Rozmaryn – co warto o nim wiedzieć? Właściwości lecznicze i zastosowanie rozmarynu

Właściwości rozmarynu wykorzystuje się nie tylko w kuchni. Stosuje się go także w medycynie, aromaterapii oraz kosmetologii. Preparaty z dodatkiem rozmarynu poprawiają trawienie, obniżają ciśnienie tętnicze czy działają rozkurczająco. Z dobrodziejstw olejku rozmarynowego korzysta aromaterapia. Jakie inne właściwości posiada rozmaryn? Na co pomoże? Gdzie jeszcze można go wykorzystać? Podpowiadamy. 

Rozmaryn to zioło, które nie tylko pachnie jak las, ale nawet wygląda jak gałązka choinki. Był uważany swego czasu za symbol wiernej miłości i nadal czasem jest motywem przewodnim na przyjęciach weselnych. Świetnie sprawdza się nie tylko jako dodatek smakowy, ale także jako dekoracja stołu, prezentu, ciast lub wieńców. Poza kuchnią i dekoracją wykorzystywany jest także do produkcji kosmetyków, olejków eterycznych oraz naturalnych kadzideł. Mało jest tak szeroko wykorzystywanych ziół jak rozmaryn.

Rozmaryn – co to za roślina? Charakterystyka, odmiany rozmarynu

Rozmaryn to wiecznie zielone zioło należące do rodziny jasnotowatych, pochodzące z basenu Morza Śródziemnego. Jest rośliną wieloletnią, niezwykle aromatyczną z atrakcyjnym wyglądem. Liście wyrastają z długiej łodygi, która w kolejnych latach robi się zdrewniała i twarda. Roślina jest wieloletnia i w korzystnych warunkach dorasta nawet do wysokości dwóch metrów.

Rozmaryn – właściwości lecznicze i działanie 

Rozmaryn jest ziołem o bardzo silnych właściwościach prozdrowotnych. Wiąże się to z zawartością wielu składników aktywnych zawartych w jego olejkach eterycznych. Należą do nich między innymi: kwas kawowy, karnozowy, chlorogenowy, oleanolowy, rozmarynowy, ursolowi, kamfora, borneol, cyneol, karnozol, eukaliptol, rozmanol, rozmachinon, pochodne eugenolu oraz diosmina.

Wyżej wymienione związki pomagają łagodzić astmę, kolkę nerkową czy choroby zapalne. Zapobiegają chorobie niedokrwiennej serca, obniżają ciśnienie tętnicze, poziom glukozy we krwi, poprawiają profil lipidowy. Wykazują bardzo silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne – zmiatają wolne rodniki, zmniejszając jednocześnie prawdopodobieństwo pojawienia się nowotworów.

Rozmaryn lekarski (łac. Rosmarinus officinalis L. cineoliferum) jest znany również ze swojego działania rozkurczającego, dzięki czemu wykorzystuje się go w chorobach przewodu pokarmowego. Łagodzi skurczowe bóle żołądka, wspomaga leczenie chorób jelit i pęcherzyka żółciowego (działanie żółciopędne i żółciotwórcze) oraz poprawia trawienie. 

Rozmaryn – zastosowanie 

Rozmaryn w postaci świeżych lub suszonych liści wykorzystywany jest jako przyprawa w kuchni – świetnie komponuje się z dziczyzną, drobiem, a nawet rybami. Fantastycznie wzbogaca smak i aromat pieczonych warzyw oraz świeżo upieczonego chleba. Często wykorzystywany jest także do produkcji napojów gorących (jako dodatek do zimowej herbaty), zimnych (na przykład ginu) i co ciekawe dobrze komponuje się także z owocami.

Używa się go do aromaterapii oraz w produkcji kosmetyków. Jest jednym z bardziej trwałych ziół po zerwaniu, dlatego często wykorzystywany jest do dekoracji stołu i nie tylko. 

Olejki rozmarynowe 

W skład olejku rozmarynowego wchodzi ogrom związków o charakterze prozdrowotnym. W aromaterapii olejek rozmarynowy wykorzystywany jest w celu poprawy nastroju oraz na problemy skórne i oddechowe (działa lekko wykrztuśnie). Stosuje się go także w celu poprawy pamięci krótkotrwałej i długotrwałej oraz koncentracji.

Rozmaryn zastosowany w kosmetykach zapobiega starzeniu się skóry, zmianom zapalnym i zmarszczkom, dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym.

