Dobre i złe rady na temat ciąży i płodności

W sprawach dotyczących płodności i ciąży najlepiej zdać się na specjalistów. Co mówią na temat tzw. dobrych rad, które możesz usłyszeć w ciąży albo nawet wówczas, gdy dopiero ją planujesz?

„Weź się za siebie, zanim zaczniesz starać się o dziecko” 

Tę radę naprawdę warto wziąć sobie do serca: dieta i styl życia rodziców mogą w przyszłości wpływać na zdrowie dziecka. 

W kwietniu tego roku czasopismo naukowe „The Lancet” opublikowało cykl artykułów, z których wynika, że nie wystarczy zdrowo się odżywiać i porzucić nałogi, gdy dziecko jest już w drodze. Znaczenie ma także to, co jedzą i jak żyją rodzice (tata także!) w okresie poprzedzającym poczęcie. Omówione w artykułach badania potwierdzają, że nie tylko palenie i picie alkoholu, ale także zła dieta i wynikające z niej problemy (np. otyłość lub niedożywienie u rodziców), zwiększają ryzyko pojawienia się u dziecka chorób sercowo-naczyniowych, metabolicznych, neurologicznych i innych. To nie musi się stać od razu, ale może dotknąć potomka w przyszłości. Największy wpływ na płód ma oczywiście stan zdrowia mamy, jednak ojcowie również nie są wolni od odpowiedzialności. Np. nadmiar kilogramów u przyszłego taty pogarsza jakość nasienia, co z kolei może zwiastować problemy zdrowotne u jego potomka¹.

„Nie możesz zajść w ciążę? Bądź cierpliwa, kiedyś na pewno się uda” 

Cierpliwość to dobra cecha, jednak gdy pojawiają się problemy z zajściem w ciążę, nie można czekać w nieskończoność. 

Jeśli kobieta ma więcej niż 35 lat, zaburzenia miesiączkowania (np. rzadkie miesiączki) czy problemy z narządem rodnym, a także wówczas, gdy jest podejrzenie, że w grę wchodzi niepłodność partnera, diagnostykę warto wdrożyć wcześniej².

„Na kłopoty z zajściem w ciążę najlepsza jest naprotechnologia” 

Naprotechnologia, czyli metoda naturalnej prokreacji, bywa przedstawiana jako alternatywa dla leczenia niepłodności i rozrodu wspomaganego (np. zapłodnienia in vitro). Polskie i światowe organizacje medyczne nie podzielają jednak tego optymizmu. 

Naprotechnologia nie pomaga m.in. kobietom z niewydolnością jajników, zaawansowaną endometriozą, niedrożnością lub ograniczeniem drożności jajowodów. Nie daje efektów także wówczas, gdy problemy z płodnością ma mężczyzna. 

„Proponowany w ramach naprotechnologii algorytm postępowania nie znajduje potwierdzenia w kontrolowanych badaniach klinicznych. Z tych powodów naprotechnologia nie może być postępowaniem rekomendowanym w leczeniu niepłodności” – czytamy w rekomendacjach dotyczących diagnostyki i leczenia niepłodności Polskiego Towarzystwo Ginekologów i Położników³.

„Jeśli podczas ciąży nie ma komplikacji, lepiej nie rób USG”  

Badanie ultrasonograficzne jest podstawowym narzędziem diagnostycznym w przebiegu ciąży. Jest bezpieczne dla matki i dla dziecka. I bardzo pomocne: np. wychwycenie w porę wady płodu lub jego niedojrzałości pozwala zminimalizować problemy, do których mogłoby dojść, gdyby ujawniło się to dopiero po porodzie.

Zgodnie ze standardami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego badanie ultrasonograficzne powinno się przeprowadzać u wszystkich ciężarnych. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, wykonuje się je co najmniej trzy razy, ponieważ na każdym etapie ciąży służy czemu innemu: na początku robi się je po to, by potwierdzić ciążę, sprawdzić, czy zarodek zagnieździł się prawidłowo i określić jego wiek (a więc i przypuszczalny termin porodu). Potem – by ocenić budowę i narządy dziecka, ilość wód płodowych oraz lokalizację łożyska. Przed porodem zaś – by ocenić dojrzałość dziecka, jego przybliżoną wagę i stan łożyska⁴. 

„Jesteś w ciąży? Śpij na boku, a nie na plecach” 

Spanie na prawym lub lewym boku (choćby tylko w III trymestrze ciąży) dwu-trzykrotnie zmniejsza ryzyko urodzenia martwego dziecka – potwierdzają badania opublikowane w 2017 roku przez „British Journal of Obstetrics and Gynaecology” (BJOG).

Przeprowadzone przez brytyjskich naukowców badanie MiNESS (Midlands and North of England Stillbirth Study) dotyczące wpływu pozycji przyjmowanej we śnie na przebieg ciąży objęło ponad 1000 kobiet. Badacze ustalili, że ryzyko tragicznego finału znacznie rośnie w przypadku kobiet, które podczas ostatnich trzech miesięcy ciąży śpią na plecach. Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, że ogromna macica uciska naczynia krwionośne, co sprawia, że do dziecka dociera mniej tlenu. Inne możliwe wyjaśnienie: problemy są spowodowane zaburzeniami oddychania u śpiącej matki, a te zdarzają się częściej, gdy śpi się na wznak⁵. 

„W czasie ciąży trzeba jeść za dwoje” 

Jeśli jednak rozumiemy tę radę jako zachętę, by pamiętać, że wszystko, co jada przyszła matka, ma wpływ na rozwijające się dziecko, trzeba z niej skorzystać. Podczas ciąży zapotrzebowanie na składniki odżywcze (zwłaszcza żelazo, foliany, witaminę B6 i jod) rośnie nawet o 50 do 80 proc. Jeśli więc przyszła mama chce zapewnić sobie i dziecku wszystko, co potrzebne (a przy tym nie przybrać na wadze ponad miarę, bo to także zagraża zdrowiu płodu), musi zrezygnować z pustych kalorii⁶. 

Źródło:
1)    https://www.thelancet.com/series/preconception-health
2)    Ginekol. Pol. 2/2012, https://www.ptgin.pl/index.php/lekarze/rekomendacje2/rekomendacje
3)    Ginekol. Pol. 2/2012, https://www.ptgin.pl/index.php/lekarze/rekomendacje2/rekomendacje
4)    Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym – 2015 r. Ginekol Pol. 7/2015, http://www.usgptg.pl/media/dopobrania/rekomendacje2015/Rekomendacje_ciaza_prawidlowa.pdf
5)    https://www.rcog.org.uk/en/news/stillbirth-risk-is-doubled-if-pregnant-women-sleep-on-their-backs-in-third-trimester/
6)    Normy żywienia dla populacji Polski 2017, redakcja naukowa Mirosław Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia 
https://ncez.pl/upload/normy-net-1.pdf