Trądzik sam nie zniknie

Trądzik pospolity jest jednym z najczęstszych schorzeń dermatologicznych. Występuje głównie w wieku pokwitania jako tzw. trądzik młodzieńczy. Ostatnio istnieje tendencja do przedłużenia się czasu trwania schorzenia lub jego późnego początku, dopiero w wieku dorosłym. Trądzik występuje przede wszystkim w obrębie łojotokowych okolic skóry. Zmiany zachodzące w gruczołach łojowych prowadzą do powstania charakterystycznych dla tej choroby zaskórników (otwartych, zamkniętych). Innym objawem trądziku są wykwity zapalne: grudkowe i krostkowe. Te ostatnie mogą zdominować obraz kliniczny. Przebieg trądziku jest zmienny, lecz zazwyczaj przeważa tylko jeden rodzaj zmian.

Objawy kliniczne

Trądzik pospolity występuje najczęściej w wieku pokwitania jako tzw. trądzik młodzieńczy. Pierwsze zmiany mogą pojawiać się już między 10. a 13. rokiem życia lub znacznie później. Największe nasilenie obserwuje się u dziewcząt w wieku 14-17 lat, a u chłopców w wieku 16-19 lat, po czym zazwyczaj zmiany stopniowo ustępują.

Ostatnio istnieje tendencja do przedłużenia się czasu trwania schorzenia, nawet do czterdziestego roku życia. U chorych z trądzikiem występuje cera tłusta, a trądzik występuje przede wszystkim w obrębie łojotokowych okolic skóry: na twarzy, plecach, rzadziej na klatce piersiowej. Często przy rozległych zmianach w obrębie klatki piersiowej dochodzi do rozwoju wykwitów również na ramionach, a przy zajęciu pleców – na pośladkach.

Zmiany zachodzące w gruczołach łojowych i ich otoczeniu prowadzą do powstania charakterystycznych dla tej choroby zaskórników. Są to czopy powstające z łoju i zrogowaciałych komórek naskórka, wypełniające rozszerzony lejek mieszka włosowego. Są zmianami niezapalnymi. Mogą być zamknięte i otwarte. Zaskórniki otwarte widoczne są na skórze jako ciemne punkty. Innym charakterystycznym objawem trądziku są wykwity zapalne: grudkowe i krostkowe. Te ostatnie mogą zdominować obraz kliniczny. Przebieg trądziku jest zmienny, lecz zazwyczaj przeważa tylko jeden rodzaj zmian. Można mieć zatem trądzik, którego głównymi objawami są zaskórniki. Mówimy wtedy o trądziku zaskórnikowym, w przeciwieństwie do grudkowo-krostkowego.

W zależności od liczebności zmian określa się trądzik jako łagodny lub średnio nasilony. Niekiedy schorzenie to występuje w bardzo ciężkiej postaci – oprócz zmian typowych tworzą się torbiele ropne, a gojenie następuje przez bliznowacenie. Czasami bliznowacenie może występować nie tylko po głębokich naciekach, ale u niektórych osób nawet po zmianach grudkowych. Wtedy blizny mają charakter zanikowy. Poza bliznami na skórze chorych mogą pojawić się przebarwienia po trądziku i inne plamy na skórze.

Leczenie

Trądzik nie zagraża życiu, ale żyć z nim nie jest łatwo. Szybkie włączenie odpowiedniego leczenia pozwala uniknąć szpecących blizn. W trądziku lekkim, w którym występują zaskórniki, niewiele grudek i krostek, stosuje się leczenie miejscowe. Preparaty miejscowe aplikuje się na całą zajętą powierzchnię skóry, a nie tylko na pojedyncze wykwity. Gdy następuje liczny wysiew grudek i krostek – oprócz leczenia miejscowego – należy zastosować leczenie doustne. Trądzik jest chorobą przewlekłą, a jego leczenie jest długie. Jego wynik zależy w dużym stopniu od prawidłowego współdziałania chorego z lekarzem.

Leczenie trądziku jest wielokierunkowe i ma na celu zmniejszenie łojotoku, zapobieganie tworzenia się zaskórników i zlikwidowanie stanu zapalnego. Do leków zewnętrznych zalicza się pochodne witaminy A (retinoidy), nadtlenek benzoilu, preparaty zawierające antybiotyki: erytromycynę, klindamycynę. Z innych leków do stosowania zewnętrznego należy wymienić kwas azelainowy. W leczeniu ogólnym stosowanym, gdy pojawiają się liczne grudki i krosty, podaje się przede wszystkim antybiotyki. Należy je brać bez przerwy, czasami parę miesięcy.

Lekami z wyboru są antybiotyki z grupy tetracyklin i makrolidów. Działają one nie tylko przeciwbakteryjnie, ale również bezpośrednio przeciwzapalnie (dlatego tak długo prowadzi się leczenie). W ciężkich postaciach krostkowych i ropowiczych stosuje się doustnie retinoid – izotretinoinę. W trakcie leczenia izotretinoiną nie zaleca się stosowania innych miejscowych leków przeciwtrądzikowych, ze względu na bardzo szybko następujące zmniejszenie łojotoku i wysuszenie skóry. Terapia izotretinoiną niesie ze sobą ryzyko szeregu działań niepożądanych. Przed leczeniem konieczne jest zbadanie, czy nie ma zaburzeń wątrobowych i lipidowych (osoby z tego typu zaburzeniami nie mogą być leczone), następnie w trakcie leczenia monitoruje się wyżej wymienione parametry krwi.

Największym ryzykiem związanym z leczeniem retinoidami jest ich teratogenność (uszkodzenie płodu). Niezbędne jest stwierdzenie przed podjęciem terapii u kobiet, czy nie są one w ciąży oraz zalecanie bezwzględnej antykoncepcji w trakcie leczenia i do 2 miesięcy po jego zaprzestaniu.

Pielęgnacja

Na rynku jest bardzo dużo różnych preparatów kosmetycznych dla osób z trądzikiem. W przypadku mało nasilonych postaci trądziku systematyczna pielęgnacja tymi preparatami często powoduje poprawę.

W kosmetykach są różne składniki aktywne, które działają wielokierunkowo. Jedne usuwają martwe komórki naskórka, odblokowując pory (np. lipohydroksykwas), inne zmniejszają wydzielanie łoju (np. cynk PCA), działają przeciwbakteryjnie (np. pirokton olaminy) oraz przeciwdziałają powstawaniu zaczerwienień i przebarwień po trądziku (np. ceramid procerad). Ponadto zwykle takie preparaty mają działanie łagodzące i regenerujące oraz zapobiegają nawrotom trądziku.

W trakcie stosowania zewnętrznych leków na trądzik należy uważać, aby nadmiernie nie przesuszyć i nie podrażnić skóry. Gdy zaczyna do tego dochodzić, należy zrezygnować z kosmetyków dla cery trądzikowej i stosować kosmetyki dla cery wrażliwej i suchej. Obecnie są dostępne specjalne kosmetyki dla osób w trakcie kuracji przeciwtrądzikowych, które będą nawilżały i matowały lub natłuszczały w zależności od stopnia przesuszenia.

Trądzik nie jest chorobą zakaźną – nie jest on wynikiem zewnątrzpochodnej infekcji. W związku z tym nadmierne oczyszczanie twarzy nie jest niezbędne i wręcz nie jest wskazane. Wystarczy dwa razy dziennie. Tylko trądzik zaskórnikowy, bez zmian zapalnych, można poddać zabiegom oczyszczania w gabinecie kosmetycznym, stosując wszelkie zasady aseptyki i wcześniejsze zabiegi rozpulchniające skórę. Zalecane są np. zabiegi kawitacji, jak również peelingi np. z kwasem salicylowym. Często chorzy, sami w warunkach domowych próbują wyciskać lub rozdrapywać zmiany, co prowadzi do blizn i przebarwień. Ważne jest wytłumaczenie choremu, co może spowodować takie postępowanie. 

Materiał partnera.