Jakie podstawowe badania krwi wykonywać i jak często je powtarzać?
Karolina Twardowska-Zgorzałek

Jakie podstawowe badania krwi wykonywać i jak często je powtarzać?

Na podstawie badania krwi można ocenić stan ogólny i rozpoznać zaburzenia pracy wielu narządów. Jakie badanie wykonać i kiedy to zrobić? Oto nasz poradnik.

Podstawowe badania krwi to bardzo prosty sposób, by ocenić funkcjonowanie organizmu, monitorować postęp choroby lub przebieg leczenia. Pobranie krwi jest prostym zabiegiem, a wyniki można otrzymać średnio już po kilku dniach. Większość badań powinno wykonywać się mniej więcej co roku, chyba że lekarz rodzinny zaleci inaczej.

1. Morfologia – podstawowe badanie krwi

Morfologia to jedno z najbardziej podstawowych badań krwi, pomaga w ocenie stanu zdrowia. Określa m.in. liczbę czerwonych i białych krwinek, płytek krwi, a także stężenie hemoglobiny zawartej w erytrocytach (to ona transportuje tlen do komórek organizmu). W badaniu sprawdzana jest również objętość erytrocytów czy średnie stężenie hemoglobiny wewnątrz czerwonych krwinek.

Dowiedz się, jak interpretować wyniki morfologii

Odchylenia od normy któregoś z parametrów może być istotną wskazówką podczas poszukiwania przyczyn choroby lub uciążliwych objawów. Na przykład na podstawie zmian liczby i wielkości czerwonych krwinek oraz stężenia hemoglobiny podejrzewa się niedobory żelaza, witaminy B12 bądź kwasu foliowego. Liczba białych krwinek to bardzo istotna informacja w procesie diagnostycznym. Wzrost niekiedy świadczy m.in. o infekcji, stanie zapalnym lub dużym wysiłku fizycznym przed badaniem. Z kolei zwiększenie liczby płytek krwi wskazuje na przewlekłe zakażenie, a obniżenie na zaburzenie pracy szpiku kostnego.

2. Glikemia, czyli poziom glukozy we krwi

Kolejne badanie to pomiar poziomu glukozy we krwi. Może być wykonywany na czczo, po doustnym obciążeniu glukozą (wtedy glikemię mierzy się po 60 i po 120 minutach od wypicia 75 g glukozy rozpuszczonej w 250–300 ml wody) lub w dowolnym momencie dnia (glikemia przygodna). Oczywiście dla każdej z tych sytuacji obowiązują inne normy poziomu glukozy.

Na badanie warto przyjść przed treningiem, ponieważ wysiłek fizyczny wpływa na gospodarkę węglowodanową, co mogłoby zaburzyć wyniki. Glikemię należy badać regularnie, ponieważ jest podstawą w rozpoznaniu cukrzycy, a także pomaga w kontroli jej leczenia.

Polecane dla Ciebie

3. Profil lipidowy

Lipidogram obrazuje poziom cholesterolu (całkowitego, HDL, LDL) oraz trójglicerydów w organizmie. Bardzo ważne jest przeanalizowanie poziomu poszczególnych frakcji, a nie tylko cholesterolu całkowitego. Dzięki temu jesteśmy w stanie określić rzeczywisty stan gospodarki lipidowej i ocenić ryzyko miażdżycy oraz jej powikłań (udar mózgu, zawał mięśnia sercowego). Choć takie powikłania wydają się odległe, bo zwykle dotyczą starszych osób, to pierwszy lipidogram powinno się zrobić około 20. roku życia.

Zmiany miażdżycowe rozwijają się już od okresu dzieciństwa, dlatego warto mieć lipidy pod kontrolą. Podwyższony cholesterol wynika zwykle z uwarunkowań genetycznych, przyjmowanych leków, chorób metabolicznych oraz niezdrowego stylu życia. Badanie wykonuje się na czczo (najlepiej rano), gdy od ostatniego posiłku minęło minimum 8 godzin. Należy pamiętać, by nie wykonywać intensywnych ćwiczeń fizycznych, nie spożywać alkoholu przez minimum 24 godziny i nie modyfikować diety na kilka dni przed badaniem.

W przypadku mężczyzn po 45. i kobiet po 50. roku życia profil lipidowy musi być wykonywany co roku. U osób młodszych, jeżeli parametry są w normie, kolejne badanie można wykonać po mniej więcej pięciu latach. Nie trzeba powtarzać go co roku, chyba że lekarz zaleci inaczej.

Sprawdź: suplementy na cholesterol.

4. Próby wątrobowe – badanie oceniające stan wątroby

Kolejnym podstawowym badaniem są próby wątrobowe (oznaczenie enzymów wątrobowych), które pozwalają ocenić wątrobę i jej stan. Odchylenia od normy mogą świadczyć o zaburzeniach gospodarki tłuszczowej, cukrzycy, wirusowym zapaleniu wątroby typu B i C. Podwyższone poziomy enzymów występują m.in. po uszkodzeniu wątroby lekami, toksynami czy w przypadku nadużywania alkoholu. To również bardzo istotne badanie w diagnostyce kamicy pęcherzykowej lub przewodowej i mechanicznego uszkodzenia narządu.

Jakie objawy powinny skłaniać do oceny poziomu enzymów wątrobowych? Przede wszystkim zażółcenie skóry i oczu, ogólne osłabienie i zmęczenie, świąd, nudności, wymioty oraz zaburzenia miesiączkowania u kobiet. Nieprawidłowy poziom enzymów pojawia się znacznie wcześniej niż objawy, dlatego warto wykonywać badanie co roku. Wyniki zawsze należy konsultować z lekarzem, ponieważ normy różnią się w zależności od wieku i płci pacjenta.

5. Koagulogram – inaczej badanie krzepliwości krwi

Jedno z ważniejszych badań laboratoryjnych, szczególnie w diagnostyce obfitych miesiączek lub krwawienia z układu pokarmowego. Koagulogram to zestaw badań służących do oceny liczby płytek krwi, czasu kaolinowo-kefalinowego (APTT), czasu protrombinowego (PT) czy poziomu fibrynogenu. Mówiąc najprościej, są to testy oceniające, jak szybko zachodzi proces krzepnięcia krwi i czy występują wszystkie potrzebne do tego elementy.

Zaburzenie jednego z parametrów wskazuje, na którym etapie procesu krzepnięcia pojawił się problem. Badanie należy wykonać przed operacjami i jeżeli pojawiają się częste krwawienia z nosa, wybroczyny na skórze oraz siniaki. W diagnostyce używa się jednego, dwóch lub kilku parametrów, a o tym, które badanie wykonać, decyduje lekarz.

6. Hormony tarczycy

Badanie poziomu TSH (tyreotropina) to badanie przesiewowe, wykorzystywane na początku diagnostyki. Jeżeli poziom TSH jest zbyt wysoki lub zbyt niski, w kolejnych etapach należy zbadać FT3 i FT4 (trójjodotyronina, tyroksyna). Oznaczenie poziomu tych hormonów zaleca się kobietom będącym w ciąży lub planującym, a także osobom narażonym na silny stres, które odczuwają duże zmęczenie, senność bądź mają problemy z zasypianiem.

Zaburzenia funkcjonowania tarczycy wpływają na pracę układu pokarmowego, krwionośnego czy gospodarkę hormonalną organizmu. Zarówno pierwsze, jak i kolejne badanie poziomu TSH najlepiej wykonać w godzinach porannych – tyreotropina wydziela się pulsacyjnie, dlatego wynik może różnić się w zależności od pory dnia. Rezultat warto omówić z lekarzem. Poziom hormonów odbiegający od normy wynika nie tylko z choroby tarczycy, ale np. ze stosowania niektórych leków.

Dowiedz się więcej o diecie przy zaburzeniach hormonalnych.

7. Odczyn Biernackiego i białko C-reaktywne

OB polega na pomiarze szybkości opadania czerwonych krwinek, a CRP określa poziom białka ostrej fazy w osoczu. Oba parametry wykorzystuje się w diagnostyce stanów zapalnych różnego pochodzenia. Co prawda nie wskazują na przyczynę, ale mogą potwierdzić obecność stanu zapalnego w organizmie.

OB i CRP są również bardzo dobrym narzędziem do oceny nasilenia choroby i zastosowanego leczenia. Na przykład obniżenie CRP po zastosowaniu antybiotykoterapii w przypadku infekcji bakteryjnej świadczy o wdrożeniu prawidłowego leczenia i zmniejszeniu stanu zapalnego. Co może wpłynąć na podwyższenie CRP oprócz zakażenia bakteryjnego? Infekcje wirusowe, grzybicze, pasożytnicze, choroby autoimmunologiczne, choroby układu krążenia, niektóre nowotwory, a także leki.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kortyzol – norma, badanie, objawy podwyższonego i obniżonego kortyzolu

    Kortyzol (hydrokortyzon) jest naturalnym hormonem steroidowym produkowanym w organizmie przez korę nadnerczy. Nazywany jest hormonem stresu. Wywiera bardzo duży wpływ na metabolizm, w tym na stężenie glukozy we krwi, podnosząc jej poziom w reakcji na stres. Stężenie kortyzolu jest zależne od pory dnia – w godzinach porannych jest najwyższe, a w godzinach wieczornych najniższe. Tę zależność należy wziąć pod uwagę podczas interpretacji wyników badania. Czy można zbadać poziom stresu, wykonując oznaczenie poziomu kortyzolu? Odpowiedź w artykule.

  • GGTP – skierowanie, refundacja, cena

    GGTP to enzym pomocny w diagnozowaniu między innymi chorób wątroby, trzustki czy nerek. Jego wysoki poziom obserwuje się również u osób z problemem nadużywania alkoholu. Istnieje szereg objawów towarzyszących chorobom wątroby i dróg żółciowych, które powinny skłonić pacjenta do oznaczenia poziomu gamma-glutamylotranspeptydazy. Uwagę powinno przykuć chociażby żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych, obrzęki i świąd skóry czy ból po prawej stronie brzucha. Jak się przygotować do badania GGTP? Ile kosztuje to oznaczenie i czy do badania należy zgłosić się na czczo? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników. Co zrobić, kiedy wynik wskazuje na podwyższony poziom?

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij