Aparaty ortodontyczne – wady i zalety

Rodzaje aparatów ortodontycznych

Istnieje bardzo wiele różnych rodzajów aparatów ortodontycznych – w najprostszym podziale mogą być one stałe lub ruchome (możliwe do wyjęcia z jamy ustnej). Aparaty ruchome stosuje się zazwyczaj u dzieci lub u dorosłych jako aparaty retencyjne. Ich budowa w znacznym stopniu zależy od tego, jaką wadę mają leczyć. Aparaty stałe również mogą znacznie się od siebie różnić – obecnie dostępnych jest wiele rodzajów zamków ortodontycznych – bardziej i mniej widocznych, ceramicznych i metalowych. 

Zalety aparatów ortodontycznych

Aparaty ortodontyczne obecnie noszą zarówno dzieci, jak i dorośli. Dla pacjentów zazwyczaj główną zaletą aparatów jest poprawa estetyki zgryzu – wyrównanie linii zębów, redukcja stłoczeń, poprawa profilu i uśmiechu. Jednak przeprowadzenie leczenia ortodontycznego niesie również wiele innych pozytywnych konsekwencji. Redukcja stłoczeń i prawidłowe ustawienie zębów w łuku ułatwia pacjentom prowadzenie codziennej higieny i oczyszczanie powierzchni szkliwa, przez co zmniejsza ryzyko próchnicy. Równomierne, prawidłowe obciążenie zębów chroni ozębną przed przeciążeniami i przyzębie przed urazami zgryzowymi. Dodatkowo odpowiednio przeprowadzone leczenie ortodontyczne pomaga w leczeniu chorób stawów skroniowo-żuchwowych – przynosi redukcję bólu w stawach, chroni przed późniejszymi bólami głowy i kręgosłupa, wynikającymi z zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych. Prawidłowe ustawienie zębów oraz wysoka estetyka uśmiechu ułatwia pacjentowi codzienne funkcjonowanie (spożywanie posiłków, mówienie) oraz zdecydowanie podnosi poczucie własnej wartości oraz pewność siebie. Dobrze wyglądający uśmiech przynosi plusy w życiu społecznym – jako jedna z pierwszych rzeczy zauważanych przez nowo poznane osoby zapewnia nam lepsze pierwsze wrażenie, które jest bardzo istotne. 

Wady aparatów ortodontycznych

Aparaty ortodontyczne poza szeregiem zalet niestety mają również liczne swoje wady. Pierwszymi z wad zauważanymi przez pacjentów są trudności w codziennej higienie u osób noszących stałe aparaty ortodontyczne. Liczne zakamarki w obrębie aparatów oraz nierówne ich powierzchnie sprzyjają odkładaniu się na ich powierzchni płytki nazębnej, która jest trudna do usunięcia podczas klasycznego szczotkowania zębów – konieczne jest stosowanie specjalnych szczoteczek do oczyszczania powierzchni pod aparatem. Niestety dodatkowo ślina, która naturalnie oczyszcza powierzchnię zębów z płytki nazębnej w ciągu dnia w znacznie mniejszym stopniu chroni powierzchnię szkliwa pod aparatem ortodontycznym. U osób nieutrzymujących prawidłowej higieny jamy ustnej podczas użytkowania aparatów dochodzi do znacznie szybszego powstawania próchnicy, demineralizacji powierzchni szkliwa (powstawania białych plam na jego powierzchni) czy też do przebarwień zębów (żółknięcia ich szkliwa). 

Poza tym bardzo częstymi są podrażnienia błony śluzowej policzków, warg lub powierzchni języka przez ostre elementy aparatu (zamki, łuki, pierścienie). Jest to szczególnie uciążliwe w pierwszych dniach po założeniu aparatu i po wymianie jego elementów na wizycie kontrolnej. Ranki powstające w jamie ustnej są bolesne, utrudniają spożywanie posiłków oraz sprzyjają powstawaniu aft. 

Należy również pamiętać, że noszenie aparatu ortodontycznego stałego niesie za sobą dolegliwości bólowe związane z przemieszczaniem się zębów. Ich stopień nasilenia zależy od pacjenta, jednak są one zawsze najsilniejsze w pierwszych dniach po wizycie. U niektórych osób mogą powodować dolegliwości uniemożliwiające normalne jedzenie lub mówienie. 

Istotnym jest, aby leczenie ortodontyczne było przeprowadzone dobrze. Nieprawidłowe ustawienie zębów w efekcie leczenia sprzyja zaostrzeniu lub pojawieniu się chorób stawów skroniowo-żuchwowych. Niewłaściwie przemieszczenie zębów może powodować natomiast obniżenie poziomu kości wokół zębów (recesje - odsłanianie się szyjek zębów) czy też nawet resorpcje zębów (tzw. niszczenie zęba przez własny organizm). Ważnym jest, aby nie przyspieszać za bardzo leczenia ortodontycznego, a po jego zakończeniu odpowiedni czas nosić aparaty lub druty retencyjne. Niestety leczenie ortodontyczne jest leczeniem długoczasowym i jedynie prowadzenie go zgodnie z zaleceniami lekarza przynosi trwałe i zadawalające efekty.