Kakao – charakterystyka, właściwości i zastosowanie
Kakao znane jest ludzkości już od setek lat. Prócz swego charakterystycznego smaku i aromatu produkt ten charakteryzuje się także wieloma właściwościami zdrowotnymi. Jakim działaniem odznacza się kakao? Gdzie jeszcze znalazło ono zastosowanie? Sprawdźmy!
Kakao – charakterystyka
Kakao otrzymywane jest z nasion owoców kakaowca, rośliny mającej swe korzenie w Ameryce Łacińskiej. Kakaowiec właściwy (łac. Theobroma cacao) uprawiany jest w krajach tropikalnych głównie w Afryce, Azji oraz Ameryce Południowej i Środkowej. Jest bardzo delikatny, a do swojego wzrostu wymaga temperatury powietrza w przedziale 20–30℃ i wysokiej wilgotności.
Kakaowiec należy do niezbyt wysokich drzew i rośnie w cieniu innych wyższych roślin, dzięki czemu jest chroniony przed nadmierną ekspozycją na promienie słoneczne. Owoce kakaowca otoczone są grubą łupiną, a ich wnętrze wypełnia słodkawy, pachnący, biały miąższ. Początkowo owoce przybierają barwę zieloną, ale z biegiem czasu i wraz z dojrzewaniem zmieniają kolor na czerwony, pomarańczowy lub żółty. Jedno drzewo produkuje około 50 owoców, a w łupinie każdego z nich znajduje się od 20 do 60 ziaren. Aby uzyskać ważny przemysłowo tłuszcz kakaowy, ziarna zbiera się, a następnie poddaje kolejno fermentacji, suszeniu, prażeniu, mieleniu i tłoczeniu w temperaturze około 80–85℃.
Kakao – rodzaje
Jak podaje wybrana literatura, znanych jest ponad dwadzieścia gatunków kakaowca, lecz tylko jeden z nich wykorzystywany jest w produkcji czekolady. Jest to gatunek Theobroma cacao L., do którego zalicza się między innymi odmiany takie jak: criollo, forastero czy trinitario. Do kakao konsumpcyjnego należy odmiana forastero – odporna na niekorzystne warunki środowiska i charakteryzująca się mocno czekoladowym smakiem. Większa zawartość tłuszczu w porównaniu z pozostałymi odmianami dopełnia jego smak. To właśnie ten rodzaj stanowi 85% światowych zbiorów kakao. Odmiana criollo to jedyne 3% – głównie ze względu na większe wymagania klimatyczne. Rodzaj trinitario z kolei otrzymywany jest po skrzyżowaniu dwóch wcześniej wymienionych i stanowi około 12% zbiorów kakao.
Kakao – co zawiera? Jakie są jego wartości odżywcze?
Kakao to produkt bardzo pożądany w gastronomii. Tłuszcz kakaowy wykorzystywany jest między innymi do produkcji czekolady. 100 g sproszkowanego tłuszczu kakaowego dostarcza około 250 kcal, stąd o ile dodatek łyżeczki kakao do owsianki lub innych dań nie dostarczy nam zbyt wielu energii, o tyle spożycie całej czekolady niestety nie będzie już tak pożądane.
Kakao jest produktem o niskim indeksie glikemicznym – wartość IG wynosi około 20. Dzięki temu będzie dobrym składnikiem diety osób chorych na cukrzycę czy zmagających się z insulinoopornością. Jak w każdym innym wypadku, kluczowym będzie jednak umiar w spożyciu kakao.
Właściwości kakao – na co pomoże?
Dzięki obecności wymienionych w poprzednim akapicie składników kakao odznacza się wieloma właściwościami korzystnymi dla zdrowia. Obecności polifenoli przypisuje się działanie kardioprotekcyjne oraz przeciwmiażdżycowe. Flawonoidy będą miały również wpływ na poprawę pamięci, natomiast teobromina oraz w niewielkich ilościach kofeina pobudzą po wysiłku fizycznym.
Zastosowanie kakao
Kakao już od wielu lat świetnie sprawdza się w polskiej kuchni – jako składnik wypieków, owsianek, omletów czy koktajli. Swoje zastosowanie znajduje również i jako element kosmetyków. Masło uzyskane z kakao pielęgnuje bowiem skórę, a dzięki temu, że dostarcza żelaza, miedzi oraz magnezu – może wpłynąć na poprawę jej wyglądu. Obecność związków antyoksydacyjnych pozwala ponadto na walkę z wolnymi rodnikami, a co za tym idzie – znacznie spowalnia procesy starzenia. Masło kakaowe jest także składnikiem kremów do opalania, odżywek i szamponów do włosów, jak również olejków, balsamów, mydła oraz pomadek do ust. Ziarna kakaowca stosuje się również w przemyśle perfumeryjnym.
Zamienniki kakao
Ze względu na to, że kakao zalicza się do alergenów, nie będzie ono odpowiednie dla wszystkich. Na rynku istnieją jednak jego zamienniki, do których zalicza się między innymi karob. Produkt ten to inaczej mączka chleba świętojańskiego, która swoim smakiem przypomina kakaowy proszek.
Kakao – przeciwwskazania do spożywania
Jak już wcześniej wspomniano, kakao nie będzie produktem odpowiednim dla wszystkich, w tym m.in. dla osób z alergią na kakao. Ponadto wysoka zawartość teobrominy i kofeiny może stanowić przeciwwskazanie do spożycia go przez osoby borykające się z za wysokim ciśnieniem tętniczym krwi czy cierpiące na wybrane choroby serca.
Zdrowe przepisy z kakao
Owsianka kakaowa
Płatki owsiane zalej wrzątkiem i odstaw na kilka minut do napęcznienia, następnie odlej wodę. Jogurt naturalny wymieszaj z kakao, a wybrane owoce pokrój w drobne cząstki. Na dnie miski lub słoika kolejno układaj owsiankę, jogurt i owoce, posyp wierzch posiekanymi orzechami.
Odżywcze kakao z daktylami
Daktyle zalej wcześniej wrzątkiem (na kilka godzin). Następnie odlej wody, zblenduj daktyle razem z mlekiem, podgrzej i dodaj kakao oraz ulubione przyprawy (np. cynamon i imbir). Zagotuj, zamieszaj, podawaj na ciepło.
Czekoladowe naleśniki
Banany, mleko, wanilię oraz białka jajka zblenduj na gładką masę. W osobnej misce połącz składniki suche: mąkę, kakao, proszek do pieczenia, sól. Następnie, delikatnie połącz wszystko razem. Na rozgrzaną patelnię wlej niewielką ilość oleju i rozsmaruj pędzelkiem. Porcjami smaż naleśniki. Podawaj z ulubionymi owocami.