Zawał  serca – przyczyny, objawy, postępowanie
Ewa Nowacka-Polka

Zawał serca – przyczyny, objawy, postępowanie

Zawał serca jest jedną z najczęstszych przyczyn przedwczesnej śmierci. Jest on ciężką, nagłą chorobą, na którą w Polsce, co roku zapada, co najmniej kilkadziesiąt tysięcy ludzi.

Przyczyną zawału jest nagłe zamknięcie się jednej z tętnic (tętnic wieńcowych) doprowadzających krew (a z nią tlen i składniki odżywcze) do serca. Jej nagłe zamknięcie powoduje przerwę w dostawie krwi do pewnego obszaru mięśnia sercowego, co może wiązać się z rozpoczęciem procesu obumierania tego obszaru (powstania martwicy). Niedokrwienie serca może doprowadzić do śmierci komórek mięśnia sercowego (kardiomiocytów), gdy trwa ono zbyt długo, dlatego w postępowaniu w przypadku podejrzenia zawału serca bardzo ważny jest czas udzielenia pomocy specjalistycznej. Obserwacje pokazują, że do zawału mięśnia sercowego dochodzi najczęściej między godziną 4 rano a 12 w południe, co wynika z pewnych zjawisk fizjologicznych (wzmożonej aktywności płytek krwi oraz pobudzenia układu nerwowego). Zawał może wystąpić zarówno u osoby wcześniej chorującej na chorobę wieńcową (czyli u osoby odczuwającej sporadycznie bóle w klatce piersiowej, często w trakcie wysiłku, będące objawem niedokrwienia serca, powodowanego zwężeniem którejś z tętnic wieńcowych), jak i u osoby dotychczas niemającej żadnych objawów choroby serca. Do innych przyczyn mogących spowodować zawał serca należą:

  • skurcz tętnicy wieńcowej;
  • wrodzona wada naczyń wieńcowych;
  • zmiany zatorowo-zakrzepowe w tętnicach wieńcowych;
  • kardiomiopatia przerostowa
  • wady zastawek serca
  • zatrucie czadem, przedawkowanie narkotyków (np.amfetaminy);

Każdy z nas powinien wiedzieć jak udzielić pierwszej pomocy, która jest bardzo ważnym elementem schematu postępowania w zawale serca. Zanim jednak przystąpi sie do działania należy trafnie ocenić objawy nasuwające nam podejrzenie ostrego zespołu wieńcowego (zawału serca).

Co może wskazywać na trwający zawał serca?

Zawał serca może przebiegać pod różnymi postaciami od prawie niezauważalnych do bardzo silnych. Wydaje się, że każdy chory „na serce” powinien posiadać wystarczającą wiedzę o objawach, które towarzyszą zawałowi mięśnia sercowego. Ciągle jednak występuje zbyt duże opóźnienie pomiędzy pierwszymi objawami a rozpoczęciem leczenia (czas, jak to już wcześniej zostało wspomniane, jest bardzo ważnym czynnikiem rokowniczym w zawale mięśnia sercowego).

Najbardziej charakterystycznym objawem zawału jest ból w klatce piersiowej, który występuje u około 80% chorych. Pacjenci skarżą się na przedłużony (trwający dłużej niż 20 - 30 minut) dyskomfort w klatce piersiowej nieustępujący po zaprzestaniu wysiłku ani po przyjęciu nitratów (nitroglicerynie). Opisują go jako uczucie ucisku, pieczenia, gniecenia, rozpierania za mostkiem, dławienia, ściskania. Może on promieniować w kierunku żuchwy, kończyn górnych (powodując ich drętwienie) lub nadbrzusza. Ból ten nigdy nie jest wyraźnie zlokalizowany (ma charakter rozlany), przez co chory nie jest w stanie wskazać dokładnie jednego konkretnego miejsca. Innymi objawami towarzyszącymi zawałowi są duszność ("brak powietrza"), zawroty głowy, bladość, zimny, lepki pot, spadek lub wzrost ciśnienia tętniczego, nieregularny puls, tachykardia, czyli wzrost częstości akcji serca, pobudzenie ruchowe z lękiem i strachem przed śmiercią, osłabienie i kaszel.

W niektórych przypadkach, zawał serca manifestuje się dolegliwościami o charakterze nietypowym i trudnym do rozpoznania, zwłaszcza, jeśli jest to zawał dolnej ściany serca, w którym często jedynymi dolegliwościami są: ból brzucha lub dyskomfort w nadbrzuszu, nudności, wymioty i złe samopoczucie. Całkowicie bezobjawowy zawał (tzw. niemy zawał) ma często miejsce u osób starszych oraz chorujących na cukrzyce (choroba ta uszkadza włókna nerwowe odpowiedzialnych za czucie bólu). Zdarza się niestety, że zawał serca objawia się w sposób najbardziej dramatyczny - zatrzymaniem krążenia i nagłym zgonem.

