i Asyryjczycy, a także greccy lekarze – Dioscorides i Hipokrates, którzy pisali o jej właściwościach leczniczych w kontekście poprawy trawienia. Ze względu na ogromne zainteresowanie kardamonem przyprawa stała się towarem luksusowym.  

Wyróżnia się dwa główne rodzaje kardamonu: 

• mały – zielony kardamon (Elettaria cardamomum),
• duży – czerwony/czarny kardamon (Amomum subulatum).

Obie odmiany różnią się od siebie nie tylko kolorem i wielkością ziaren, ale przede wszystkim smakiem, dlatego nie powinno się ich wzajemnie zastępować w przyrządzaniu potraw. 

Gdzie kupić kardamon i w jakiej postaci?

W dobrej jakości kardamon najlepiej zaopatrzyć się na lokalnych bazarach podczas egzotycznych podróży do Indii, Gwatemali czy Tanzanii. W Polsce przyprawę tę możemy kupić w sklepach zielarskich, z żywnością naturalną, zamawiając w Internecie czy coraz częściej – w supermarketach. Kardamon możemy dostać w postaci całych lub zmielonych ziaren. Należy jednak pamiętać, że w zmielonej formie szybciej straci swój aromat, więc korzystniejszym rozwiązaniem będzie kupno całych ziaren i mielenie ich bezpośrednio przed dodaniem do potrawy.

Kardamon – wartości odżywcze

Kardamon jest przyprawą uprawianą na kilku kontynentach, w związku z tym jego wartości odżywcze, w zależności od pochodzenia, mogą się delikatnie różnić. Według badań przeprowadzonych na ziarnach z Etiopii, kardamon jest bardzo bogaty w węglowodany, mniej w tłuszcze, białko i błonnik. Analizując skład mineralny, w kardamonie można znaleźć głównie potas (843,28 mg/100 g), fosfor (151,29 mg/100 g), wapń (109,87 mg/100 g) i magnez (102,76 mg/100 g). Oprócz tego w małym stężeniu zawiera siarkę, mangan, żelazo, cynk oraz bor.  

Właściwości lecznicze kardamonu

Kardamon posiada pełen wachlarz właściwości leczniczych, m.in.: właściwości antyseptyczne, przeciwskurczowe (nerwowo-mięśniowe), wykrztuśne, przeciwbakteryjne czy moczopędne. Ponadto przyprawa ta działa przeciwzapalnie. W Indiach powszechnie stosowana jest w leczeniu infekcji zębów i dziąseł, w profilaktyce i leczeniu dolegliwości gardła oraz w chorobach płuc i gruźlicy. Kardamon znajduje zastosowanie również w tradycyjnej medycynie indyjskiej, gdzie używany jest jako antidotum na jad węża i skorpiona.

Zastosowanie kardamonu w kuchni

Kardamon jest dodatkiem wykorzystywanym do herbaty, kawy, napojów bezalkoholowych, przekąsek, dań słodkich i wytrawnych. W kuchni arabskiej kardamon stosuje się do dań z ryżu i mięsa, np. tureckiego pilaw i arabskiego kabsa lub majboos. W tym celu mięso (rzadziej warzywa) duszone jest w gęstym, aromatycznym sosie z kardamonem, następnie dodaje się niegotowany ryż i powoli dusi tak, aby wchłonął sos i cały jego aromat.  

W Europie kardamon nie jest już tak bardzo popularny, ale może pojawić się w niektórych przepisach na ciastka (na przykład niemieckie Lebkuchen). W krajach skandynawskich natomiast przyprawą wzbogaca się ciasta i słodkie pieczywo, a także wędliny.

Kardamon w kosmetyce – olejek kardamonowy

Kardamon jest często dodawany do produktów do pielęgnacji skóry w celach antyseptycznych i przeciwzapalnych. Ze względu na właściwości lecznicze kosmetyki z jego dodatkiem działają kojąco i poprawiają kondycję skóry. Olejek eteryczny z kardamonu pomaga w usuwaniu przebarwień, nadając skórze zdrowy wygląd. Ma też właściwości nawilżające, dlatego często dodaje się go do kosmetyków do pielęgnacji ust (na przykład do balsamów). Ze względu na przyjemny korzenny aromat używany jest też do produkcji, perfum, mydeł, żeli pod prysznic, pudrów i innych kosmetyków. 

Kardamon – przeciwwskazania, skutki uboczne

Przeciwwskazaniem do stosowania kardamonu w jakiejkolwiek jego postaci jest nadwrażliwość na tę przyprawę. Wyraźny smak i aromat mogą bowiem powodować poważne reakcje alergiczne. Zabrania się stosowania nasion i oleju kardamonu osobom cierpiącym na takie choroby jak wrzody czy nieżyt żołądka. Dodatkowo kardamon w dużej ilości nie jest zalecany kobietom w okresie ciąży i laktacji. Olejku eterycznego i nasion kardamonu nie należy też podawać dzieciom w wieku poniżej 6 lat.

Pyszny przepis z kardamonem

Gotowane gruszki z kardamonem i szafranem

Składniki:

• 0,5 łyżki ziaren kardamonu,
• 1 szklanka wytrawnego białego wina, 
• 0,5 szklanki ksylitolu,
• 1,5 łyżki świeżego soku z cytryny, 
• 1/4 łyżeczka nitek szafranu,
• 4 duże, obrane gruszki.

Delikatnie zmiażdż kardamon wałkiem do ciasta, aby lekko rozerwać strąki bez wypuszczania nasion. Połącz kardamon, wino, ksylitol, sok z cytryny, szafran w niewielkim rondlu i na średnim ogniu i mieszaj, aż cukier się rozpuści. Doprowadź do wrzenia. Dodaj gruszki i w razie potrzeby wodę, aby całkowicie je zanurzyć. Przykryj lekko uchyloną pokrywką i gotuj na wolnym ogniu, od czasu do czasu obracając, aż gruszki będą miękkie, ale nie rozgotowane (około 30 minut). Gruszki przełóż łyżką cedzakową na talerz. Zwiększ ogień i gotuj płynną pozostałość przez ok. 10–15 minut. Nałóż trochę syropu na gruszki (zimne lub o temperaturze pokojowej).