Rozmaryn – o czym pamiętać przy zakupie? Jak przechowywać? 

Kupując rozmaryn w doniczce, warto zwrócić uwagę na to, żeby wszystkie liście były równo wybarwione, w ciemnozielonym kolorze z domieszką srebra. Nie powinien być zbytnio przelany, ponieważ jest rośliną zdecydowanie sucholubną. Pochodzący z basenu Morza Śródziemnego raczej przetrzyma nadmierne przesuszenie niż przelanie. Bardzo dobrze utrzymuje się w trakcie uprawy w doniczce.

Jak przechowywać rozmaryn? Jeśli kupiony został w formie ściętej, trzymaj go w pudełeczku lub owinięty wilgotnym ręcznikiem papierowym w lodówce. W razie zakupienia zbyt dużej ilości świeżego rozmarynu można go zamrozić, gdyż świetnie się do tego nadaje. Można to zrobić albo mrożąc same gałązki, albo po oderwaniu listków umieścić je w foremce do kostek lodu, zalać olejem rzepakowym lub oliwą i zamrozić w tej formie (sprawdź przepis poniżej). 

Rozmaryn – przeciwwskazania do spożywania 

Rozmaryn uważany jest za bezpieczne zioło, jeśli stosowany jest jako przyprawa. W przypadku stosowania olejku mogą pojawić się reakcje alergiczne, powinny więc na niego uważać osoby ze skłonnościami do reakcji uczuleniowych. Duże dawki rozmarynu mogą powodować poronienie, nie powinny więc spożywać suplementów z rozmarynem kobiety w ciąży. Bezpieczne jest jednak spożywanie rozmarynu jako przyprawy.

Przykładowe przepisy z użyciem rozmarynu 

Rozgrzewająca herbata z rozmarynem 

Składniki:

• liście czarnej herbaty bez dodatków smakowych (możesz wykorzystać oczywiście herbatę w torebce, ale najlepszej jakości napar uzyskasz z dobrej herbaty liściastej, 
• gałązka rozmarynu, 
• 4 plasterki pomarańczy, 
• garść mrożonych lub świeżych malin,
• 1 litr wrzątku. 

Herbatę wraz z rozmarynem zalej w dzbanku wrzątkiem i parz około 2– 3 minuty. Usuń liście herbaty, dodaj maliny oraz pomarańczę. Podawaj na gorąco. 

Rozmarynowe kostki pełne smaku 

Składniki:

• gałązki rozmarynu, 
• oliwa z oliwek lub olej rzepakowy. 

W foremkach do kostek lodu umieść umyte, osuszone i oderwane od łodyżek listki rozmarynu – około 10 na kostkę. Zalej olejem lub oliwą. Wsadź do zamrażarki. Po kilku godzinach, kiedy będą miały konsystencję stałą, wyciągnij je z foremki i wrzuć do woreczka strunowego, a następnie szczelnie zamknij. Jeśli masz foremki silikonowe, to nie powinno to stanowić problemu, jeśli masz foremki plastikowe, to konieczne może być umieszczenie foremki na chwilę w ciepłej wodzie, aby kostki łatwiej wyszły.  

Rozmarynowe pieczone frytki z warzyw 

Składniki (2 porcje):

• 1 marchewka, 
• 1 pietruszka, 
• 1 burak, 
• 1 batat, 
• 2 łyżki oliwy, 
• 1 łyżeczka granulowanego czosnku,
• 1 łyżeczka suszonego rozmarynu, 
• 2 łyżki parmezanu, 
• sól, pieprz. 

Wszystkie warzywa obierz i pokrój w słupki. W misce wymieszaj oliwę i wszystkie przyprawy, dodaj pokrojone warzywa i parmezan. Wymieszaj dokładnie, wysyp na blaszkę wyłożoną papierem do pieczenia. Piecz w nagrzanym do 180℃ piekarnika z termoobiegiem i piecz 20–30 minut. W trakcie pieczenia możesz uchylić kilkakrotnie drzwi piekarnika, aby usunąć nadmiar pary, a w mniej więcej połowie pieczenia przewrócić warzywa na drugą stronę. Staraj się je rozkładać tak, aby ze sobą nie sąsiadowały, wtedy będą bardziej chrupiące. Dla uzyskania maksymalnie chrupiącego efektu możesz także rozłożyć na kratce zamiast na blaszce wyłożonej papierem.