Rzeżączka – jak ją rozpoznać i jak leczyć?

W jaki sposób dochodzi do zakażenia rzeżączką?

Do zakażenia dochodzi przez kontakty seksualne. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Źródłem zakażenia jest zawsze chory człowiek lub używane przez niego zakażone przedmioty codziennego użytku. Czasami może dojść do zakażenia podczas porodu, kiedy noworodek zaraża się od chorej matki. Prowadzi to do rozwoju rzeżączkowego zapalenia spojówek u noworodka.

Objawy zakażenia dwoinką rzeżączki

Rzeżączka daje różne symptomy u mężczyzn i kobiet.

Okres wylęgania choroby u mężczyzn wynosi zwykle 2-5 dni, choć zdarza się 1-14 dni. Najczęstszym objawem zakażenia dwoinką rzeżączki u panów jest stan zapalny przedniego odcinka cewki moczowej. Gdy dojdzie do powstania stanu zapalnego, mężczyzna zaczyna odczuwać ból cewki moczowej, który nasila się w czasie oddawania przez niego moczu. Widoczny jest też bardzo charakterystyczny ropny wyciek z cewki moczowej. Czasami zdarza się, że chory zgłasza bolesność lub obrzęk najądrzy bądź zapalenie żołędzi. Choroba rzadko ma przebieg zupełnie bezobjawowy.

U kobiet z kolei najczęstszym objawem jest rzeżączkowe zapalenie szyjki macicy, w przebiegu którego obserwuje się ropne upławy. Ponadto dość często kobiety skarżą się na pieczenie w pochwie oraz ból podbrzusza, a w przypadku zajęcia cewki moczowej – także na ból przy oddawaniu moczu, jak również pieczenie, zaczerwienienie lub obrzęk zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Czasami pojawia się ropna lub śluzowo-ropna wydzielina z cewki. Obecne mogą być ponadto zaburzenia cyklu miesięcznego oraz obfite miesiączki. Może się zdarzyć, że choroba będzie przebiegać bezobjawowo.

Jeśli do zakażenia dojdzie w czasie porodu, u noworodka może wystąpić rzeżączkowe zapalenie spojówek. W przebiegu tej choroby stwierdza się silne ropienie oczu, zaś w przypadkach nieleczonych może dojść do powstania zmian w rogówce oka, co niestety jest w stanie doprowadzić do upośledzenia wzroku.

Poza spojówkami zakażenie rzeżączkowe może umiejscowić się w gardle lub odbycie. Przy rzeżączkowym zapaleniu gardła obecne jest zaczerwienie oraz obrzęk łuków podniebiennych i tylnej ściany gardła. Na tylnej ścianie gardła i na migdałkach można dodatkowo zaobserwować ropną wydzielinę – czasami w dużej ilości. Natomiast w przypadku rzeżączkowego zapalenia odbytu, które może wystąpić u osób uprawiających seks analny, u chorego pojawia się głównie pieczenie i świąd okolicy odbytu. Czasami obecne są też zaburzenia w oddawaniu stolca oraz śluzowa wydzielina z odbytu.

Rozpoznanie zakażenia dwoinka rzeżączki

Rozpoznanie rzeżączki lekarz stawia zwykle na podstawie dokładnie zebranego od pacjenta wywiadu oraz objawów klinicznych.

W pierwszej kolejności lekarz zbiera dokładny wywiad dotyczący występujących objawów oraz czasu, od jakiego są obecne. Lekarz podejrzewający rzeżączkę musi też zapytać o przygodne kontakty seksualne. Po zebraniu wywiadu konieczne jest obejrzenie zmienionej okolicy przez specjalistę. Na tej podstawie można już prawie na sto procent rozpoznać zakażenie dwoinka rzeżączki, jednak mimo wszystko wstępne rozpoznanie musi zostać potwierdzone badaniami laboratoryjnymi – w tym przypadku pobiera się wymaz z cewki moczowej, szyjki macicy, odbytu lub gardła. W przypadku infekcji w pobranej wydzielinie zostaną znalezione dwoinki rzeżączki.

W jaki sposób leczy się rzeżączkę?

W przypadku rozpoznania rzeżączki zachodzi potrzeba zastosowania właściwie dobranej antybiotykoterapii. Do leczenia wcześniej wykorzystywana była głównie penicylina, obecnie stosuje się jednak najczęściej cefalosporyny, chinolony, a czasami azytromycynę.

Po zakończeniu kuracji antybiotykiem należy wykonać kontrolne badanie bakterioskopowe lub posiew (po co najmniej trzech dniach od zakończenia leczenia), aby ostatecznie można było stwierdzić, że leczenie było skuteczne.

Profilaktyka – jak uniknąć zakażenia rzeżączką?

Aby zapobiec zakażeniu dwoinką rzeżączki, należy przede wszystkim unikać przygodnych kontaktów seksualnych bez zabezpieczenia. W celu uniknięcia dalszych zakażeń konieczne jest skuteczne leczenie chorych już pacjentów. U noworodków, aby uniknąć rzeżączkowego zapalenia spojówek, profilaktycznie wykonuje się zabieg Credego, który polega na przemywaniu oczu maluszków 1-procentowym roztworem azotanu srebra.

Należy pamiętać, że rzeżączkę trzeba szybko i właściwie leczyć, nieleczona może bowiem nieść za sobą poważne konsekwencje – między innymi niepłodność oraz poważne zapalenia stawów.