Zwiedzasz Europę w wakacje? Dowiedz się wszystkiego o EKUZ

Które państwa honorują EKUZ?

Świadczenia zdrowotne świadczone przez lekarzy, przychodnie lub szpitale działające w ramach powszechnego systemu opieki zdrowotnej przysługują nam w państwach członkowskich Unii Europejskiej i 4 państwach należących do EFTA (European Free Trade Association - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu): Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania (oprócz Grenlandii i Wysp Owczych), Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania (z wyjątkiem Wysp Normandzkich: Jersey, Guernsey, Alderney, Herm, Sark oraz na wyspie Man), Włochy.

EKUZ obowiązuje również na terytoriach francuskich: Gwadelupa, Martynika, Reunion i Gujana Francuska; portugalskich: na Azorach i Maderze, hiszpańskich: Majorce, Minorce, Ibizie i Wyspach Kanaryjskich.

Jaki zakres świadczeń przysługuje posiadaczom Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego?

Osobie posiadającej EKUZ, w razie jakiegokolwiek wypadku, choroby przysługują wszystkie niezbędne z medycznego punktu widzenia świadczenia (również szpitalne), umożliwiające pozostanie tej osobie w tym kraju do planowanej daty powrotu. Oznacza to, że musi być nam udzielona taka pomoc medyczna, abyśmy nie byli zmuszeni do wcześniejszego powrotu do kraju w celu kontynuacji leczenia. O tym czy świadczenia są niezbędne z medycznego punktu widzenia każdorazowo ocenia lekarz, który nas przyjmuje. Warto tutaj zaznaczyć, że EKUZ nie daje uprawnień do korzystania z opieki medycznej, jeżeli wyjeżdżamy za granicę w celu odbycia tam leczenia. W takim przypadku należy otrzymać zgodę na planowane leczenie (formularz E112), w przeciwnym razie zostaniemy potraktowani jak prywatni pacjenci i będziemy musieli pokryć pełne koszty leczenia.

Kartę EKUZ należy okazać w szpitalu lub lekarzowi możliwie jak najwcześniej, dlatego warto nosić ją zawsze przy sobie.

Pacjenci, którzy wiedzą, że podczas urlopu niezbędne im będą dializy nerek lub tlenoterapia, muszą wcześniej uzgodnić terminy udzielenia tych świadczeń z tamtejszą placówką służby zdrowia.

Warto pamiętać, że EKUZ nie jest dowodem ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia i nie uprawnia Polaków do świadczeń zdrowotnych na terytorium Polski. Możemy się nią posługiwać wyłącznie na terenach innych państw, honorujących tę kartę.

Za jakie usługi będziemy musieli płacić mimo posiadania EKUZ?

Każde państwo członkowskie ma swoje własne zasady finansowania usług medycznych udzielanych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. Wjeżdżając na terytorium danego państwa, zaczynają nas obowiązywać takie same opłaty za świadczenia medyczne, jak jego obywateli. Dotyczy to także zasad ich refundacji. W niektórych krajach świadczenia medyczne są bezpłatne. Jednak w większości państw, w placówkach działających w ramach powszechnego systemu ochrony zdrowia, ubezpieczeni ponoszą pewne opłaty, z których EKUZ nas nie zwalnia, mimo iż w Polsce nie musielibyśmy za nie płacić.

W niektórych krajach (np. we Francji, Luksemburgu czy Belgii) za wszystkie świadczenia zdrowotne i leki trzeba zapłacić „z własnej kieszeni”, a dopiero później można się starać o całkowity lub częściowy zwrot kosztów. Warto dowiedzieć się za co i jakimi kosztami możemy zostać obarczeni w państwie, do którego wyjeżdżamy.

Ponadto będziemy musieli zapłacić m.in. za:

• transport sanitarny do Polski (za wyjątkiem transportu do kraju najtańszym środkiem komunikacji, na jaki pozwala stan zdrowia pacjenta, gdy przewidywane koszty leczenia za granicą przewyższają koszty transportu i leczenia w kraju)
• ratownictwo górskie (dotyczy m.in. Austrii i Francji)
• leczenie stomatologiczne (całość lub część kosztów)
• szczepienia ochronne
• porady lekarskie
• badania profilaktyczne
• każdy dzień pobytu w szpitalu
• badania diagnostyczne
• leki

Czasami warto wykupić dodatkowe prywatne ubezpieczenie, by nie narażać się na duże koszta.

Kto może ubiegać się o EKUZ?

Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego mogą ubiegać się wszystkie osoby odprowadzające składki zdrowotne, członkowie ich rodzin zgłoszeni do Funduszu oraz nieubezpieczone:

• kobiety z w ciąży, w okresie porodu lub połogu nie posiadające ubezpieczenia, zamieszkałe na terenie RP, pod warunkiem, że mają obywatelstwo polskie
• dzieci, które nie ukończyły 18 roku życia, mieszkające na terytorium RP
• osoby, bez źródła dochodu lub bezdomne pod warunkiem, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta, na terenie którego ta osoba mieszka wyrazi na to zgodę, wydając odpowiedni dokument, tzw. „decyzję”. Oczywiście musi być to osoba z polskim obywatelstwem. Zgodnie z decyzją bezpłatne świadczenia medyczne mogą być im udzielane przez 90 dni. Po upływie tego czasu chory może złożyć kolejny wniosek

Co musimy zrobić, aby otrzymać taką kartę?

Należy złożyć odpowiedni wniosek (dostępny także w oddziałach i na stronie internetowej NFZ) wraz z niezbędnymi zaświadczeniami w Oddziale Wojewódzkim lub Delegaturze NFZ. Możemy to zrobić również faksem lub listownie. Do niezbędnych zaświadczeń należą, m.in. dokumenty potwierdzające ubezpieczenie zdrowotne w NFZ:

• Pracownicy i osoby prowadzące działalność gospodarczą w Polsce oraz osoby, które podpisały umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w NFZ, odprowadzające składki zdrowotne - kserokopia dowodu ubezpieczenia ZUS RMUA, aktualnie podstemplowana książeczka ubezpieczeniowa lub zaświadczenie wystawione przez pracodawcę, potwierdzające zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku krótkiej podróży służbowej należy posiadać również formularz E101 (o jego wydanie musi postarać się pracodawca)
• Rolnicy ubezpieczeni w KRUS: ostatni dowód wpłaty składki lub zaświadczenie z KRUS o odprowadzanych składkach na ubezpieczenie zdrowotne
• Członkowie rodziny osób odprowadzających składki zdrowotne – dowód zgłoszenia do ubezpieczenia (ZUS ZCZA lub ZUS ZCNA), dokument, który potwierdza ubezpieczenie zdrowotne osoby zgłaszającej członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego oraz w przypadku dzieci po 18 roku życia – dowód potwierdzający kontynuację nauki (np. Indeks lub legitymacja studencka) lub dowód potwierdzający niepełnosprawność
• Emeryci i renciści - ostatni odcinek emerytury lub renty, bądź legitymacja emeryta lub rencisty
• Osoby pracujące za granicą (w państwie, w którym ta karta obowiązuje) na rzecz swojego pracodawcy, którego siedziba znajduje się na terytorium Polski - w celu uzyskania EKUZ mogą złożyć tylko formularz E 101 wystawiony na wniosek pracodawcy i poświadczony przez oddział terenowy ZUS. Wniosek o wydanie EKUZ muszą złożyć tylko wtedy, gdy w państwie wykonywania pracy obecni będą członkowie jego rodziny.
• Osoby prowadzące działalność na własny rachunek na terytorium Polski, chcące rozszerzyć ją na tereny innego państwa - w celu uzyskania EKUZ muszą złożyć tylko formularz E 101 wystawiony i poświadczony przez oddział terenowy ZUS.
• Bezrobotni otrzymujący z polskiego urzędu pracy zasiłek dla bezrobotnych, wyjeżdżający za granicę w celu znalezienia tam pracy powinni dostarczyć formularz E 303 wystawiony przez Urząd Pracy.
• Nieubezpieczone kobiety w ciąży - kartę przebiegu ciąży i dokument stwierdzający tożsamość,
• Nieubezpieczone kobiety w okresie połogu - skrócony odpis aktu urodzenia dziecka i dokument stwierdzający tożsamość matki;
• Dzieci, które nie ukończyły 18 roku życia, zamieszkałe w Polsce - dokument potwierdzający tożsamość albo skrócony odpis aktu urodzenia.
• Osoby bez źródła dochodu lub bezdomne –  “decyzję” wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w którym mieszkają, upoważniającą do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych.

