Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

Do czego służy antybiogram?

Antybiogram jest oznaczeniem wrażliwości danego drobnoustroju (np. bakterii) na działanie wybranych antybiotyków. Z uwagi na szeroką dostępność oraz stosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych od kilkunastu lat obserwuje się narastającą oporność bakterii na antybiotyki. W konsekwencji nie wszystkie leki są w stanie zwalczyć infekcje bakteryjne. Aby dobrać najbardziej skuteczny antybiotyk do celowanego leczenia zakażenia, konieczne jest wykonanie antybiogramu. Antybiogram pozwala ocenić, czy bakteria, którą zakażony jest pacjent, jest wrażliwa na poszczególne antybiotyki.

Jak wygląda antybiogram?

Antybiogram polega na ekspozycji danego szczepu bakterii na poszczególne antybiotyki. W tym celu najpierw należy pobrać materiał biologiczny ze strefy zakażenia (np. wymaz z rany lub posiew moczu). Następnie próbka przekazywana jest do laboratorium, w którym wymaz umieszczany jest na odpowiednich podłożach celem identyfikacji szczepu bakteryjnego, który wywołał infekcję. Gdy bakteria zostanie zidentyfikowana, na zawiesinie bakteryjnej w szalce Petriego umieszcza się krążki bibuły nasycone różnymi antybiotykami. Szalkę inkubuje się w temperaturze 37 stopni Celsjusza przez kilkanaście godzin. Po upływie tego czasu wokół poszczególnych krążków z antybiotykiem powstaje tzw. strefa zahamowania wzrostu bakterii, czyli obszar, w którym antybiotyk zadziałał, hamując proces namnażania bakterii. Im większa średnica tej strefy – tym większa wrażliwość bakterii na dany antybiotyk.

Ile kosztuje wykonanie antybiogramu?

Należy pamiętać, iż wykonanie antybiogramu wymaga jednoczesnego wykonania wymazu, badania bakteriologicznego celem identyfikacji bakterii, a następnie antybiogramu. Badanie bakteriologiczne wymazu to koszt ok. 30-90 zł w zależności od rodzaju wymazu, identyfikowanej bakterii oraz placówki, w której wykonywane jest badanie.

Interpretacja wyników antybiogramu

Otrzymując wynik antybiogramu, możemy zetknąć się z kilkoma podstawowymi skrótami, które opisują rezultaty badania. Poniżej przedstawione zostały wyjaśnienia podstawowej terminologii mikrobiologicznej w wynikach wymazu:

• S (sensitive) lub W (wrażliwy) – szczep wrażliwy na dany antybiotyk, czyli dany lek w standardowej zalecanej dawce skutecznie zwalczy infekcję.
• I lub WZE (wrażliwy, zwiększona ekspozycja) – antybiotyk będzie skuteczny w wyższym stężeniu.
• R (resistant) lub O (oporny) – szczep oporny na dany antybiotyk, czyli leczenie danym antybiotykiem będzie nieskuteczne.
• MIC (minimum inhibitory concentration) – minimalne stężenie antybiotyku hamujące wzrost bakterii. Im niższe, tym lepiej, gdyż oznacza, że już mała dawka danego antybiotyku skutecznie zwalcza infekcję.
• BP (breakpoint) – stężenie graniczne wartości MIC, czyli punkt odcięcia dla lekowrażliwości – im wyższe, tym lepiej.
• BP/MIC – im wyższe, tym większe prawdopodobieństwo sukcesu terapeutycznego przy zastosowaniu danego antybiotyku.