Szkodliwe połączenie potraw – jakich składników nie łączyć ze sobą? Zasady prawidłowego łączenia pokarmów
Maria Brzegowy

Szkodliwe połączenie potraw – jakich składników nie łączyć ze sobą? Zasady prawidłowego łączenia pokarmów

Pomidor nie lubi ogórka. Brokuły zniweczą nasze starania podczas przygotowania świeżo złowionej ryby. A wypita do kolacji rozgrzewająca herbata – zapewne zwiększy ryzyko osteoporozy. Czy aby na pewno? Czy określone połączenia potraw naprawdę mogą nam tak zaszkodzić? Jak powinno się konstruować posiłki, aby były one dla nas bezpieczne, zdrowe i w dodatku przysłużyły się sylwetce? 

Najpierw była dieta rozdzielna – jeśli chcesz schudnąć i zachować dobre samopoczucie, nie dodawaj do obiadu makaronu ani ryżu. Potem słynny mariaż ogórka i pomidora. Czy zastanowiło nas kiedyś choć przez chwilę, dlaczego akurat konkretnie te dwa warzywa, a nie np. ogórek i papryka, albo ogórek i szczypiorek? Wszak te połączenia stosujemy równie często. Do tego wszedł zakaz popijania posiłku herbatą, a zwieńczeniem były ryby, do których nie wolno podać brokułów – jak to robiła jedna z popularnych sieciówek meblowych w swojej strefie kulinarnej. Czy aby na pewno to wszystko ma sens? Przyjrzyjmy się najbardziej znanym zestawom nie cieszącym się zbytnio dobrą prasą. 

5 najpopularniejszych połączeń żywności, które mogą się wzajemnie nie lubić

Ogórek i pomidor 

Prawdopodobnie jedno z najpopularniejszych „niepolecanych” połączeń. Samo zestawienie rzeczywiście ma swoje podstawy naukowe. Świeży ogórek zawiera bowiem enzym askorbinazę, która negatywnie wpływa na witaminę C zawartą w pomidorze (witamina C to inaczej kwas askorbinowy). Warto jednak pamiętać, że witaminę C zawiera sporo innych warzyw i owoców, nie tylko pomidor, co oznaczałoby, że nie powinniśmy dodawać ogórka do żadnych sałatek. Nie należy się jednak tym przejmować. Dobrze zbilansowana dieta, bogata w warzywa i owoce, dostarczy nam wystarczającej ilości witaminy C, stąd potencjalne straty w sałatce ogórkowej nie będą mieć większego znaczenia.  

Ryby morskie i brokuły 

Ryby morskie są jednym z ważniejszych źródeł potrzebnego nam jodu, z kolei brokuły, należące do warzyw krzyżowych, zawierają tzw. goitrogeny ograniczające wchłanianie tego pierwiastka. Wśród innych warzyw z tej grupy wymienić można też brukselkę, kapustę, kalafior, soję oraz siemię lniane. Ilość goitrogenów można jednak ograniczyć – np. poprzez ugotowanie wymienionych warzyw w garnku bez przykrywki. 

Kawa, herbata i nabiał 

Kawa oraz herbata zawierają taniny oraz garbniki. Mogą one negatywnie wpłynąć na przyswajanie z pożywienia m.in. wapnia. Stąd nie zaleca się popijania nimi posiłków zawierających mleko czy jego przetwory. Po herbatę czy kawę można sięgnąć dopiero około 23 godzin po spożytym daniu. Podobne oddziaływanie zachodzi pomiędzy mięsem i jego przetworami dostarczającymi żelaza oraz witaminy B12. 

Jarmuż i nabiał 

Jarmuż zawiera szczawiany, które będą negatywnie wpływać na wchłanianie się z produktów mlecznych wapnia, a które, jak wiemy, są jednym z najlepszych źródeł tego składnika. Co więcej, szczawiany łącząc się z wapniem, mogą odkładać się w drogach moczowych albo nerkach w postaci kamieni. Innymi produktami bogatymi w szczawiany są brokuły, brukselka, buraki oraz szpinak. 

Przeczytaj: Jak powinna wyglądać dieta w kamicy nerkowej?

Kasza i mięso 

Kasza oraz inne produkty zbożowe zawierają kwas fitynowy. Ten z kolei będzie negatywnie wpływać na wchłanianie się żelaza z produktów bogatych w ten pierwiastek (np. czerwone mięso, wątróbka). Podobne zależności stwierdza się w kontekście przetworów mlecznych dostarczających wapnia oraz źródeł magnezu (np. orzechów). 

Czym są substancje antyodżywcze w żywności?

Substancjami antyodżywczymi nazywamy substancje występujące w żywności, które ograniczają bądź uniemożliwiają wykorzystanie określonych składników odżywczych (np. wapnia, żelaza, magnezu) przez nasz organizm albo wywierają na niego szkodliwy wpływ. Substancjami antyodżywczymi są m.in. wymienione wyżej szczawiany, fityniany, a także tioglikozydy (jarmuż, kapusta włoska), inhibitory trypsyny i chymotrypsyny (soja, fasola, groch, bób). Część z nich ulega zmniejszeniu bądź całkowitemu usunięciu z produktu pod wpływem rozdrabniania, żucia, namaczania w wodzie, kiełkowania, zakwaszania lub gotowania. 

Powiązane produkty

Łączenie produktów żywnościowych – o czym należy pamiętać? 

Powyższe przykłady nie są zestawami zakazanymi i nie powinny stanowić podstawy konstruowania codziennej diety oraz decyzji co do ograniczeń czy wykluczeń. Spożywane przez nas produkty dostarczają znacznie więcej cennych składników pokarmowych niezbędnych do życia, stąd można poniekąd uznać, że „pewne korzyści przewyższają ryzyko”. W dodatku określone połączenia są niejednokrotnie uznane w naszych tradycjach oraz dodają smaku i wyrazistości (np. ryba z dodatkiem kapusty kiszonej, herbata do śniadania).  

Odpowiednio bilansując poszczególne składniki, dostarczymy sobie wszystkich potrzebnych nam elementów, nawet jeśli podczas pewnych połączeń dojdzie do określonych strat.

Na wybrane wskazówki powinny zwrócić natomiast uwagę osoby, którym zależy im na uzupełnieniu poziomu danej witaminy czy składnika mineralnego. Np. w przypadku anemii, dbając o każdy jeden miligram żelaza pochodzącego z przykładowo mięsa, lepiej nie popijać posiłku herbatą czy kawą, jeśli takie połączenie miałoby negatywnie wpłynąć na wchłanianie tego pierwiastka.  

Pamiętajmy też, że w przypadku części z wymienionych wyżej „złych” połączeń ich negatywny wydźwięk można znacząco złagodzić – poprzez zastosowanie odpowiednich technik kulinarnych, takich jak moczenie nasion roślin strączkowych przed gotowaniem czy odczekanie z wypiciem herbaty określoną ilość czasu po spożyciu danego posiłku. 

Zasady prawidłowego łączenia pokarmów  

Zgodnie z zasadami zdrowego odżywiania się codzienne posiłki należy budować w ten sposób, aby sumarycznie dostarczyły one wszystkich potrzebnych organizmowi składnikówbiałek, tłuszczów, węglowodanów, a także witamin, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego. Dobrą praktyką jest również stosowanie zasady, że w każdym z posiłków, a przynajmniej w trzech głównych (śniadanie, obiad, kolacja), ma znaleźć się źródło białka (mięso, ryby, jaja, nabiał, strączki), tłuszczy (oleje roślinne, orzechy, pestki, awokado), węglowodanów (makaron, ryż, kasza, pieczywo, ziemniaki) oraz dodatek owoców albo warzyw. W związku z powyższym zasady prawidłowego łączenia pokarmów będą dotyczyć raczej zaleceń aniżeli zakazów. 

Jakich produktów nie łączyć, żeby schudnąć?  

Podczas wizyty u dietetyka pacjenci niejednokrotnie zadają specjaliście zapytanie, jakich produktów nie łączyć, żeby schudnąć. Wbrew obiegowej opinii pojawiającej się co rusz we wszelakich mediach, zalecenie, aby nie komponować przykładowo białek z węglowodanami w jednym posiłku wcale nie przysłuży się naszej sylwetce, a nawet przeciwnie. Z obserwacji wynika, że zjadając samo mięso z warzywami, szybciej robimy się głodni w porównaniu z osobami, które do posiłku dodadzą określoną porcję produktów zbożowych (pieczywa, makaronu, kaszy, ryżu), czyli inaczej węglowodanów. Również i spożycie samych węglowodanów, przykładowo przekąszenie jabłka czy banana, będzie wiązało się z szybszą potrzebą dojedzenia czegoś w porównaniu z osobami, które dorzucą do nich coś białkowego (np. jogurt) i/lub tłuszczowego (np. orzechy).  

