Afty u dzieci — skąd się biorą i jak wyleczyć nadżerki w jamie ustnej?

Afta to inaczej niewielka nadżerka lub też malutkie owrzodzenie, które tworzy się na błonie śluzowej jamy ustnej. Afty mogą być zlokalizowane na języku, policzkach, podniebieniu, jak również na dziąsłach, a czasami nawet w gardle, co praktycznie uniemożliwia dziecku normalne jedzenie i picie. Jak leczyć afty u dzieci?

Czym jest afta?

Afta to dość częsta przypadłość wieku dziecięcego, która zwykle spotykana jest u maluchów w wieku żłobkowym i przedszkolnym. Afty przeważnie są okrągłe lub owalne, pokryte białym nalotem, naokoło którego tworzy się czerwona obwódka — jest to nic innego jak zmieniona zapalnie błona śluzowa jamy ustnej. Rozmiar owrzodzeń może być bardzo różny — niektóre z nich mają zaledwie kilka milimetrów, inne zaś mogą osiągać wielkość nawet dwóch centymetrów. W sytuacji, kiedy w buzi dziecka powstanie duża ilość zmian, jak również ich obecności towarzyszy obrzęk dziąseł, mówi się o zapaleniu jamy ustnej. 

Jakie objawy dają afty?

Afty, poza tym, że nieładnie wyglądają, są również bardzo uciążliwe dla dziecka, ponieważ bywają dość mocno bolesne. Jeśli w buzi powstaną jedna lub dwie afty, nie jest to jeszcze problem, bowiem pomimo pieczenia i bólu, który dziecko odczuwa, jest ono jeszcze w stanie jeść i pić. Kłopot pojawia się w sytuacji, kiedy w jamie ustnej maluszka powstanie duża ilość aft. Wtedy też pojawia się silny ból i dyskomfort przy każdym kęsie jedzenia i przy piciu, starszak może nie chcieć myć zębów, a niemowlęta mają problem ze ssaniem butelki lub piersi. Kiedy zmian w buzi jest dużo, dzieci stają się też niespokojne i płaczliwe, mają kłopoty ze spaniem — wszystko to ma związek z dokuczliwym bólem i pieczeniem całej jamy ustnej. Zazwyczaj dochodzi również do opuchnięcia dziąseł, co dodatkowo utrudnia gryzienie pokarmów i nasila dolegliwości bólowe.

Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania aft u dzieci?

Zwykle czynnikiem wywołującym rozwój nadżerek jest wirus opryszczki lub też grzyby z rodzaju Candida. Trzeba pamiętać także o tym, że aby doszło do powstania aft, musi dojść do obniżenia odporności u dziecka — zatem najbardziej narażone na powstanie tych niewielkich owrzodzeń są dzieci, które niedawno przebyły inną chorobę lub te, u których występują wrodzone zaburzenia układu immunologicznego. 

Kolejnym czynnikiem predysponującym do rozwoju aft są różnego rodzaju niedobory witaminowo–minerałowe, przede wszystkim chodzi tu o niedobory żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12. Jeśli afty u dziecka powstają bardzo często i mają tendencję do nawrotów, trzeba pomyśleć o różnych chorobach przewlekłych, które mogą predysponować do ich rozwoju, na przykład o celiakii, nieswoistych stanach zapalnych jelit czy innego rodzaju chorobach autoimmunologicznych. Tego typu zmiany w jamie ustnej powstają też częściej u dzieci narażonych na długotrwały stres – dochodzi wtedy zwykle do spadku odporności organizmu.  

Jak leczyć afty i jak walczyć z nimi domowymi sposobami?

Przede wszystkim należy pamiętać o tym, aby nie zmuszać dziecka do jedzenia. Ze względu na ból, który maluch odczuwa, będzie miał on gorszy apetyt. W związku z tym najważniejszą sprawą jest, aby dziecko dużo piło i aby nie doszło do odwodnienia organizmu – najlepiej, gdy płyny nie będą ciepły zbyt ciepłe – powinny mieć one temperaturę pokojową lub nawet nieco chłodniejszą, bowiem zimne napoje będą łagodziły ból. 

Jeśli maluch będzie miał apetyt, należy podawać mu do jedzenia potrawy płynne lub półpłynne – stałe posiłki będą podrażniać błonę śluzową jamy ustnej i nasilać ból (powinno zrezygnować się z podawania dziecku kanapek czy innych twardych produktów). Przykre dolegliwości będą nasilać również potrawy kwaśne i ostre. Najlepiej zatem przygotować dziecku kisiel, budyń czy też zmiksowaną zupę oraz mleko i kaszki mleczno–ryżowe. 

W przypadku, kiedy dziecko w ogóle nie będzie chciało jeść i pić, może dojść do sytuacji, w której zajdzie potrzeba hospitalizacji, aby podane zostały niezbędne kroplówki, które zapobiegną odwodnieniu organizmu.

Leki wykorzystywane do walki z aftami, to przede wszystkim pędzlowanie buzi dziecka wodnym roztworem pyoctaniny (gencjanowym fioletem), która doskonale przesusza afty i dzięki temu przyspiesza proces ich gojenia. Ponadto, całą buzię dziecka należy spryskiwać trzy, cztery razy dziennie środkiem znieczulającym (mogą być to te same preparaty, które wykorzystywane są do walki z bólem gardła) oraz podawać doustnie leki działające przeciwzapalnie i przeciwbólowo, czyli jakikolwiek preparat z ibuprofenem. Jeśli takie postępowanie nie wystarcza, lub też jeśli aft jest naprawdę dużo, wtedy zwykle lekarz zaleca także pędzlowanie buzi dziecka środkiem przeciwgrzybicznym, zaś doustnie maluch ma podawany lek przeciwwirusowy (acyklowir) — obydwa te środki są dostępne na receptę.