Nasturcja - kwiat Ameryki Południowej

Cała roślina jest surowcem wykorzystywanym w fitoterapii peruwiańskiej. Dawni i dzisiejsi Peruwiańczycy leczą infekcje bakteryjne okładami ze świeżych liści nasturcji. Z nalewki, odwaru bądź naparu z całej rośliny przygotowuje się kąpiele, które łagodzą bóle głowy i całego ciała. Kąpiele zawierające przetwory z liści i korzeni rośliny Peruwiańczycy zalecają dla osób ze skórą pokrytą strupami, pryszczami i innymi infekcjami. Mają przyspieszyć gojenie. Odwary sporządzone z winem osuszają ropiejące rany. Nacieranie twarzy kwiatami nasturcji likwiduje  zsinienia i tzw. jęczmień na powiekach. Doustnie podawane preparaty z jej liści, a zwłaszcza z rozgniecionych nasion działają  przeciwbakteryjnie w infekcjach dróg moczowych i układu oddechowego. Picie jej soku  zaleca się  przy szkorbucie oraz w celu wzmocnienia organizmu ze względu na dużą zawartość witaminy C.

Wyciągi z nasturcji zawierają miedzy innymi mirozynazę. Jest to enzym o silnych właściwościach bakterio-, wiruso- i grzybobójczych. Wyciągi z nasturcji są pomocne przy leczeniu opryszczki, trądziku, wyprysków, liszaji i innych dermatoz.

Ekstrakty z nasturcji stosowane są w kosmetykach łagodzących podrażnienia oraz w preparatach przyśpieszających gojenie się skóry.

Dzięki wysokiej zawartości różnych związków biologicznie czynnych, szczególnie tioglikozydów (glukozynolanów), nasturcja posiada właściwości przeciwskurczowe, antyszkorbutowe i antyseptyczne. Działa wykrztuśnie, ponadto dezynfekująco na układ moczowy i pokarmowy. Nasturcja charakteryzuje się wysoką zawartością glukozynolanu benzylu (glukotropaeolina). W przewodzie pokarmowym następuje enzymatyczna hydroliza tego związku, w wyniku czego powstaje izotiocyjanian benzylu, związek ograniczający wzrost bakterii powodujących zapalenie dróg moczowych. Aby zapewnić wystarczającą ilość aktywnego izotiocyjanianu benzylu w moczu, powinno się przyjmować dziennie co najmniej 150 mg glukotropaeoliny. Do użytku wewnętrznego sporządza się granulki ze sproszkowanych nasion powleczonych cukrem. Izotiocyjanian benzylu stosowany jest także przy zakażeniach dróg oddechowych oraz przy grypie. W tkankach roślinnych rozkład glukozynolanów zachodzi pod wpływem enzymu mirozynazy, aktywowanego przez kwas askorbinowy, co również prowadzi do powstawania olejków gorczycznych (izotiocyjaniany). Ze względu na obecność wyżej wymienionych związków, nasturcji przypisywane jest ostatnio działanie antynowotworowe.

Ekstrakt z nasturcji należy do bardzo ważnej grupy preparatów roślinnych zawierających siarkę, stosowanych do pielęgnacji skóry, włosów ze skłonnością do przetłuszczania się, hamujących łojotok, wzmacniających włosy oraz zapobiegających ich wypadaniu. Sok z liści wykazuje działanie przeciwświądowe.

Nasturcje wykorzystuje się również w rolnictwie i ogrodnictwie ekologicznym. Pomarańczowe kwiaty nasturcji przyciągają mszyce. Sadząc ją między warzywami sprawimy, że mszyce zjedzą ją a nie warzywa na sprzedaż. Dodatkowo stabilna populacja mszyc zapewni pożywienie dla min. biedronek, które nie dopuszczą gwałtownego namnożenia się niechcianych miłośników naszych warzyw.

Nasturcja w kuchni

Nasturcja posiada ogromne walory kulinarne. Każda część nasturcji jest jadalna, choć w warunkach domowych najczęściej wykorzystywane są jej liście oraz kwiaty. Nasturcja to doskonała roślina sałatkowa. Jej smak przypomina rzeżuchę, lub rukolę. Dość ostry, co nadaje sałatkom lub kanapkom odświeżający smak. Kwiaty nasturcji poza tym, że ożywią pomarańczową barwą każdą sałatkę.

W kuchni, niedojrzałe, marynowane nasiona nasturcji są namiastką  kaparów i przyprawą do mięs, ryb i sałatek. Świeże liście dodaje się do sałatek wiosennych.

Nasturcja a la kapary

Składniki:

• pół kilograma zielonych owoców nasturcji
• 2 szklanki 6 % octu winnego
• 100 g cukru
• 2 liście laurowe, czarny pieprz ziarnisty, ziele angielskie, goździki, sól
• niegazowana woda mineralna

Zagotować litr wody i dobrze posolić. Wrzucić owoce nasturcji i gotować 10 minut. Następnie osączyć na sicie i ułożyć w słoiczkach wyparzonych wrzątkiem. Zagotować ocet z cukrem i kilkoma ziarnami przypraw oraz liśćmi laurowymi. Gorącą zalewą napełnić słoiczki z nasturcją i dodać jeszcze po kilka ziaren przypraw. Zakręcić pokrywki. Pasteryzować kwadrans w temperaturze 90°C. Przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu. 

Napar z liści nasturcji

Napar z liści nasturcji poprawia strukturę włosów, odświeża je, sprawia, że lepiej się układają i są usztywnione. Napar przygotowuje się podobnie jak mocną herbatę. Garść liści nasturcji należy zalać 1/2 litra wrzątku i pozostawić do naciągnięcia. Po ostygnięciu napar należy przecedzić przez gazę. Można używać go jako płukanki lub przelać do buteleczki z atomizerem i przed suszeniem suszarką spryskać włosy u nasady.

Artykuł  jest pracą przeglądową. Literatura źródłowa, na podstawie, której opracowano powyższą publikację dostępna jest u autora.