Jak postępować  w sytuacji podejrzenia zawału serca?

Duża część pacjentów wzywa specjalistyczną pomoc zbyt późno. Wynika to ze złudnej nadziei, że ból sam ustąpi za "jakiś czas". Należy pamiętać o tym, że czas decyduje nie tylko o przeżyciu, ale także o późniejszym stanie zdrowia i sprawności w życiu codziennym. Zawał, jako stan nagły jest zawsze zaskakujący zarówno dla chorego, jak i dla świadka zdarzenia. Chory, któremu wcześniej przepisano nitroglicerynę do doraźnego znoszenia bólu wieńcowego powinien w razie wystąpienia bólu w klatce piersiowej przyjąć jedną dawkę nitrogliceryny w sprayu bądź jedną tabletkę pod język.

Jeśli chory ma objawy wstrząsu (bladość i zimne poty) i ciśnienie skurczowe poniżej 90 mmHg nie należy podawać mu nitrogliceryny, gdyż grozi to dalszemu obniżeniu ciśnienia!

Jeśli mimo podania leku w ciągu 5 min ból w klatce piersiowej nie ustępuje albo się nasila, osoba dotknięta dolegliwościami, bądź osoba, która z nią przebywa powinna niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 999 lub 112). W czasie wezwania należy wyraźnie powiedzieć, że wzywa się pogotowie do osoby, która prawdopodobnie ma zawał serca. Chorego z podejrzeniem zawału serca należy przewieźć do szpitala karetką pogotowia. Jeśli nie ma przeciwwskazań (chory nie jest uczulony na aspirynę, nie choruje na astmę oskrzelową, ani sam wcześniej nie przyjął kwasu acetylosalicylowego) należy podać choremu z podejrzeniem zawału serca 160-325mg kwasu acetylosalicylowego (np. aspirynę) w postaci tabletki, którą należy rozgryźć. Chorego należy usadzić w pozycji półleżącej i zadbać, by miał pod plecami stabilne oparcie- pozycja ta ułatwia oddychanie. Można także otworzyć okno i starać się ograniczyć choremu wszelkie ruchy, gdyż serce ma zmniejszoną podaż tlenu. Jednocześnie nie można dopuścić do wychłodzenia organizmu.

U pacjenta z zawałem serca absolutnie nie wolno stosować pozycji wykonywanej jak przy normalnym wstrząsie czy omdleniu, czyli nie wolno kłaść go płasko z podniesionymi do góry nogami. W trakcie zawału serca możemy mieć doczynienia ze wstrząsem kardiogennym, czyli stanem niewydolności mięśnia sercowego wywołanej upośledzeniem funkcji wyrzutowej serca (zwiększenie napływu krwi obwodowej do serca), wywołanego uniesieniem do góry kończyn dolnych, nie jest więc wskazane.

Ważną  rolę odgrywa także uspokajanie chorego, gdyż zawałowi serca towarzyszy silny niepokój i strach przed śmiercią, które dodatkowo pogarszają jego i tak już bardzo ciężki stan. Jeśli u chorego nastąpi zatrzymanie krążenia należy przeprowadzić reanimację, czyli wykonać sztuczne oddychanie (które nie jest bezwzględnym obowiązkiem osoby udzielającej pomocy) i zewnętrzny masaż serca stosując schemat: 30: 2 (30 uciśnięć środka klatki piersiowej na głębokość 4-5cm z prędkością 100/min, na 2 wdechy).

Zawał  serca to bardzo często pierwszy objaw choroby serca, która rozwijała się latami. Zmniejszenie śmiertelności z powodu zawału serca można osiągnąć poprzez profilaktykę, czyli zmniejszanie czynników ryzyka choroby wieńcowej oraz wczesne rozpoznanie zawału i szybkie wdrożenie specjalistycznego leczenia. Kluczowe znaczenie ma tutaj znajomość objawów, tych typowych jak i nietypowych, wskazujących na zawał serca a także szybka reakcja i właściwe działanie w przypadku podejrzenia zawału. To jak będzie wyglądać życie po zawale serca jest uzależnione od tego jak szybko nadejdzie pomoc i jak ona będzie udzielona, dlatego każdy powinien umieć właściwie reagować w sytuacji zagrożenia.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij