Afty u dzieci — skąd się biorą i jak wyleczyć nadżerki w jamie ustnej?

Czym jest afta?

Afta to dość częsta przypadłość wieku dziecięcego, która zwykle spotykana jest u maluchów w wieku żłobkowym i przedszkolnym. Afty przeważnie są okrągłe lub owalne, pokryte białym nalotem, naokoło którego tworzy się czerwona obwódka — jest to nic innego jak zmieniona zapalnie błona śluzowa jamy ustnej. Rozmiar owrzodzeń może być bardzo różny — niektóre z nich mają zaledwie kilka milimetrów, inne zaś mogą osiągać wielkość nawet dwóch centymetrów. W sytuacji, kiedy w buzi dziecka powstanie duża ilość zmian, jak również ich obecności towarzyszy obrzęk dziąseł, mówi się o zapaleniu jamy ustnej. 

Jakie objawy dają afty?

Afty, poza tym, że nieładnie wyglądają, są również bardzo uciążliwe dla dziecka, ponieważ bywają dość mocno bolesne. Jeśli w buzi powstaną jedna lub dwie afty, nie jest to jeszcze problem, bowiem pomimo pieczenia i bólu, który dziecko odczuwa, jest ono jeszcze w stanie jeść i pić. Kłopot pojawia się w sytuacji, kiedy w jamie ustnej maluszka powstanie duża ilość aft. Wtedy też pojawia się silny ból i dyskomfort przy każdym kęsie jedzenia i przy piciu, starszak może nie chcieć myć zębów, a niemowlęta mają problem ze ssaniem butelki lub piersi. Kiedy zmian w buzi jest dużo, dzieci stają się też niespokojne i płaczliwe, mają kłopoty ze spaniem — wszystko to ma związek z dokuczliwym bólem i pieczeniem całej jamy ustnej. Zazwyczaj dochodzi również do opuchnięcia dziąseł, co dodatkowo utrudnia gryzienie pokarmów i nasila dolegliwości bólowe.

Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania aft u dzieci?

Zwykle czynnikiem wywołującym rozwój nadżerek jest wirus opryszczki lub też grzyby z rodzaju Candida. Trzeba pamiętać także o tym, że aby doszło do powstania aft, musi dojść do obniżenia odporności u dziecka — zatem najbardziej narażone na powstanie tych niewielkich owrzodzeń są dzieci, które niedawno przebyły inną chorobę lub te, u których występują wrodzone zaburzenia układu immunologicznego. 

Kolejnym czynnikiem predysponującym do rozwoju aft są różnego rodzaju niedobory witaminowo–minerałowe, przede wszystkim chodzi tu o niedobory żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12. Jeśli afty u dziecka powstają bardzo często i mają tendencję do nawrotów, trzeba pomyśleć o różnych chorobach przewlekłych, które mogą predysponować do ich rozwoju, na przykład o celiakii, nieswoistych stanach zapalnych jelit czy innego rodzaju chorobach autoimmunologicznych. Tego typu zmiany w jamie ustnej powstają też częściej u dzieci narażonych na długotrwały stres – dochodzi wtedy zwykle do spadku odporności organizmu.  

Jak leczyć afty i jak walczyć z nimi domowymi sposobami?

Przede wszystkim należy pamiętać o tym, aby nie zmuszać dziecka do jedzenia. Ze względu na ból, który maluch odczuwa, będzie miał on gorszy apetyt. W związku z tym najważniejszą sprawą jest, aby dziecko dużo piło i aby nie doszło do odwodnienia organizmu – najlepiej, gdy płyny nie będą ciepły zbyt ciepłe – powinny mieć one temperaturę pokojową lub nawet nieco chłodniejszą, bowiem zimne napoje będą łagodziły ból. 

Jeśli maluch będzie miał apetyt, należy podawać mu do jedzenia potrawy płynne lub półpłynne – stałe posiłki będą podrażniać błonę śluzową jamy ustnej i nasilać ból (powinno zrezygnować się z podawania dziecku kanapek czy innych twardych produktów). Przykre dolegliwości będą nasilać również potrawy kwaśne i ostre. Najlepiej zatem przygotować dziecku kisiel, budyń czy też zmiksowaną zupę oraz mleko i kaszki mleczno–ryżowe. 

W przypadku, kiedy dziecko w ogóle nie będzie chciało jeść i pić, może dojść do sytuacji, w której zajdzie potrzeba hospitalizacji, aby podane zostały niezbędne kroplówki, które zapobiegną odwodnieniu organizmu.

Leki wykorzystywane do walki z aftami, to przede wszystkim pędzlowanie buzi dziecka wodnym roztworem pyoctaniny (gencjanowym fioletem), która doskonale przesusza afty i dzięki temu przyspiesza proces ich gojenia. Ponadto, całą buzię dziecka należy spryskiwać trzy, cztery razy dziennie środkiem znieczulającym (mogą być to te same preparaty, które wykorzystywane są do walki z bólem gardła) oraz podawać doustnie leki działające przeciwzapalnie i przeciwbólowo, czyli jakikolwiek preparat z ibuprofenem. Jeśli takie postępowanie nie wystarcza, lub też jeśli aft jest naprawdę dużo, wtedy zwykle lekarz zaleca także pędzlowanie buzi dziecka środkiem przeciwgrzybicznym, zaś doustnie maluch ma podawany lek przeciwwirusowy (acyklowir) — obydwa te środki są dostępne na receptę.