Przewlekły kaszel u dziecka i dorosłego – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Podział kaszlu ze względu na jego charakter

Kaszel można podzielić ze względu na jego charakter. Wyróżnia się zatem kaszel suchy i kaszel produktywny (wilgotny, mokry). 

Jakie są najczęstsze przyczyny kaszlu suchego? 

Kaszel suchy może mieć związek z przyjmowaniem przez pacjentów leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensynowej (po odstawieniu leków kaszel ustępuje), jak również z zakażeniem wirusowym, astmą, chorobami śródmiąższowymi płuc oraz niewydolnością serca. 

Z czym związany jest kaszel produktywny? 

Kaszel produktywny, czyli kaszel z odkrztuszaniem plwociny, może mieć związek z zakażeniem zatok przynosowych, oskrzeli i płuc (plwocina jest wtedy zazwyczaj ropna, ma kolor zielony). Gęsta, śluzowa i lepka wydzielina, odkrztuszana zwykle rano, zazwyczaj jest natomiast związana z przewlekłym zapaleniem oskrzeli i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), zaś wydzielina lepka i przezroczysta jest najbardziej typowa dla astmy oskrzelowej. 

Podział kaszlu ze względu na przyczynę

Kaszel można też podzielić ze względu na wywołująca go przyczynę. Kaszel zatem jest obecny w przebiegu różnego rodzaju infekcji dróg oddechowych, w przypadku astmy oskrzelowej, w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, zdarza się, że pojawia się on na skutek stosowania niektórych leków, jak również w przypadku niewydolności lewokomorowej serca. Zdarza się jednak też, że kaszel ma związek z alergią lub też występuje tzw. kaszel psychogenny.

Podział kaszlu ze względu na czas trwania

Jednym z podziałów kaszlu jest jego podział ze względu na czas trwania. Można zatem wyróżnić kaszel ostry, który trwa krócej niż trzy tygodnie. Najczęstszą jego przyczyną jest infekcja dróg oddechowych, zwykle jest to zakażenie wirusowe. Poza tym przyczyną ostrego kaszlu może też być zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, alergia, zdecydowanie rzadziej zachłyśnięcie, zatorowość płucna, obrzęk płuc czy też drażniące działanie pyłów i gazów. Innym rodzajem kaszlu jest kaszel podostry, który trwa zwykle od 3 do 8 tygodni. Najczęściej ma on związek z przebytym zakażeniem wirusowym. Trzecim rodzajem kaszlu jest kaszel przewlekły. 

Jakie są przyczyny przewlekłego kaszlu?

Bardzo często przyczyną przewlekłego kaszlu, zarówno u dzieci, jak i u ludzi dorosłych, jest obecność spływającej po tylnej ścianie gardła wydzieliny (flegma w gardle). Jest to tak naprawdę najczęstsza przyczyna ciągłego kaszlu u dzieci i u ludzi dorosłych. 

Kiedy na tylnej ścianie gardła może pojawić się ściekająca wydzielina? 

Jej obecność jest związana z przewlekłym  nieżytem nosa. Ponadto, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła może mieć związek z przerostem migdałka gardłowego, jak również z alergią czy też z zapaleniem zatok przynosowych. 

Ciągły kaszel może mieć też związek z astmą oskrzelową – zarówno u dzieci, jak i u ludzi dorosłych, jak również z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc typową dla ludzi dorosłych. Napady kaszlu w przebiegu astmy oskrzelowej są wywoływane poprzez narażenie pacjenta na swoiste lub nieswoiste czynniki, takie jak alergeny, zimne powietrze czy też wysiłek fizyczny. Napady kaszlu występują bardzo często w godzinach nocnych, często towarzyszy im duszność oraz świszczący oddech. W przypadku przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, czyli POCHOP, u pacjentów w wywiadzie można stwierdzić wieloletnie palenie tytoniu. W przypadku tej choroby nasilenie kaszlu jest zazwyczaj największe nad ranem  i po przebudzeniu się, często też obserwuje się ustąpienie napadu kaszlu po odkrztuszeniu gęstej, lepkiej wydzieliny. 

Ciągły kaszel u dziecka, jak i u dorosłego człowieka, może mieć też związek z refluksem żołądkowo-przełykowym. W tej sytuacji często, poza kaszlem, stwierdzana jest również chrypka, jak również uczucie zgagi czy też innego rodzaju dolegliwości dyspeptyczne. 

Przewlekły kaszel często ma też związek z wcześniejszym przebyciem infekcji górnych lub dolnych dróg oddechowych. Czasami, po przebyciu wirusowej infekcji układu oddechowego lub też bakteryjnego zapalenia płuc czy zapalenia oskrzeli, kaszel może utrzymywać się bardzo długo. Typowe jest też, że po przebyciu zakażenia krztuścem, kaszel może utrzymywać się nawet do kilku miesięcy.

U ludzi dorosłych przewlekły kaszel może mieć też związek z zażywaniem niektórych leków, jak również miedzy innymi z niewydolnością lewokomorową serca czy też z nowotworem płuca. 

Jak wyglada diagnostyka przewlekłego i ciągłego kaszlu?

Przede wszystkim najpierw lekarz musi zebrać dokładny wywiad dotyczący tego, jak długo kaszel już trwa, kiedy najbardziej się nasila oraz jakie były okoliczności jego pojawienia się. Następnie lekarz musi osłuchać pacjenta i dopiero po zebraniu wywiadu i po badaniu fizykalnym podejmuje decyzje dotyczące dalszego postępowania  i dalszych badań.

W niektórych przypadkach zachodzi też potrzeba wykonania testów alergicznych, spirometrii, jak również bronchoskopii czy też gastroskopii i pHmetrii przełyku.  

Jak się leczy przewlekły kaszel?

Często zdarza się, że w przypadku dorosłych pacjentów wystarczy odstawić niektóre przyjmowane przez nich leki lub też trzeba zamienić je na inne, które nie dają takich objawów niepożądanych. Można zatem stwierdzić, że znalezienie  przyczyny przewlekłego kaszlu pozwala na skuteczną z nim walkę i pozbycie się go.