O braku skuteczności diety rozdzielnej donosi również literatura naukowa. Badania z ostatnich lat dowodzą, że takie postępowanie, nawet jeśli nie jest szkodliwe dla naszego organizmu, nie przynosi rezultatów większych w zakresie redukcji masy ciała w porównaniu z regularną, prawidłowo zbilansowana dietą. Podsumowując więc, dieta rozdzielna nie ma podstaw do tego, aby wdrażać ją w profilaktyce bądź leczeniu nadwagi czy otyłości. 

Wśród produktów, których nie należy ze sobą łączyć, można byłoby wymienić co najwyżej elementy, z których każdy posiada tzw. wysoki indeks glikemiczny. Przykładowo: nie do końca dobrym połączeniem byłoby zjedzenie sałatki owocowej z banana, kiwi i mango (wszystkie mają wysoki wskaźnik IG), ale już mieszanka banana, jabłka i grejpfruta (te dwa ostatnio – niższe IG) będzie nieco lepszym wyborem (choć wciąż niedoskonałym, bo brakuje białka i/lub tłuszczów).  
  1. L. Pachocka, Dieta rozdzielna, „ncez.pl” [online] https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/dieta-rozdzielna-, [dostęp:] 11.11.2020. 
  2. M. Morawiec, Substancje antyodżywcze, Wszechnica żywieniowa SGGW, „wszechnica-zywieniowa.sggw.pl” [online] http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/web/antyodzywcze_slajdy.pdf [dostęp:] 1.11.2020. 
  3. R. Kowalski, G. Kowalska, Niewskazane połączenia, „researchgate.net” [online] https://www.researchgate.net/publication/327775563_Niewskazane_polaczenia [dostęp:] 11.11.2020. 
  4. Z. Goluch, M. Salmanowicz, Wybrane substancje antyodżywcze występujące w żywności, Vox Medici, nr 1–2 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wielkanoc dla alergików: bez mleka, jaj i pszenicy

    Nietolerancje pokarmowe dają się szczególnie we znaki podczas świąt. Osoby nietolerujące laktozy, a więc mleka i jego przetworów, muszą zapomnieć o tradycyjnym serniku, bezglutenowcy nie zjedzą żurku, zaś uczuleni na jaja zostaną zmuszeni obyć się bez koronnej, wielkanocnej potrawy. Czym zastąpić żelazne pozycje ze świątecznego menu?

  • Błonnik pokarmowy – gdzie i czym jest? Jak wpływa na zdrowie?

    Błonnik pokarmowy, zwany włóknem pokarmowym, to grupa substancji, która odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu pokarmowego człowieka. Wyróżnia się dwie frakcje błonnika pokarmowego: rozpuszczalną i nierozpuszczalną w wodzie. Każda wywiera określony wpływ na organizm. W jakich produktach można znaleźć błonnik pokarmowy i jakie są jego właściwości?

  • Mleko kokosowe – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie. Jak zrobić je w domu?

    Mleko kokosowe stanowi smaczną alternatywę dla mleka krowiego, dzięki czemu może znaleźć miejsce m.in. w diecie osób chorujących na celiakię, cukrzycę czy nietolerancję laktozy. Jakie właściwości i zastosowanie ma mleko kokosowe? Jak w łatwy sposób przygotować je samodzielnie w domu?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Żele energetyczne – jak używać? Czy są tylko dla sportowców?

    Podczas długotrwałej, zwiększonej aktywności fizycznej, jak udział w maratonie, intensywny trening czy wyścig kolarski, organizm potrzebuje dużej ilości energii, którą czerpie z glukozy i glikogenu. W celu utrzymania wydolności na tym samym poziomie oraz niedopuszczenia do uczucia zmęczenia dobrym rozwiązaniem jest stosowanie żeli energetycznych, które w prosty sposób dostarczają łatwo przyswajalne węglowodany i pozwalają utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.

  • E-book "Dieta na obniżenie cholesterolu. Produkty, suplementacja, jadłospis"

    Podwyższony poziom cholesterolu to stan, który może stanowić zagrożenie, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Możesz przejąć kontrolę nad swoim profilem lipidowym. Jednym z kluczowych elementów leczenia tego stanu jest zmiana stylu życia. Codzienna aktywność fizyczna czy zaprzestanie palenia tytoniu to nie wszystko. Najważniejsza jest twoja dieta.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij