Rozpoznawanie i leczenie chorób nowotworowych u dzieci jest bardzo trudne. Ma to bowiem związek z zazwyczaj szybkim przebiegiem choroby, jak również z brakiem swoistych objawów klinicznych. Dlatego też duża część nowotworów u dzieci jest rozpoznawana zupełnie przypadkowo, w czasie wykonywania rutynowych badań kontrolnych. Pomimo tego, że nowotwory wieku dziecięcego zwykle bardzo szybko się rozwijają, to jednak są one zwykle bardzo wrażliwe na leczenie i dzięki temu jest duża szansa na wyleczenie.
Jakie są najczęstsze choroby nowotworowe u dzieci?
Najczęstszą grupę dziecięcych nowotworów stanowią choroby nowotworowe układu krwiotwórczego. Białaczki stanowią aż ponad 30% wszystkich zachorowań, co daje im pierwsze miejsce w statystyce zachorowań. Na drugim miejscu znajdują się nowotwory układu nerwowego (ponad 20 %), zaś na trzecim miejscu znajdują się chłoniaki.
Jakie są objawy choroby nowotworowej u dzieci?
Objawy kliniczne można podzielić na dwie grupy: objawy nieswoiste i swoiste.
-
Do objawów nieswoistych zalicza się objawy ogólne. Pojawia się zwykle podwyższona temperatura ciała niewiadomego pochodzenia. Częste są także nocne poty oraz brak przyrostu masy ciała lub jej utrata przekraczająca 10% w ciągu 6 miesięcy. Ponadto obecne jest znaczne osłabienie, może pojawić się także drażliwość oraz zmiana usposobienia.
-
Drugą grupę objawów stanowią objawy swoiste, sugerujące chorobę nowotworową. Zalicza się do nich powiększenie obwodu brzucha, uwypuklenie okolicy lędźwiowej i okolicy nadbrzusza – są to objawy typowe dla guzów rozwijających się w jamie brzusznej, często w tym przypadku występują także silne dolegliwości bólowe związane z krwawieniem do guza i jego gwałtownym powiększeniem się (neuroblastoma) lub pęknięciem (guz Wilmsa). W przypadku pierwotnych nowotworów kości lub przerzutów do kości, pojawiają się narastające bóle kostne. Jeśli zmiany dotyczą kończyn dolnych, mogą pojawić się trudności w chodzeniu, utykanie, zaniki mięśniowe. Zajęcie oczodołów, charakterystyczne dla neuroblastoma (nerwiak płodowy współczulny) może spowodować wytrzeszcz gałek ocznych z towarzyszącymi wylewami okularowymi, zaś w przypadku zajęcia kości płaskich, np. kości czaszki, mogą pojawić się uwypuklenia lub guzki. W przypadku mięsaków tkanek miękkich na tułowiu lub kończynach mogą pojawić się guzki. W przypadku guza Wilmsa (nerczak niedojrzały) typowym objawem jest krwiomocz, zaś tzw. "koci błysk" czy inaczej białe oko lub nagle pojawiający się zez to charakterystyczne objawy dla retinoblastoma (siatkówczak). Dla guzów mózgu typowymi objawami są poranne wymioty, nudności, bóle głowy, zaburzenia równowagi oraz porażenia nerwów czaszkowych.
W przypadku zaobserwowania u dziecka któregoś z wyżej wymienionych objawów, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, dziecko powinno zostać szybko poddane dalszej diagnostyce. Ze względu na duża dynamikę chorób nowotworowych u dzieci należy kierować się zawsze zasadą, że najpierw należy wykluczyć nowotwór, a dopiero potem na spokojnie szukać innej przyczyny złego samopoczucia.
Jakie są charakterystyczne cechy dziecięcych chorób nowotworowych?
