Podwyższone i obniżone monocyty. O czym świadczą i jaka jest norma?

Oznaczenie poziomu monocytów jest częścią badania morfologii krwi. Monocytoza, czyli podwyższony poziom monocytów może mieć wiele przyczyn, a jedną z nich jest infekcja bakteryjna. Z kolei monocytopenia, tj. niski poziom monocytów może wskazywać na zakażenie wirusem HIV lub białaczkę. Zakłada się, że każde większe odchylenie od normy powinno zostać skonsultowane z lekarzem. Jak się przygotować do badania monocytów, czy jest refundowane i jakie są normy dla dzieci i dorosłych? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

1. Monocyty – czym są i jakie mają funkcje?
2. Podwyższone lub obniżone monocyty, o czym świadczą?
3. Badanie poziomu monocytów, przygotowanie i przebieg
4. Monocyty – norma dla dzieci i dorosłych
5. Podwyższone monocyty – interpretacja wyników
6. Niskie monocyty w wyniku badania
7. Monocyty – cena/refundacja i skierowanie

Monocyty to komórki należące do grupy leukocytów, czyli białych krwinek. U osób zdrowych stanowią ok. 3–8% z wszystkich leukocytów i są największymi krwinkami występującymi w ludzkim krwiobiegu. Monocyty krążące we krwi mają zdolność przechodzenia z naczyń krwionośnych do tkanek, gdzie zamieniają się w makrofagi, czyli komórki żerne – fagocytujące. Ich głównym zadaniem jest walka z bakteriami i innymi drobnoustrojami obecnymi w organizmie oraz produkcja substancji regulujących działanie układu odpornościowego. Badaniem, które pozwala na oznaczenie ilości monocytów we krwi, jest tzw. morfologia krwi z rozmazem, a inaczej rozmaz krwi obwodowej z rozmazem. Jeżeli wynik tego badania pokazuje podwyższoną liczbę monocytów we krwi, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, ponieważ przyczynami takich zaburzeń mogą być nie tylko infekcje, ale także choroby zapalne, autoimmunologiczne lub nowotworowe.

Monocyty – czym są i jakie mają funkcje?

Monocyty, w morfologii krwi oznaczane również skrótem MONO, stanowią jeden z rodzajów leukocytów bez ziarnistości, czyli agranulocytów. Monocyty produkowane są w szpiku kostnym i osiągają największe rozmiary spośród wszystkich białych krwinek. Monocyty obecne we krwi mają zdolność przechodzenia z naczyń krwionośnych do otaczających je tkanek i narządów, gdzie ulegają przemianie w komórki żerne, czyli makrofagi. Monocyty mają ogromne zdolności do migracji i mogą docierać do bardzo odległych obszarów organizmu. Powierzchnia monocytów jest pokryta receptorami, z którymi mogą się łączyć substancje produkowane przez układ immunologiczny – chemokiny. Dzięki temu komórki te ulegają aktywacji w miejscach, w których toczy się stan zapalny, mogą przenikać przez błony komórkowe i docierać do różnych miejsc w organizmie, aby zwalczać patogeny chorobotwórcze. Monocyty mają również zdolność produkowania substancji regulujących pracę układu odpornościowego, takich jak czynnik martwicy nowotworów (TNF), interferon i interleukiny. Ponadto umiejętnie prowadzą proces fagocytozy drobnoustrojów chorobotwórczych, jak i obumarłych komórek organizmu.

Podwyższone lub obniżone monocyty, o czym świadczą?

Zmiany w poziomie monocytów we krwi wynikają najczęściej z infekcji lub z zaburzeń pracy szpiku kostnego. Podwyższona liczba monocytów może być efektem chorób bakteryjnych, wirusowych lub grzybiczych, ale także nowotworów układu krwiotwórczego, takich jak białaczki i chłoniaki. Z kolei obniżona ilość tych komórek może być skutkiem zakażenia wirusem HIV prowadzącego do niszczenia monocytów i drastycznego spadku odporności organizmu.

Badanie poziomu monocytów wchodzące w skład morfologii krwi, należy wykonywać profilaktycznie, najlepiej raz do roku. Jest ono szczególnie zalecane wówczas, kiedy u pacjenta pojawiają się częste, nawracające zakażenia i problemy z odpornością organizmu lub występuje podejrzenie chorób hematologicznych.

