Ludzki mózg można przeprogramować

Jak wiadomo, mózg podzielony jest na strefy odbierające sygnały od poszczególnych zmysłów – korona wzrokowa umożliwia widzenie, dotykowa – czucie, a odpowiedzialna za słuch sprawia, że odbieramy dźwięki, itp. Wiemy również, że w wyniku zaburzenia, na przykład utraty wzroku czy słuchu, części mózgu które siłą rzeczy tracą swa pierwotną funkcję, mogą adaptować się do innych czynności. Dzięki czemu niewidomemu wyostrza się słuch i czułość dotyku, co umożliwia naukę czytania alfabetem Braille'a.

Do tej pory sądzono, że taka zamiana funkcji mózgu jest możliwa tylko we wspomnianych wyżej sytuacjach, gdy dany zmysł przestaje prawidłowo funkcjonować, jednak eksperyment naukowców z UJ dowodzi, że wspomniane przeprogramowanie może nastąpić także na drodze woli, a nie tylko konieczności.

Czytać dotykiem, dotykać wzrokiem

By to sprawdzić, 29 uczestników eksperymentu przez kilka miesięcy uczyło się czytać alfabetem Braille'a mając zasłonięte oczy. By porównać aktywność ich mózgów, byli badani za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego przed rozpoczęciem i po zakończeniu nauki. Okazało się, że czytanie dotykiem spowodowało zmiany nie w korze dotykowej, ale wzrokowej, która w teorii w ogóle nie powinna uczestniczyć w tych czynnościach. Nauka czytania Braillem aktywowała u badanych Obszar Formy Wzrokowej Słowa, odpowiedzialny za analizę słowa pisanego, a między korą wzrokową a dotykową powstały nowe połączenia.

Potwierdzeniem wniosków wstępnych był kolejny eksperyment, prowadzony przy użyciu przyczaszkowej stymulacji magnetycznej. Umożliwia ona chwilowe zahamowanie działania kory wzrokowej u badanych, by sprawdzić, czy mimo to będą potrafili czytać dotykiem. Okazało się to niemożliwe.

Morze możliwości dla mózgu

Badania naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego potwierdzają tezę, że potencjał ludzkiego mózgu jest ogromny i niewykorzystany, a jego plastyczność i zdolności do reorganizacji większe, niż pierwotnie przypuszczaliśmy. Aktywność mózgu możemy modyfikować na własną rękę, wykonując skomplikowaną czynność systematycznie przez co najmniej kilka miesięcy. To dowodzi, że mózg osób dorosłych może aktywnie się rozwijać, jeśli tylko będziemy stawiać mu wyzwania.

Zdaniem jednego z autorów badania, doktora Szweda, dzięki odpowiedniej determinacji możemy reorganizować pracę rozmaitych części mózgu, nie tylko odpowiedzialnych za wzrok czy dotyk. Dowodzi tego eksperyment z obserwacją wciskanych klawiszy pianina, które nie wydawały dźwięku. U osób nie grających na pianinie, które zobaczyły film z tą czynnością, stwierdzono aktywność głównie kory wzrokowej, a u części również dotykowej. Z kolei u pianistów na bodziec zareagowała także kora słuchowa, choć obrazowi nie towarzyszył żaden dźwięk.

Wyniki eksperymentu sfinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki opublikowało czasopismo eLife. Jago autorzy zapowiadają kontynuację badań – w Warszawie już teraz powstała kolejna grupa, która uczy się czytać za pomocą dotyku. Tym razem obserwacja pracy ich mózgu ma pokazać, jakie połączenia wytwarzają się w trakcie procesu nauki we włóknach nerwowych oraz jaki wpływ ten proces może mieć na istotę szarą.

Źródło: Focus.pl, Gazeta Wyborcza