Dziecięce nowotwory cechują się przede wszystkim bardzo wysoką wrażliwością na chemioterapię przeciwnowotworową. Trwałe wyleczenie jest możliwe aż u ponad 75% chorych dzieci. Częstość występowania chorób nowotworowych u dzieci jest mniej więcej jednakowa dla obu płci. Ponadto, większość dziecięcych nowotworów charakteryzuje się niskim zróżnicowaniem komórek w obrazie mikroskopowym.
Jak wygląda leczenie dziecięcych chorób nowotworowych?
Leczenie nowotworów u dzieci zawsze wymaga pracy wielospecjalistycznego zespołu. Leczenie zwykle bywa bowiem leczeniem skojarzonym, czyli u jednego pacjenta często stosuje się rożne formy leczenia (leczenie chirurgiczne, radioterapię i chemioterapię). W przypadku leczenia chirurgicznego należy usunąć ognisko pierwotne nowotworu, usunięcie powinno być zawsze radykalne (zmiana musi być wycięta w całości). Leczenie chirurgiczne można stosować jako leczenie wstępne lub też jako tzw. zabieg odroczony po wcześniej wykonanej chemioterapii, w wyniku której ognisko pierwotne powinno ulec zmniejszeniu. Poza tym, leczenie chirurgiczne stanowi bardzo ważny element w okresie rozpoznawania nowotworu, często bowiem zachodzi potrzeba wykonania punkcji cienko - lub gruboigłowej czy też biopsji operacyjnej. Kolejnym rodzajem terapii dziecięcych nowotworów jest chemioterapia. Chemioterapia stanowi podstawową formę leczenia białaczek oraz
chłoniaków nieziarniczych. Chemioterapia wielolekowa stosowana w terapii skojarzonej z leczeniem chirurgicznym i/lub radioterapią pozwala na wyleczenie ponad 75% dzieci z guzami litymi niezależnie od rodzaju i stopnia zaawansowania choroby. Chemioterapię można stosować też jako leczenie wstępne przed zabiegiem operacyjnym w zaawansowanej postaci nowotworu lub też jako leczenie uzupełniające po wykonaniu zabiegu operacyjnego. Innym rodzajem leczenia nowotworów u dzieci jest radioterapia. Odgrywa ona dużą rolę w leczeniu guzów litych.
Czy po leczeniu przeciwnowotworowym u dzieci mogą pojawić się objawy niepożądane leczenia?
Tak. Największa ilość objawów niepożądanych daje zazwyczaj chemioterapia. Bardzo często, po jej zastosowaniu, obecne są nudności i wymioty, mogą pojawić się też biegunki oraz zapalenia jamy ustnej. Dodatkowo, dochodzi do uszkodzenia mieszków włosowych i włosy zaczynają w dużej ilości wypadać. Po chemioterapii bardzo często dochodzi do zaburzeń pracy szpiku kostnego i obecna jest leukopenia, niedokrwistość oraz obniżony poziom płytek krwi. Po zastosowaniu radioterapii może zdarzyć się natomiast niedorozwój kości i tkanek miękkich okolicy, która była napromieniana. W wyniku napromieniania stwierdzano też niedorozwój psychoruchowy po napromienianiu mózgu, niedorozwój lub całkowity brak gruczołów piersiowych po napromienianiu klatki piersiowej czy też niedorozwój łuku aorty po napromienianiu śródpiersia. Czasami, w wyniku stosowania radioterapii, mogą też rozwijać się wtórne nowotwory uprzednio naświetlanej okolicy. Dlatego też radioterapia u dzieci powinna być stosowana tylko w naprawdę niezbędnych przypadkach.
Dziecko z podejrzeniem nowotworu powinno być możliwie jak najszybciej przesłane do ośrodka zajmującego się kompleksową diagnostyką i leczeniem chorób nowotworowych u dzieci. Leczenie wymaga współpracy wielu specjalistów, którzy będą we właściwy sposób planować leczenie i zalecać dalsze postępowanie. Większa część nowotworów u dzieci jest w pełni uleczalna, dlatego dziecko od samego początku musi być objęte fachową opieką.
Strefa okazji
Nowości
Krótkie daty
