Majeranek – wartości odżywcze, właściwości i zastosowanie. Jak go przechowywać i do czego dodawać?

Majeranek to przyprawa, która jest dobrze znana w polskich kuchniach. Oprócz jego walorów smakowych docenia się także jego właściwości lecznicze. Poprawia trawienie, działa przeciwzapalnie oraz wiatropędnie. Olejek majerankowy będzie pomocny w walce z trądzikiem. Co jeszcze warto wiedzieć o majeranku? Czym różni się od oregano?

Lebiodka majeran, majoran, marjanek, lebiodka majeranek, ziele kiełbasiane, kiełbaśnik, majeran ogrodowy, kołdunowe ziele – te wszystkie określenia dotyczą jednej rośliny, a dokładniej majeranku znanego głównie jako jedno z aromatycznych ziół przyprawowych dodawanych do wielu dań. 

Majeranek – historia, charakterystyka, odmiany

Majeranek ogrodowy (Origanum Majorana L.) należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Jest rośliną zielną, osiągającą wysokość 30–60 cm. Nazwa „majeranek” nawiązuje do arabskiego słowa „marjamie”, które oznacza „nieporównany”.

Roślina ta znana jest powszechnie w postaci pokruszonego ziela przyprawowego o szarozielonej barwie i charakterystycznym zapachu. W handlu spotyka się głównie majeranek otarty, zdecydowanie rzadziej całe wysuszone gałązki.

Obecnie uprawia się go w krajach obszaru Morza Śródziemnego, w Ameryce Północnej, Azji, Afryce oraz w różnych krajach Europy, w tym w Polsce. Rozróżnia się dwie popularne odmiany majeranku: majeranek francuski oraz niemiecki.

Majeranek a oregano

Majeranek i oregano (a dokładniej lebiodka pospolita) należą do tej samej rodziny i często są ze sobą mylone. Dodatkowo oregano nazywane jest „dzikim majerankiem”, co wprowadza jeszcze większą dezorientację. Nie są jednak tym samym, a odróżnienie oregano od majeranku jest najprostsze głównie w okresie kwitnienia ze względu na charakterystycznie zróżnicowane kwiatostany.

Majeranek – wartości odżywcze, kalorie i witaminy

Jeżeli chodzi o kaloryczność, to 100 g majeranku (łyżeczka tej przyprawy waży w przybliżeniu 4 g, a szczypta ok. 0,5 g) dostarcza 271 kcal. W tej ilości znajduje się 60,5 g węglowodanów, 12,6 g białka, 7,04 g tłuszczu oraz około 40 g błonnika.

W majeranku znajdziemy składniki mineralne, takie jak potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo oraz witaminy – A, C i witaminy z grupy B.

Majeranek – właściwości

Majeranek ma lecznicze właściwości. Zioła przyprawowe z rodziny Lamiaceae (w tym majeranek) mają udowodnione w badaniach właściwości przeciwutleniające.

Pośród obecnych w majeranku składników antyoksydacyjnych wymienia się karwakrol, eugenol, fenol, kwas askorbinowy, kwas ursolowy i kwas oeanolowy. Dlatego szczególnie interesujące wydaje się być wykorzystanie majeranku ze względu na jego właściwości antyoksydacyjne.

Majeranek oraz olejek majerankowy wykazują właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Majeranek wydaje się mieć korzystny wpływ w przypadku chorób układu krążenia i zaburzeniach rytmu mięśnia sercowego.

Majeranek – zastosowanie

Majeranek wykorzystywany jest jako środek przeciwzapalny, wiatropędny, ograniczający nadmierną fermentację i ułatwiający trawienie. Występuje jako składnik maści do łagodzenia stanów zapalnych oraz kropli do płukania jamy ustnej. Popularną maść majerankową stosuje się przy katarze.

Majeranek może być dodawany do żywności zarówno w postaci świeżej, suszonej, rozdrobnionej, jak i w postaci ekstraktów.

Majeranek – jak hodować? Jak przechowywać?

Mimo że używany jest głównie w postaci suszonej, warto w kuchni korzystać również ze świeżego majeranku. Można go hodować w doniczce, zapewniając mu nasłonecznione miejsce (doniczkę postawić przy oknie z największym dostępem do światła) oraz lekką, dobrze przepuszczalną glebę o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego.

Jak suszyć majeranek? Gałązki majeranku należy suszyć w zacienionym miejscu z dobrym przepływem powietrza. Po wysuszeniu należy go przechowywać w suchym miejscu, w szczelnym pojemniku.

Do czego dodawać majeranek?

Majeranek charakteryzuje się aromatycznym zapachem oraz lekko gorzkim, korzennym smakiem. Dodawany jest głównie do potraw ciężkostrawnych, takich jak dania z fasoli czy grochu. Dobrze komponuje się z wszelkimi rodzajami mięs. Pobudza trawienie, więc będzie świetnym dodatkiem m.in. do duszonej i pieczonej baraniny, dziczyzny, wieprzowiny. Podobnie jak tymianek czy rozmaryn, majeranek pasuje do warzyw korzeniowych. Na przykład może być dodatkiem do zapiekanki ziemniaczanej czy pieczonej marchewki. Oprócz tego wzbogaca smak dań z grzybami.

Przykładowe przepisy z wykorzystaniem majeranku

Poniżej znajdują się przykładowe przepisy, w których można wykorzystać majeranek.

Pasta do kanapek z soczewicy i dyni

Składniki:

• cebula – 0,5 sztuki,
• czosnek – 1 ząbek,
• koncentrat pomidorowy – 1 łyżeczka,
• majeranek suszony –1 łyżeczka,
• musztarda –1 łyżeczka,
• olej rzepakowy – 1 łyżeczka,
• pieprz czarny – 3 szczypty,
• purée z dyni – 0,5 szklanki,
• soczewica – 0,5 szklanki,
• sól – 1 szczypta.

Opis przygotowania: Soczewicę ugotować według instrukcji na opakowaniu. Na patelni rozgrzać olej, podsmażyć pokrojony czosnek i cebulę. Ugotowaną soczewicę przełożyć do miski, zblendować. Dodać purée z dyni, koncentrat, musztardę oraz przyprawy i zawartość patelni. Ponownie zblendować.

Boczniaki duszone z jabłkiem i cebulą

Składniki:

• cebula – 0,5 sztuki,
• grzyby boczniaki – 150 g,
• jabłko – 0,5 sztuki,
• majeranek suszony – 0,5 łyżeczki,
• olej rzepakowy – 1 łyżka,
• pieprz czarny – 2 szczypty,
• sos sojowy ciemny – 1 łyżeczka,
• ziele angielskie – 1 sztuka.

Opis przygotowania: Cebulę obrać i pokroić w cienkie plasterki. Jabłko obrać, usunąć gniazdo nasienne, a następnie pokroić w kostkę. Boczniaki umyć oraz pokroić w paski. Na patelni rozgrzać olej, podsmażyć cebulę i jabłko razem z zielem i majerankiem. Dodać boczniaki, podsmażyć. Wlać sos sojowy, wymieszać. Przyprawić pieprzem. Podawać z pieczywem.