Pneumocystoza – objawy, rozpoznanie i leczenie
Karolina Twardowska-Zgorzałek

Pneumocystoza – objawy, rozpoznanie i leczenie

Pneumocystoza to zapalenie płuc spowodowane zakażeniem Pneumocystis jirovecii. Choroba występuje u osób z obniżoną odpornością m.in. z powodu AIDS lub przyjmowania leków immunosupresyjnych, dlatego zalicza się ją do zakażeń oportunistycznych. Pneumocystoza to poważna choroba objawiająca się dusznością i suchym kaszlem, która może prowadzić nawet do śmierci.

Czytając o pneumocystozie, można czasem natknąć się na informacje o Pneumocystis carinii - tak pierwotnie nazywano patogen wywołujący tę chorobę. Z czasem naukowcy zmienili zarówno nazwę, jak i klasyfikację z Pneumocystis carinii, który przynależał do pierwotniaków, na Pneumocystis jirovecii - zaliczany do królestwa grzybów.

Co to jest pneumocystoza?

Pneumocystoza to zapalenie płuc wywołane zakażeniem Pneumocystis jirovecii. Najczęściej dotyczy osób z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu odpornościowego, pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne, pacjentów onkologicznych lub osób w stanie ciężkiego niedożywienia. Pneumocystis jirovecii może przedostać się z jednego do drugiego organizmu drogą wziewną. Osoby, które nie mają objawów zapalenia płuc, ale są nosicielami tego grzyba, również mogą być przyczyną zakażenia dla innych. Warto podkreślić, że do samej kolonizacji może dojść na długo przed pojawieniem się choroby i jej pierwszych objawów. Pneumocystis jirovecii bywa obecny w niewielkich ilościach w płucach zdrowych osób. Dopiero w momencie, gdy funkcjonowanie układu immunologicznego jest zaburzone, dochodzi do zwiększonego namnażania grzyba i w rezultacie do zapalenia płuc. Pneumocystoza może występować również u dzieci. Szczególnie narażone są na nią niemowlęta, a zwłaszcza wcześniaki i dzieci z niską masą urodzeniową, których układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.

Objawy pneumocystozy

Pneumocystoza u osób dorosłych najczęściej objawia się dusznością i suchym kaszlem. Ponadto mogą pojawić się gorączka, tachykardia, tachypnoe (przyspieszony oddech) lub sinica. Takie symptomy występują w wielu chorobach układu oddechowego. Stąd mogą wynikać trudności diagnostyczne, szczególnie wśród osób, które do tej pory były zdrowe i nie podejrzewa się u nich osłabienia układu immunologicznego. W przypadku pneumocystozy u dzieci mogą wystąpić dodatkowo ogólne spowolnienie i zmęczenie, które wyrażają się brakiem chęci do zabawy lub apetytu. Czasem lekarz może wybadać również zmiany osłuchowe nad polami płucnymi.

Polecane dla Ciebie

Jak często występuje pneumocystoza?

Przed epidemią HIV/AIDS w USA w latach 60. Pneumocystis jirovecii był rzadko spotykanym patogenem. Z czasem zaczął pojawiać się coraz częściej i pod koniec lat 80. aż 75 proc. pacjentów z AIDS chorowało na pneumocystozę, która była jednocześnie przyczyną 20-40 proc. zgonów w tej grupie. Ze względu na to, że pneumocystoza występowała tak często wśród pacjentów z HIV/AIDS, zaczęto uważać ją za chorobę wskaźnikową AIDS.  

Od czasów epidemii liczba osób chorych na pneumocystozę wśród pacjentów z HIV/AIDS zmalała ponad dziesięciokrotnie, a to dzięki wprowadzeniu terapii antywirusowej oraz profilaktyki pneumocystozy. Sytuacja epidemiologiczna zmieniła się również wśród biorców przeszczepów. Przed wprowadzeniem profilaktyki nawet do 90 proc. pacjentów po przeszczepie płuc doświadczało tej choroby. Z czasem odsetek chorych ma pneumocystozę wśród biorców zmalał do 20-40 proc., a według niektórych doniesień obecnie wynosi 0,3-2,6 proc.  