Badanie poziomu monocytów, przygotowanie i przebieg

Ponieważ badanie poziomu monocytów wchodzi w skład badania morfologii krwi, przygotowanie do niego jest identyczne, jak w przypadku innych, podstawowych badań laboratoryjnych. Pacjent powinien zgłosić się do laboratorium na czczo, zachowując minimum 12-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Na 2–3 dni przed badaniem warto zadbać o ograniczenie intensywnego wysiłku fizycznego oraz stosowania używek. Należy poinformować lekarza wystawiającego skierowanie o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach diety, mogą one wpływać na uzyskany wynik.

Monocyty – norma dla dzieci i dorosłych

Zakresy referencyjne, w których powinna znaleźć się zarówno całkowita liczba monocytów we krwi, jak i ich udział procentowy we frakcji wszystkich białych krwinek, są ustalane dla każdego laboratorium diagnostycznym indywidualnie. Najczęściej jednak mieszczą się one w następujących przedziałach:

• dla dzieci poniżej 4 r.ż.: 0,05–1,1 tys./µl (2–7% WBC, czyli leukocytów),
• dla dzieci między 4 a 18 r.ż.: 0,1– 0,8 tys./µl (2–7%),
• dla osób dorosłych: 0,1–0,8 tys./µl (1–8%).

Podwyższone monocyty – interpretacja wyników

Podwyższony poziom monocytów, nazywany także monocytozą, może mieć różne przyczyny, a interpretacja uzyskanego wyniku powinna być zawsze wykonywana przez lekarza, z uwzględnieniem pozostałych wyników morfologii i rozmazu krwi.

Do najczęstszych przyczyn wzrostu liczby monocytów należą:

• infekcje bakteryjne (np. angina, gruźlica, kiła, borelioza i in.),
• zakażenia pasożytnicze,
• zakażenia wirusowe (np. mononukleoza) i pierwotniakowe,
• rekonwalescencja po zakażeniach różnego typu,
• białaczki i chłoniaki oraz inne choroby hematologiczne, np. szpiczak mnogi, czy zespoły mielodysplastyczne,
• nowotwór piersi, jajnika, żołądka i innych narządów oraz przerzuty nowotworowe,
• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń układowy trzewny i inne kolagenozy,
• sarkoidoza,
• zapalne choroby jelit i choroba Leśniowskiego-Crohna,
• choroby metaboliczne,
• stan po usunięciu śledziony lub innych zabiegach chirurgicznych,
• poalkoholowe uszkodzenie wątroby i inne choroby wątroby,
• palenie papierosów,
• przewlekły stres
• ciąża,
• u niemowląt – ząbkowanie,
• przyjmowanie niektórych leków, np. glikokortykosteroidów.

Niskie monocyty w wyniku badania

Obniżony poziom monocytów, nazywany inaczej monocytopenią, może wskazywać na zakażenie wirusem HIV, niedobór odporności, w tym zespół MonoMAC, czyli złożony niedobór odporności sprzyjający rozwojowi zakażeń mykobakteryjnych, AIDS, aplazję (choroba zanikowa) szpiku kostnego, białaczkę włochatokomórkową lub też być następstwem chemio- i radioterapii, silnego stresu, zażywania niektórych leków.

Jeżeli stan monocytopenii utrzymuje się przez dłuższy czas, może on prowadzić do spadku ilości wszystkich elementów morfotycznych krwi: erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (białych krwinek) i trombocytów (płytek krwi), czyli do zaburzenia nazywanego pancytopenią.

W innych przypadkach konieczne może być uzupełnienie diagnostyki o badania obrazowe, ogólne badanie moczu i inne badania krwi, takie jak oznaczenie stężenia CRP lub ASO.

Monocyty – cena/refundacja i skierowanie

Morfologia z rozmazem krwi jest badaniem, na które może skierować każdy lekarz, także lekarz rodzinny i wówczas takie badanie jest refundowane przez NFZ. Badanie wykonane prywatnie wiąże się z kosztami około 15–20 zł.