Studenci zamierzający podjąć studia w innym państwie członkowskim powinni dodatkowo przedstawić zaświadczenie z uczelni potwierdzające podjęcie studiów w tym państwie (należy pamiętać, że takie zaświadczenie jest ważne 90 dni od jego wystawienia) wraz z podanym dokładnie okresem, w którym te studia będą się odbywały (pierwszy i ostatni dzień nauki). Jeżeli na zaświadczeniu nie będzie podanej precyzyjnie daty, EKUZ może zostać wydana na okres krótszy niż rzeczywisty okres trwania nauki. Karta nie przysługuje studentom, którzy podejmują studia za granicą w charakterze wolnego słuchacza lub podejmują naukę w szkole językowej, gdyż w świetle prawa nie są oni studentami. Z EKUZ mogą korzystać również studenci odbywający praktykę studencką w innym państwie członkowskim, pod warunkiem, że nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu w tym państwie z tytułu odbywanej praktyki.

Od 1 stycznia 2011 r. w związku ze  zwiększającą się mobilnością ubezpieczonych, decyzją Prezesa NFZ, możliwe jest złożenie wniosku o EKUZ w każdym Oddziale Wojewódzkim NFZ, a nie tylko w Oddziale właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.

Wydanie EKUZ przez Oddział Wojewódzki NFZ, który nie jest właściwy dotyczy jednak wyłącznie:

• wnioskodawców, którzy w Centralnym Wykazie Ubezpieczonych mają status "ubezpieczony";
• sytuacji wyjątkowych, związanych np. z faktem podjęcia nauki, siedzibą pracodawcy, czy wykonywaniem pracy w województwie innym niż województwo, w którym ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczony został zgłoszony do Oddziału Wojewódzkiego NFZ. Dotyczy to również sytuacji związanych z koniecznością pilnego uzyskania EKUZ z uwagi np. na wyjazd turystyczny;

W przypadku, gdy rozpatrzenie wniosku przez OW NFZ, który nie jest właściwy, będzie się wiązało z koniecznością dodatkowej weryfikacji w celu ustalenia statusu osoby, Oddział Wojewódzki NFZ zobowiązany jest do:

• poinformowania wnioskodawcy o konieczności przesłania dokumentacji do Oddziału właściwego ze względu na miejsce zamieszkania;
• poinformowania wnioskodawcy, iż okres ważności na jaki karta będzie wydana liczony będzie od dnia złożenia wniosku w danym OWNFZ (niewłaściwym);
• poinformowania wnioskodawcy, iż karta po jej wygenerowaniu przez właściwy OWNFZ może zostać odebrana w OWNFZ w którym został złożony wniosek - w takim przypadku na wniosku przed przesłaniem go do OWNFZ właściwego należy zaznaczyć "Osobiście w ........................... Oddziale Wojewódzkim, w którym złożony został wniosek";

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego wydawana jest tylko dla jednej osoby – jeżeli na wakacje wyjeżdża cała rodzina, każdy z jej członków dostaje swoją kartę. Oznacza to, że każda osoba musi złożyć osobny wniosek wraz z odpowiednim zaświadczeniem. Przeważnie karta wydawana jest w dniu złożenia wniosku, jednak czasami mogą pojawić się opóźnienia, dlatego też najlepiej nie czekać na ostatnią chwilę i złożyć go kilka dni przed wyjazdem.

Jaki termin ważności ma karta EKUZ?

Zgodnie z Decyzją nr S1 Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego z dnia 12 czerwca 2009 r., państwa członkowskie samodzielnie ustalają okres na jaki wydana jest EKUZ, w szczególności biorąc pod uwagę przewidywany czas trwania uprawnień ubezpieczonego.

Na podstawie powyższej delegacji EKUZ w związku z pobytem turystycznym może zostać wydana na okres:

• 5 lat dla emeryta;
• 6 miesięcy dla osób ubezpieczonych tj. osób zatrudnionych, prowadzących pozarolniczą i rolniczą działalność gospodarczą, pobierających rentę, studentów zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego przez uczelnię, członków rodzin ww. (w przypadku członka rodziny - dzieci - powyżej 18 r.ż. niezbędne jest każdorazowe przedstawienie dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń)
• 2 miesięcy dla osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy oraz niewymienionych wcześniej osób ubezpieczonych;

Dodatkowo karta może być wydana:

a) na okres do 6 miesięcy dla:

• dla kobiet w okresie ciąży lub porodu, posiadających obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• dzieci i młodzież do 18 roku życia (okres ważności karty kończy się z dniem ukończenia przez te osoby 18 roku życia);

b) na okres do 90 dni dla:

• osoby, które spełniają kryterium dochodowe do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej i otrzymały decyzję np. wójta, burmistrza (uprawnione na podstawie art. 54 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;

c) na okres do 42 dni od dnia porodu dla:

• kobiety w okresie połogu, posiadające obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Osoba wyjeżdżająca do pracy otrzymuje Kartę tylko na okres do momentu podjęcia pracy. Okres ważności EKUZ nie może przekraczać okresu przyznanego świadczenia.

Jeżeli wiemy, że nasz pobyt za granicą się przedłuży i będzie trwał dłużej niż okres ważności karty, przed jej wygaśnięciem możemy wysłać wniosek o wydanie kolejnej wraz z dokumentem potwierdzającym opłacanie aktualnych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Kolejna karta przysługuje nam tylko wtedy, gdy nadal posiadamy status osoby ubezpieczonej w NFZ i odprowadzamy bieżące składki.

Wydanie karty jest bezpłatne. EKUZ można odebrać osobiście okazując dokument tożsamości, legitymację szkolną, studencką lub zaświadczenie z uczelni. Może to zrobić osoba upoważniona (na upoważnieniu musi być numer dowodu osobistego lub innego dokumentu zawierającego zdjęcie osoby upoważnionej). Możliwe jest także przesłanie karty pocztą na wskazany adres.

Co zrobić gdy nie mamy EKUZ, a potrzebujemy opieki medycznej w innym państwie członkowskim?

Jeżeli mamy uprawnienia do posiadania karty, należy niezwłocznie skontaktować się z właściwym dla naszego miejsca zamieszkania Wojewódzkim Oddziałem NFZ lub poprosić o to kogoś bliskiego, przebywającego w Polsce. Wydany zostanie wówczas Certyfikat Zastępujący Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, który uprawnia nas do tych samych świadczeń zdrowotnych co EKUZ. NFZ przesyła go pocztą lub faksem. Jeżeli nie uda nam się zdobyć Certyfikatu na czas, zostaniemy zmuszeni do pokrycia pełnych kosztów leczenia. Należy zachować wszystkie rachunki i dowody zapłaty i po powrocie do kraju ubiegać się o zwrot części poniesionych kosztów, które nam przysługują.

Jeżeli nasz pobyt za granicą jest dłuższy, po otrzymaniu EKUZ lub Certyfikatu Zastępującego EKUZ o zwrot kosztów możemy ubiegać się w państwie, w którym te świadczenia zostały udzielone. Należy wówczas złożyć odpowiedni wniosek wraz z rachunkami i dowodami wpłat bezpośrednio do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego w tym państwie.

Czy EKUZ może stracić ważność przed wyznaczonym terminem?

Jest to możliwe. Karta traci ważność gdy wygasną uprawnienia z tytułu ubezpieczenia w NFZ lub w przypadku podjęcia pracy lub otworzenia samodzielnej działalności gospodarczej w innym państwie członkowskim. Z dniem rozpoczęcia pracy za granicą podlegamy ubezpieczeniu zdrowotnemu w tym państwie, w którym ją podjęliśmy. W tym kraju mamy prawo do uzyskania pełnych świadczeń medycznych i to tam powinniśmy się ubiegać o EKUZ, gdy chcemy wyjechać np. do Polski na urlop.

Status osoby ubezpieczonej w NFZ traci:

• osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, na podstawie mianowania, żołnierze i funkcjonariusze – po 30 dniach od rozwiązania umowy lub otrzymania urlopu bezpłatnego,
• osoba prowadząca działalność na własny rachunek – po 30 dniach od zakończenia lub wyrejestrowania działalności gospodarczej,
• osoba bezrobotna zarejestrowana w Urzędzie Pracy na terytorium RP – po 30 dniach od utraty statusu bezrobotnego lub z chwilą podjęcia pracy w innym państwie członkowskim,
• emeryci i renciści – po 30 dniach od podjęcia pracy lub zawieszenia praw do pobierania renty,
• rolnicy – 30 dni od utraty statusu rolnika,
• osoby pobierające świadczenia społeczne, np. zasiłek stały z pomocy społecznej, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne, świadczenie pielęgnacyjne (z wyjątkiem zasiłku dla bezrobotnych, emerytury lub renty) – po 30 dniach od momentu utraty praw do tego świadczenia,
• osoby, które zawarły umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w NFZ – po 30 dniach od rozwiązania umowy,
• uczniowie szkoły średniej i studenci – po 4 miesiącach od dnia zakończenia nauki,
• członkowie rodziny zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego  – prawo do świadczeń wygasa w takim samym czasie, co osobom, które je zgłosiły.

Jeżeli mimo utraty uprawnień do korzystania ze świadczeń zdrowotnych, nadal będziemy z nich korzystać, możemy zostać zobowiązani do oddania pieniędzy, które NFZ zapłaciło za nasze świadczenia.