Mimo sukcesów w profilaktyce i leczeniu pneumocystoza wciąż jest poważnym problemem. Obecnie obserwuje się, że ok. 40 proc. chorych ma również HIV/AIDS. Pozostałe 60 proc. to osoby z zaburzonym funkcjonowaniem układu odpornościowego, np. po przeszczepie narządu lub komórek krwiotwórczych, a także pacjenci z białaczką lub chorobą autoimmunologiczną (toczeń rumieniowaty układowy, reumatologiczne zapalenie stawów). Ponadto szacuje się, że między 30 a 70 proc. zakażonych HIV może być nosicielami Pneumocystis jirovecii, dlatego tak ważna jest terapia antyretrowirusowa oraz profilaktyka pneumocystozy w tej grupie.

Pneumocystis jirovecii – diagnostyka i badania

Diagnostyka zakażenia Pneumocystis jirovecii opiera się głównie na badaniach laboratoryjnych, które mają na celu wykrycie obecności grzyba w organizmie. Materiałem do analizy może być plwocina pacjenta, wymaz z gardła lub popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe. Biopsję płuca wykonuje się bardzo rzadko. Zakażenie Pneumocystis jirovecii można również potwierdzić poprzez wykrycie przeciwciał. W tym celu wykonuje się analizę krwi i wykorzystuje metody immunoenzymatyczne lub western blot. Ponadto badania laboratoryjne pomagają ocenić nasilenie choroby, np. w analizie gazometrycznej można ocenić stopień niedotlenienia. Badanie radiologiczne klatki piersiowej na początku choroby może być prawidłowe, a dopiero z czasem wykazać zmiany przypominające mleczną szybę.

Rozpoznanie i leczenie pneumocystozy

Pneumocystozę rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego i badań dodatkowych. Ważne jest również ustalenie, czy u danego pacjenta możemy mieć do czynienia z obniżeniem odporności, dlatego bardzo ważny jest dokładny wywiad lekarski. Leczenie pneumocystozy w szpitalu trwa trzy tygodnie i polega na doustnym lub dożylnym przyjmowaniu leku o nazwie kotrimoksazol, który jest mieszaniną dwóch substancji czynnych – trimetoprimu i sulfametoksazolu. U osób, które nie mogą przyjmować kotrimoksazolu np. z powodu alergii, można zastosować klindamycynę (doustnie). W przypadku wystąpienia silnych dolegliwości ze strony układu oddechowego lekarz czasem zleca dodatkowo leczenie objawowe. Pacjenci, u których występuje podwyższone ryzyko nawrotu choroby, powinni przyjmować kotrimoksazol jako profilaktykę przeciwko Pneumocystis jirovecii.

Pneumocystozowe zapalenie płuc a inne choroby układu oddechowego

Objawy występujące w pneumocystozie nie są charakterystyczne wyłącznie dla tej choroby. Podobne dolegliwości mogą wystąpić w przypadku wielu innych schorzeń dotyczących układu oddechowego. Najczęściej podobny przebieg można zaobserwować w zapaleniu płuc o innej etiologii (np. bakteryjnej). Ponadto w diagnostyce różnicowej u osób dorosłych należy brać pod uwagę gruźlicę, idiopatyczne śródmiąższowe zapalenia płuc czy sarkoidozę. W ustaleniu ostatecznej przyczyny objawów pomogą badania dodatkowe: mikrobiologiczne w przypadku różnicowania z gruźlicą, biopsja płuca przy podejrzeniu idiopatycznego śródmiąższowego zapalenia płuc, a w przypadku sarkoidozy analiza radiologiczna oraz biopsja. W diagnostyce różnicowej u dzieci należy brać pod uwagę nie tylko zapalenie płuc o innej etiologii, ale również wrodzone wady serca, które podobnie jak pneumocystoza mogą objawiać się męczliwością, apatią i brakiem apetytu. 

  1. Pneumocystis pneumonia, „www.cdc.gov” [online], https://www.cdc.gov/fungal/diseases/pneumocystis-pneumonia/index.html, [dostęp:] 26.04.2017.
  2. A. Roux, E. Canet, S. Valade i inni, Pneumocystis jirovecii pneumonia in patients with or without AIDS, France, „Emerging infectious diseases”, nr 20:1490-7 2014.
  3. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2018, Kraków 2018.  
  4. X. Iriart, T. Challan Belval, J. Fillaux i inni, Risk factors of Pneumocystis pneumonia in solid organ recipients in the era of the common use of posttransplantation prophylaxis, „American Journal of Transplantation”, nr 15:190-9 2015.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij