Przyczyny łysienia u kobiet i mężczyzn

Zacznijmy od podstaw: z czego zbudowany jest włos i w jaki sposób rośnie?

Włos jest cienkim, zrogowaciałym włóknem. Składa się z części tkwiącej w skórze i sięgającej w głąb do tkanki podskórnej - korzenia włosa oraz z części wystającej ponad powierzchnię skóry, niezawierającej żywych komórek – łodygi włosa. Korzeń objęty jest pochewką, zwaną mieszkiem włosa i kończy się w głębi wyraźnym zgrubieniem – cebulką włosa, zwaną też opuszką. Cebulka jest właściwym miejscem powstawania włosa – to w niej łączą się wszystkie warstwy nabłonkowych pochewek włosa i wytwarzają jedno wspólne, silnie zabarwione skupienie komórek. Po stronie rozwartego kąta, jaki mieszek włosa tworzy z linią powierzchni skóry, przyczepia się do mieszka mięsień przywłosowy, nieco powyżej zaś uchodzi do niego gruczoł łojowy. Część mieszka, która leży powyżej ujścia gruczołu łojowego, ma nazwę lejka. Dzięki niemu włos układa się luźno w skórze i nie przylega ściśle do ścian mieszka; lejek stanowi górną część kanału włosa. Na tym odcinku warstwa nabłonkowa mieszka swą budową nie różni się od naskórka.

Włos składa się z:

- rdzenia (choć występuje on tylko w grubszych włosach, i też nie zawsze),

- kory (jest głównym składnikiem włosa i zbudowana jest z wydłużonych, zrogowaciałych komórek, które w obrębie korzenia zawierają jeszcze jądro),

- powłoczki (leży na powierzchni włosa i obejmuje warstwę korową).

Każdy włos, niezależnie od innych z nim sąsiadujących, przechodzi cykl rozwojowy składający się z trzech faz. Pierwsza faza (Anagen) to etap aktywnego wzrostu trwający zazwyczaj kilka lat. W kolejnej fazie (Katagen), włos przechodzi ze stanu wzrostu do stanu spoczynku. Etap ten trwa zaledwie kilka tygodni. Ostatnia faza, tzw. faza spoczynku (Telogen) trwa kilka miesięcy, po jej zakończeniu włos wypada, a na jego miejscu wyrasta nowy.

Na głowie znajduję się około 100 000 włosów, przy czym każdy z nich rośnie około 1000 dni. Każdego dnia wypada od 60 do 100 włosów, co jest naturalnym prosem fizjologicznym i nie powinno wzbudzać niepokoju.

Czym jest łysienie?

Łysieniem nazywamy stopniową lub nagłą utratę włosów, która może być spowodowana różnymi czynnikami. Wyróżniamy łysienie ograniczone lub rozlane.

Łysienie - przyczyny

Przyczyną łysienia ograniczonego (miejscowego) mogą być np. oparzenia, zapalenie skóry po radioterapii, łysienie plackowate, łysienie z pociągania lub spowodowane nawykowym wyrywaniem włosów, grzybica owłosionej skóry głowy. Do przyczyn łysienia rozlanego należą zaburzenia hormonalne, problemy z tarczycą, pobudliwość nerwową, uwarunkowania genetyczne, niewłaściwą pielęgnację włosów, leki, zła dieta, choroby drobnoustrojowe. Ten typ łysienia jest charakterystyczny dla kobiet w wieku 30 – 40 lat. Wymaga leczenia farmakologicznego.

Wyróżniamy także łysienie:

- odwracalne – spowodowane niedoborami w diecie, zatruciami (rtęć, ołów), poporodowe, polekowe, w wyniku choroby skóry;

- częściowo odwracalne – obejmuje łysienie androgenowe mężczyzn i kobiet, łysienie starcze, choroby skóry;

- nieodwracalne – blizny pourazowe i pochorobowe skóry głowy, zniszczenie mieszków włosowych bez możliwości regeneracji;

- psychogenne – spowodowane depresją, załamaniem psychicznym, nadmierną nerwowością;

- poporodowe – występuje po ciąży, zaburzona gospodarka hormonalna.

Innymi przyczynami łysienia może być łupież (zwykły, suchy, tłusty, pstry), zapalenie okołomieszkowe lub łuszczyca.

Rozpoznanie

Pierwszym etapem w postawieniu diagnozy łysienia, jest dokładna i wnikliwa rozmowa z pacjentem o przebiegu procesu wypadania włosów, czasie trwania, stosowanym do tej pory leczeniu, o podobnych przypadkach w rodzinie. Drugim krokiem jest badanie lekarskie, w którym należy ocenić zaawansowanie procesu utraty włosów oraz obecność zmian często towarzyszących łysieniu. W zależności od przyczyny łysienia stosuje się najczęściej badanie kliniczne (m.in. łysienie androgenowe u mężczyzn), badanie trichogramem, badanie poziomów hormonalnych (m.in. łysienie androgenowe u kobiet), w niektórych przypadkach konieczna jest także biopsja skóry i histopatologiczna ocena wycinka skóry (rozlane łysienie plackowate).

Pomoc z apteki

W wielu przypadkach można łysienie leczyć lub znacznie spowolnić, za pomocą preparatów farmakologicznych. Do najpopularniejszych leków stosowanych zewnętrznie należą m.in. minoksidil, amineksil, progestosol. W leczeniu łysienia stosuje się także Finasteryd, witaminy (szczególnie B2, B5, B6, B12), trichopeptydy, wyciągi roślinne (np. z pokrzywy, z prosa, z Gingkobiloba, czy ze skrzypu) oraz pochodne krzemu. Bywa, że leczenie tego typu środkami nie jest skuteczne – po zaprzestaniu leczenia objawy choroby mogą wracać. Zdecydowanie bardziej skuteczna jest kuracja z wykorzystaniem światła ultrafioletowego w połączeniu z substancjami chemicznymi.

Piśmiennictwo:

Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010

Kozłowska U., Kozłowska A. Patofizjologia wzrostu i utraty włosów, Przegl Dermatol, 2001, 1, 19-25

Kostanecki W. Choroby włosów, PZWL, Warszawa 1979