Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Do tej pory stwierdzono, że być może na rozwój choroby mają wpływ czynniki genetyczne (choroba dość często występuje rodzinnie), immunologiczne (u chorych stwierdza się większą aktywność limfocytów CD4) oraz środowiskowe. Zwykle chorują osoby pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. Zmiany zlokalizowane są tylko w jelicie grubym i nie obejmują innych odcinków przewodu pokarmowego ( inaczej niż w chorobie Leśniowskiego - Crohna, która może obejmować cały przewód pokarmowy).

Objawy

Zwykle pierwszym i najczęstszym objawem jest biegunka, zazwyczaj z domieszką krwi. Liczba wypróżnień może wynosić nawet 20 w ciągu doby. Na skutek biegunki pojawia się osłabienie i zmęczenie oraz utrata masy ciała. Biegunce zazwyczaj towarzyszą też bóle brzucha. W przypadku zajęcia tylko odbytnicy rytm wypróżnień może być prawidłowy lub może pojawić się zaparcie, jednak zawsze wtedy obecne będzie krwawienie w czasie wypróżniania. Mogą też pojawić się afty w jamie ustnej. Stosunkowo rzadko stwierdza się też objawy pozajelitowe, takie jak zmiany skórne (rumień guzowaty), zmiany oczne (zapalenie spojówek i tęczówki), zmiany w układzie kostno - stawowym (zapalenie stawów, osteopenia, osteoporoza), zmiany w wątrobie i drogach żółciowych - jednak objawy pozajelitowe są bardziej charakterystyczne dla drugiego rodzaju nieswoistych zapaleń jelit, jakim jest choroba Leśniowskiego-Crohna. 

Rozpoznanie

Choroba przebiega w postaci zaostrzeń i remisji, w czasie których pacjent może nie odczuwać żadnych dolegliwości. W diagnostyce colitis ulcerosa podstawowe znaczenie odgrywa kolonoskopia oraz rektoskopia z pobraniem wycinków do badan histopatologicznych, co umożliwia postawienie ostatecznego rozpoznania. Czasami wykonuje się też wlew kontrastowy jelita grubego. W badaniach laboratoryjnych zwraca uwagę niedokrwistość w morfologii krwi, obniżony poziom żelaza i białka oraz podwyższone wskaźniki stanu zapalnego (OB, CRP oraz leukocyty w morfologii krwi). 

Powikłania

Niestety, w przebiegu colitis ulcerosa zdarzają się powikłania. Najczęstszym miejscowym powikłaniem, które może powstać  już w czasie pierwszego rzutu choroby, jest polipowatość zapalna.  W czasie ciężkiego rzutu choroby, czasami także pierwszego, może dojść do ostrego rozdęcia okrężnicy (megacolon toxicum). Ponadto może wystąpić perforacja jelita, krwotok z jelita, przetoki, ropnie czy szczelina odbytu. U kilku procent chorych po 10-20 latach trwania choroby może tez dojść do rozwoju raka jelita grubego. 

Leczenie

Jeśli chodzi o leczenie, to uzależnione jest ono od stanu pacjenta. W przypadku ostrych powikłań (perforacja, megacolon toxicum) konieczne jest leczenie operacyjne. W czasie rzutów choroby czasami konieczna jest hospitalizacja, w czasie której pacjent wymaga dożylnego wyrównania płynów, elektrolitów oraz białka. Ponadto pacjent musi otrzymywać dożylnie sterydy, zaś jeśli jest to kolejny rzut choroby, być może zajdzie potrzeba dożylnego podania leków immunosupresyjnych. W rzutach lekkich i umiarkowanych stosuje się aminosalicylany (sulfazalaynę, mesalazynę) w formie doustnej lub w postaci wlewek i czopków doodbytniczych oraz doustnie preparaty sterydowe.  W leczeniu podtrzymującym stosuje się mniejsze dawki aminosalicylanów, ewentulanie też sterydów i leków immunosupresyjnych.